تحلیل و بررسی سینمای جان فورد یکی از اسایتد ژانر فیلمهای وسترن

تحلیل و بررسی سینمای جان فورد یکی از اسایتد ژانر فیلمهای وسترن (1)

ژانر وسترن از قدیمی ترین ژانرهای سینما است. در این ژانر تاریخ خاصی به وقوع پیوسته و بسیاری از کارگردانان مشهور امریکا در آن کسب تجربه کرده اند. از برادران کوئن، فیلمسازان سینمای معاصر و پست مدرن امریکا گرفته تا حتی بسیار از کارگردانان شرقی و ایرانی، همواره علاقه مند بوده اند که یا فیلمی کاملا در این ژانر بسازند و یا اینکه در فیلمهای خود از قواعد و شمایل ژانر وسترن استفاده کنند و جان فورد را اگر مهمترین کارگردان این ژانر معرفی نکنیم، حد اقل میتواند یکی از سه فیلمساز مهم این ژانر قرار گیرد.
ژانر وسترن همواره قواعد و شمایل مخصوص به خود را داشته است. در کتاب (ششلولها و قهرمانان)که تحلیل است بر این ژانر، بسیاری از قواعد وسترن معرفی شده است. در فیلم های وسترن ما همواره با جهانی مردانه و خشن مواجه هستیم. هرچند در دهه های میانی قرن پیش، این ژانر به سمت این تغییر جهان گام برداشت و قهرمانان زن نیز در کنار مردان اسلحه کشیدند و ماشه چکاندند اما در زمانه جان فورد، سینمای وسترن همان سینمای خشن و حتی ضد زن سابق بود. در این فیلم ها شمایلی همچون اسب، زین، ششلول، کلاههای لبه دار، گله چرانی، مزرعه داری و لابسهای مخصوص دنیای غرب مورد استفاده قرار میگرفت. در این نوع سینما همواره خیر در مقابل شر، صحرا مقابل شهر، گله داری در مقابل مزرعه داری و تمدن در برابر بدویت قرار میگرفت و این تضاد و تناقض، اصل اساسی وسترن بود. در داستانهای فیلم وسترن، همواره یک نفر بعنوان منجی ظهور میکرد، تمام تبه کاران را سر جای خود مینشاند و سپس در غروب آفتاب در نمایی بسیار غم انگیز و تلخ به سمت سرنوشت خویش میرفت و مردم شهر را تنها میگذاشت، در حالیکه مانند منجی آنها را از دست نیروهای شر راحت کرده بود.

در سینمای جان فورد میتوان گفت بسیاری از همین قواعد بنا گذاشته شد. جان فورد در مصاحبه ای از خبرنگاران خواسته بود تا از او درباره مسائل هنری سوال نشود، چرا که او فیلم میسازد تا بتواند اجاره خانه اش را بدهد. البته این جمله به نوعی فروتنی و تعارف شباهت دارد چرا که جان فورد هنوز هم پس از چندین دهه، سینمای مهم و قابل بررسی دارد و با تماشای فیلم هایش میتوان حسابی لذت برد و حتی درس فیلمسازی از آن گرفت. جان فورد استاد بازی گرفتن از قهرمانان مردی بود که میخواستند مقابل شر بایستند. در سینمای او مانند اکثر فیلمهای وسترن، همواره خانواده و مفهوم و شمایل آن اهمیت بسیار زیادی داشت و در بیشتر فیلمهای او، تلاش بر این است تا آتش گرم خانواده حفظ شود و این مفهوم مقدس، مهم ترین چیزی بود که در دنیای غرب وحشی باید از آن دفاع میشد. جان فورد جدای از فن و مهارت بی بدیلش در داستان سرایی، استاد صحنه پردازی و قاب بندی هم بود.

در فیلم های او، فیلمنامه در نهایت استحکام نوشته میشد به همین دلیل داستان فیلمهای او حسابی چفت و بست دار بودند (در مقایسه با وسترن های هم دوره خودش) و این نشان از تبحر خاص جان فورد در این ژانر داشت. البته او هیچگاه خودش را به ژانر وسترن محدود نکرد و در دیگر ژانرها نیز فیلم ساخت، اما به هر حال اکثریت کارنامه سینمایی او را وسترنهایش شکل میدهند و مخاطبان سینما هم این دو نام را همواره با یکدیگر به یاد می آورند: جان فورد و ژانر وسترن.
او فیلمهای مهم زیادی دارد: جویندگان، دره من چه سرسبز بود، خوشه های خشم، آقای لینکلن جوان، دلیجان، دژ آپاچی، چهار مرد و یک نیت خیر، چگونه غرب تسخیر شد، جاده تنباکو، ترنادو، پانیز قبیله شاین، زن وحشی، شمال خلیج هادسون، کشیش قاضی، کلمنتاین عزیزم، ماجراهای مارکو پولو، مردی که لیبرتی والانس را کشت، مردان بدون زنان، نعل بند دهکده، خبرچین، پشت هوایی و بسیاری دیگر از فیلم ها که باعث شده خواندن کارنامه فیلمسازی او، حسابی وقت گیر و طولانی شود.

جان فورد، در فیلم جویندگان داستانی زیبا را به نمایش میگذارد که تقریبا اکثر مسائل یاد شده پیرامون وسترن را با قوت و زیبایی در خود دارد. جویندگان که با بازی جان وین و جفری هانتر و البته ورا مایلز است، در سال 1956 در ایالات متحده امریکا ساخته شد. فیلم جویندگان در آن زمان تواسنت بسیاری از مشتاقان به سینما را به سینما بکشاند و هنگام اکران این فیلم، سینماداران حسابی با مشکل کم بودن تعداد صندلی-های سالن خود روبرو شده بودند. البته فیلم جویندگان هیچگاه نتانست اسکاری را نصیب خود کند و به همین دلیل بیشتر بعنوان فیلمی تجاری شناخته میشود تا اینکه بخواهد فیلم هنری با ارزشی تلقی شود؛ و این در حالیست که اتفاقا این فیلم چه از نظر مسائل هنری و زیبایی شناسی سینما و چه از نظر مسائل و محتوای عمیق انسانی که مورد بررسی قرار میدهد، بسیار هم فیلم با ارزشی است که هنوز هم که هنوز است مورد اقبال فیلم دوستان قرار میگیرد و هنوز هم میتوان از تماشای آن لذت برد.

فیلمنامه این فیلم را فرانک اس نیوجنت نوشته بود که بر اساس داستانی از آلن له می و دقیقا با همین نام نگاشته شد. از دیگر بازیگرانی که در این فیلم نقش بازی کرده اند میتوان کسانی را نظیر وارد باند و ناتالی وود نام برد که همگی بهترین بازیهای کارنامه بازیگری خود را در همین فیلم ایفا کردند. موسیقی بسیار زیبا و تاثیر گذار این فیلم را ماکس اشنایدر معروف ساخت که شاید اگر این موسیقی نبود فیلم جویندگان مانند اکنون نمیتوانست فیلم شاخص و مهمی باشد، شاید هم حداقل نمیتواست در دوره ما قابل دیدن باشد و این موسیقی از ماکس اشنایدر باعث شده تا هنوز هم بتوان از نگاه کردن فیلم جویندگان حظ کرد.
فیلمبرداری این فیلم را نیز وینتون هاج انجام داده است که بسیار قابل بحث و بررسی است و در ادامه نیز مورد تحلیل قرار خواهد گرفت.
فیلم جویندگان، داستان مردی را بنام ایتان ادوارد روایت میکند که جان وین مشهور نقش وی را بازی کرده است. ایتن ادوارد به تازگی از جنگهای انفصال امریکا بازگشته است و خانواده ای هم ندارد و در غربی و تنهایی به زندگی خودش ادامه میدهد. او شخصیتی جنگجو و خشن دارد و هیچ زنی ننمیتواند در کنار او باشد چرا که ادوراد هیچ بویی از لطافت زنانه و عاشق پیشگی در زندگی خود نبرده است. چند روزی میگذرد و او به خانه برادرش می آید و این در حالی است که در ادامه اعضای این خانواده توسط سرخپوسستان کشته شده و برادرزاده اش هم که دبی نام دارد توسط آنها به اسارت گرفته میشود. او حالا بعنوان عموی دبی، این وظیفه را بر عهده خود میببیند که بدنبال دبی رفته و او را نجات دهد.