پیشینه باستانی و تاریخی فال در ایران

پیشینه باستانی و تاریخی فال در ایران

از زمان های قدیم، کاهنان معابد به مردم می گفتند که از غیب خبر دارند و آنچنان قدرتی دارند که همه چیز را می دانند. عده ای هم می گفتند که با جنیان در ارتباط هستند. همچنان که رمالان، طلسم نویسان، دعا نویسان، جن گیران، خود را از این قواعد، مستثنی نمی دانند. که برای رسیدن به پول و هرچیز دیگر از سر بیچارگی این ادعاها را می کردند. در این دنیای رنگ و نیرنگ و دروغ، طالع میمون و نا میمون مشخص می کردند و خود را به طلسم و دعا می بستند. تا بتوانند طالع و سرنوشت خود را نیک گردانند. کف بینی هم که در هند و ایران رواج داشته است. حتی آموزش های زیادی برای تربیت کف بینان می دادند. و یا برای پیدا کردن سرمایه و یا سرگرمی این کار را انجام می دادند.

تعبیر خواب و رویاها

از قدیمی ترین انواع فال می توان تعبیر رویاها و خواب ها را نام برد. که پادشاهان و شاهزادگان دربار، هرکدام برای خود، معبرانی خبره داشتند تا خواب های آن ها را تعبیر کند. حتی از دوران پیامبر (ص) هم رواج داشته است و در آیات خداوند و اسرار هر دین، نماینگر بوده است. خواب، دریچه و مسیری از دنیای غیب است. در ایران باستان به خواب توجه ویژه ای داشته اند. حتی در شاهنامه از خواب هایی که پادشاهان می دیدند سخن زیاد گفته شده است. نمونه ای از آن می توان ضحاک را نام برد که خواب دیده بود یک شب دشمنی جوان به او حمله ور می شود و با گرزی بزرگ بر سر او می کوباند. و موبدان، خبر از پایان زندگی و مرگ او می دهند. خواب برای مسلمانان هم از اهمیت ویژه ای برخور دار است. از پیامبر نقل شده است که خواب از چهل و شش جزء پیامبری می باشد. به این صورت خواب را باشرایط خاص و زمان خاص از جنبه ی صحت درستی و نادرستی آن تعبیر می کنند. اشخاصی مانند ابن سیرین و کرمانی در تعبیر خواب دستی توانا داشته اند.

شانه بینی یا کت بینی

علمی به اسم علم اکتاف در اینجا وجود دارد که کولی ها و فالگیران ماهر نوعی جگر بینی و کف بینی انجام می دهند و برای پیدا کردن سرنوشت مشتریان خود از آن استفاده می کنند، شاید آنچه در خطوط دست می خوانند نتایج تجارب کاهنان قدیم است. با این فال از روی خط های شانه گوسفند که گوشت های آن را پاک می کنند و واقعه ها را چه خوب و چه بد پیش بینی می کنند. . این نوع فال جزو قدیمی ترین و معتبرترین فال ها است. اما رفته رفته به دست کولی ها افتاد و از میزان صحت و ارزش آن کمتر شد.

علم خیوط و یا ماسه بندی

که به اویس قرنی مربوط می شود و در بلوچستان و نواحی گرمسیر جنوب کشور، هنوز گسترده است. در این نوع فال، هفت عدد ریسمان پشمی را گره می زنند و جواب آن را پیشگویی می کنند.

رمل و جفر

از جمله فال های معتبری است که علما از آن اطلاع دارند رمل و جفر است و علم رمل و جفر را هرکسی ندارد. و از برترین تفال ها نزد مسلمانان می باشد. رمل توسط ادریس نبی انجام می شد که روی ریگ ها، شانزده شکل درست می کرد و بر روی آن نقطه می زدند و پیشگویی می کردند. جفر هم توسط دانیال نبی انجام می شد که تا حدی با اسرار ستاره شناسان هم مرتبط بوده است. بعد ها با اسرا حروف ارتباط برقرار کرد و علم سیمیا تشکیل شد.
از قدیم تا به امروز، فال جایگاه ویژه ای در زندگی ایرانیان داشته است. تا حدی که مغان، (به روایتی مذهبی های زرتشت ) از سحر و جادو دوری می کرد. تفالو فال گرفتن در پیش آن ها متداول بود. به این صورت که به آتش، نگاه می انداختند و فال می گرفتند. و مدل های دیگر مثل تفال به روزهای ماه، دیدن حیوانات و صورت انسان ها و پیشانی آن ها رواج داشته است. در اوستا سحر و جادو حرام اعلام شده است اما فال و پیشگویی ناروا نبوده است. حتی در دوره اسلامی هم افرادی مثل ابولحسین خارجی که برای رسول بوجعفر صفاری فالش را گرفت و تعبیر کرد، دیده می شود. و شعرگونه به رسول بو جعفر صفاری گفت:
فالی بکنم ریش تورا یا رسول، ریشت بکند ماکان پاک از اصول و با گرفتن فالش و تحقق آن توسط بوالحسین خارجی، رسول بوجعفر صفاری، سالیان سال از او کینه به دل گرفت.

استخاره

در میان مسلمانان جدا از رمل و جفر آنچه بسیار گسترده بوده، استخاره است. حتی محمد علی میرزا برای آنکه دستور بدهد که مجلس را تخریب کنند، استخاره گرفت. از خیلی قدیم تا کنون، خلفا و حاکمان در مورد هر چیزی که تردید داشتند و دودل بودند، استخاره می گرفتند. حتی معاویه هم برای ولیعهد کردن پسرش یزید استخاره گرفت. در استخاره طهارت و وضو و نماز و نیت صحیح مهم است. و استخاره از غیب به زبان اعداد بوده است. در استخاره با قرآن هم با پاکی و وضو قرآن را باز می کردند و آیه ای که در صفحه سمت راست و اول صفحه است را به نشانه جواب نیت و شر یا خیر بودن آن تعبیر می کدند. و گاهی نیت می کردند و با بسم الله قرآن را باز می کردند و هفت سر پایین می آمدند و سطر هفتم را جواب فال خود می دانستند. در استخاره با تسبیح نیت می کردند و چشم خود را می بستند. و از میان تسبیح دو دانه دو دانه می شمردند و در آخر اگر یک می ماند خیر اگر دوتا می ماند شر بود. استخاره بعدی استخاره امام جعفر صادق است. که 64 خانه در جدولی وجود دارد و در هر خانه سه حرف از حروف ابجد دیده می شود. و هرکدام از خانه ها جوابی دارند که خوب یا بد بودن فال را می گویند.
استخاره دیگری به اسم استخاره ذات الرقاع وجود دارد. یک نوع فال ورق است که از ادریس حلی رسیده است. ساده ترین توع استخاره که بر روی برگه ای کلمه افعل و بر روی برگه ی دیگر کلمه افعال را می نویسند و آن برگه ها را گوشه ای از مسجد می گذارند. بعد از نماز چشم های خود را می بندند و یکی از آن ها راانتخاب می کنند و هرچه جواب بود آن را انجام می دهند. راه دیگر آن این است که 6 برگه که بر ان افعل و لاتفعل نوشته شده است را مخلوط کرده و اگر سه برگه افعل بیایدف جواب استخاره خوب است و اگر لاتفعل بیاید بد است. از بعضی دیگر فال ها می توان فال قهوه، فال ورق، فال پاکت، فال نخود، فال خاک، فال سهره، فال انگشت، فال وجب، فال گوش، فال حافظ، فال شیخ بهایی را می توان نام برد. مردم از هر جایی که توانسته اند و به هر نحوی فالی در آورده اند.

فال قهوه

در فال قهوه هم نیت می کنند و بعد از خوردن قهوه، فنجان خود را بر روی نعلبکی بر می گردانند و بعد از خشک شدن آن، هر آنچه در فنجان قهوه بود تعبیر فال منصوب می شود.

فال ورق 

که از اروپا، وارد ایران شده و رواج پیدا کرده است.

فال پاکت

پیام های را در پاکت های بسته قرار می دهند و کودکان و فروشندگان به مردم می فروشند. و هرچه داخل آن بود چه متنی شیرین و خوش و چه متنی منفی، تعبیر فال محسوب می شود.

فال نخود و یا فال سنگ

فالی است که 41 عدد نخود یا سنگ را می چینند. این فال در عراق و در عشایر فارس گسترده بوده است.

فال خاک و یا فال کوت

که توده های خاک را بدون توجه به اندازه و مقدار آن ها روی زمین می ریزند و آن ها را به سه دسته می شمارند. اگر آن چیزی که باقی می ماند عدد یک باشد فال خوب است و اگر دو باشد بد است و اگر سه باشد میانه است.

فال سهره

آن است که مقداری ورق در نزدیکی بلبل آموخته شده می گذارند و پرنده برای هر مشتری یکی را انتخاب می کند و برمی دارد.

فال وجب

که از سر انگشت تا شانه با وجب گرفتن انجام می شود.

فال انگشت

به این فال فال ناخن هم می گویند.نیت کرده و چشم هایشان را می بندند و انگشت های دو دست خود را بصورت افقی به هم نزدیک می کنند. اگر نوک انگشتان وسط به هم برخورد کند فال خوب است و در غیر اینصورت بد می باشد.

فال حافظ

فال حافظ شبیه به فال قران است. می گویند حافظ، در هنگام نوشتن شعر هایش همیشه وضو داشته است و جزو قاریان بزرگ قرآن بوده است. نیت کرده و آیت الکرسی برای حافظ می خوانند و دیوان را باز می کنند. اولین غزل فال، جواب فال است و بیت هفتم آن شاهد فال است. هنوز در ایران و بسیاری از کشور ها، فال و فال گیری رواج دارد. این نشان دهنده ی نا امیدی و نا اطمینانی است که درگیر فال گرفتنشان کرده است. از خیلی قدیم این بحث بود که بعضی از مردم چشم بد دارند و یا بقول معروف چشم آن ها شور است و بعضی دیگر این چنین نبوده است. بعضی ها خوش قدم هستند و بعضی ها بد قدم. و یا دست شخصی خوب است و دست شخص دیگر بد است و موجبات خرابی را فراهم می کند. در همه جا فقر و نادانی و اسارت بوده است که مردم به سمت خرافه پرستی تمایل پیدا کرده اند.