پیشینه تاریخی نام تهران

پیشینه تاریخی نام تهران

تهران درگذشته، جزو مناطق و محدوده های مذهبی بوده است که مردم آن، به پرستش مهر و ناهید پرستی می پرداختند. و دین زرتشت، پهنه وسیعی از تهران را به خود اختصاص داده بود.
نام تهران، که کلمه ای عربی است و در اصل به فارسی، طهران می باشد، در گذشته به کهران معروف بوده است. که تقسیم می شود به سه قسمت: (که، ته، ران)
(که و ته) به معنای گرم است و (ران) آن به معنای جا و مکان می دهد. یعنی سرزمین و یا مکانی گرم. به همین ترتیب واژه های شمیران و یا سمیرم. که شم و سم به معنای سرما می باشد و معنای آن مکانی سرد می شود.
تغییر کلمه ی گهران به تهران یعنی تبدیل (گ به ت) شاید یکی از علتهای آن این بوده است که مردم شمیرانات در لهجه خود از (ت) بسیار استفاده کرده اند. بطور مثال گل را، به (تیل و تول) و تر و گل آلود را، (تر و تول) می نامیدند.

تحلیل بعضی دیگر این گونه است که، شاید چون در زمان جنگ، مردمان تهران برای جلوگیری از خطر، به زیرزمین ها می رفتند، به تهران (ته ران) به معنای زیر زمین مشهور شده است. بعضی دیگر می گویند که شاید با ورود خاندان طاهری خراسان به تهران، به این شهر طهران می گفته اند.
وعده ای دیگر می گویند نام گذاری تهران، احتمالا به خاطر وجود درختانی به اسم ته و تاغ بوده است که معنای تهران ته و تاغ می شود. و عده ای دیگر می گویند که تهران به دوجزء تقسیم می شود. (ته) به معنای انتها و (ران) به معنای دامنه است که معنای آن انتهای دامنه می شود. به علت وجود دامنه های رشته کوه البرز و وجود شمیرانات بر بالای دامنه به این نام خوانده شده است. شم به معنای دامنه است.

در زمان شاه عباس صفوی و به دستور او، درختان چنار بسیاری کاشته شد و به همین علت، اسم تهران را، چنارستان نام گذاری کرد. بعد از آن محمدخان قاجار، نام تهران را، به دارالخلافه تغیر داد. بعدازحمله مغول به تهران بسیاری از روستاها، ویران شدند. یکی از آنها، ری بود. که موجبات خرابی آن فراهم آمد. طبق اسناد تاریخی مغول ها تهران را، به نام ری خوانده اند.

که بین این روستاها، تهران از نظر شرایط طبیعی و اقتصادی، موقعیت و جایگاه به نسبت بهتری برای ایجاد شهری شدن داشت. زمانی تهران به رونق رسید که شاه عباس صفوی، حصاری به دور آن کشید و بازار و ارگی ساخت و مکانی به اسم چهار باغ تاسیس کرد. هم اکنون چهار باغ تهران، ارگ کنونی الان است. بعد از جنگ افغان ها، خرابی های بسیاری در تهران ایجاد شد. تا جایی که کریم خان زند دستور داد در تهران، دیوان خانه ها و قراول خانه ها را تاسیس کنند. به دستور آقا محمد خان قاجار در قسمتی از ارگ، کاخ هایی ساختند و تهران را به عنوان پایتخت، انتخاب کردند. فتحعلی شاه قاجار دستور ساخت بناهایی چون میدان شاه و مسجد شاه پیشین، شش دروازه، امامزاده یحیی، امامزاده زید، و کاخ هایی در ارگ را داد. در این زمان مساحت تهران هشت کیلومتر مربع بود و پهنه بسیار کوچکی از ایران را به خود اختصاص داده بود. در دوران ناصرالدین شاه قاجار، پهنه تهران وسیع تر شد و بعد از آن در زمان پهلوی، رضا شاه پهلوی، در تغییر شکل خیابان ها و ساختمان ها، اقداماتی صورت داد.