گره و یا پیچش بند ناف جنین

گره و یا پیچش بند ناف جنین

یکی از نگرانی های مادران باردار در دوران بارداری گره خوردن بند ناف و یا پیچیدن آن دور گردن جنین میباشد، و همانطور که از نام آن پیداست به معنای ایجاد گره و پیچش در بند ناف جنین است. بندناف، یک نوار بسیار باریک است، که درون آن، دو سرخرگ (شریان) و یک سیاهرگ (ورید) وجود دارد، و جنین را به جفت متصل می‌کند. طول بندناف به حدود 50 سانتی‌متر در 9 ماه بارداری می‌رسد. البته کوتاه یا بلندتر هم ممکن است باشد، ضخامت آن هم در جنین‌های مختلف تفاوت دارد. هر چه جنین بزرگ‌تر شود، قطر بندناف بیشتر می‌شود و حتی قطر آن از یک جنین تا جنین دیگر در 9 ماهگی متفاوت است.
بندناف، کار انتقال مواد غذایی را از جفت به جنین و مواد زائد از جنین به جفت برای دفع، بر عهده دارد. بندناف در مایع آمنیوتیکی شناور است و بین اندام‌ها و بدن جنین و دیواره رحم قرار دارد. بندناف امروزه به عنوان یک عضو داخل رحم قابل رویت است و در سونوگرافی محل جفت، بندناف و مقطع بندناف بررسی می‌‌شود.

گره بند ناف ممکن است در زمان بارداری که جنین در مایع آمنیوتیک و ساک حاملگی می چرخد و یا در زمان زایمان رخ بدهد.
باور های اشتباه در مورد گره بند ناف
در بین بعضی افراد باورهایی در مورد گره و یا پیچش بند ناف وجود دارد که در اینجا به چند مورد میپردازیم. که این باورهای اشتباه زمینه ساز استرس و اضطراب در بین خانم های باردار شده است. مثلا بعضی افراد این باور را دارند که پا روی پا انداختن باعث گره و یا پیچش بند ناف می شود، اما این باور کاملا اشتباه است و ارتباطی بین این دو وجود ندارد.
و یا می گویند: حرکت و چرخش جنین در رحم خانم باردار باعث پیچیده شدن بند ناف دور گردن جنین و یا گره بند ناف می شود می شود.

بدلیل بلند بودن بند ناف و نرم بودن آن  معمولا پیچیده شدن  آن  به،دور گردن جنین باعث ایجاد  فشار زیادی به،گردن جنین  نمیشود و خطر جدی‌ برای جنین ندارد، اما دربرخی موارد، بندناف خیلی محکم دور گردن جنین پیچیده میشود و درموارد بسیار اندک، پیچیده شدن بند ناف ممکن است باعث ایجاد گره دربند ناف گردد و این گره مانع ازرسیدن خون و اکسیژن به، جنین شده و مرگ جنین دررحم مادررا به دنبال داشته باشد. که در موارد خیلی نادر این اتفاق میوفتد.
برخی دیگر می‌گویند خانم باردار باید به پهلو بخواهد و طاقباز (به پشت) خوابیدن باعث پیچش بندناف دور گردن جنین می‌شود، واقعیت این است که طاقباز خوابیدن ارتباطی با پیچش بند ناف ندارد. از آنجایی که از نیمه دوم بارداری، یعنی از هفته 20 تا 24 به بعد، رحم خانم باردار بزرگ شده، اگر خانم‌ باردار به پشت بخوابد، بندناف دور گردن جنین نمی‌پیچد، اما به دلیل فشار رحم روی عروق بزرگ شکمی (رگ آئورت و سیاهرگ بزرگی که خون را به طرف قلب می‌برد)، برگشت خون از اندام‌ها به قلب مختل می‌شود و خونرسانی به جنین تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

در مواردی دیده شده است برخی خانم های که دوقلو باردار باشند، در ماه های آخر به محض آنکه چند دقیقه طاقباز می‌خوابند، دچار افت‌فشار، شوک و نامرتب‌شدن ضربان قلب می‌شوند، بنابراین بهتر است از نیمه‌دوم بارداری، خانم‌های باردار به پهلوی چپ بخوابند و اگر نمی‌توانند کامل به پهلو بخوابند، با 30 تا 40 درجه به سمت چپ زاویه خوابیده و یک بالش، سمت راست کمر بگذارند که حداقل کمی به سمت چپ چرخیده باشند. به این ترتیب فشار از روی عروق بزرگ برداشته می‌شود و خون راحت‌تر به جنین می‌رسد.
باور‌ قدیمی دیگر که باعث استرس در هنگام خواب در خانم های باردار شده این است که وقتی خانم‌ باردار می‌خواهد در خواب از این پهلو به آن پهلو شود، باید بنشیند و بچرخد، و بعد دوباره بخوابد اما باید این را بدانیم که پیچش بندناف دور جنین ربطی به وضعیت قرارگیری مادر ندارد و فقط در اثر حرکت‌های خود جنین داخل مایع آمنیوتیکی اتفاق می‌افتد.

چند درصد از خانم های باردار در خطر گره بند ناف ویا پیچیده شدن بند ناف دور گردن جنین هستند؟
از آنجایی که این موضوع باعث استرس و اضطراب در خانم های باردار شده است باید این را بدانیم که این گره در یک صدم بارداری ها رخ می دهد ولی تمامی گره ها باعث ایجاد خطر برای مادر و جنین نمی شود، و خوشبختانه تنها در 1 مورد از 2000 بارداری، گره حقیقی محکم که ممکن است برای جنین مشکل ایجاد کند مشاهده می‌شود. با این حال، موارد پیچش بند ناف به دور گردن جنین بیشتر است. این مورد در یک چهارم بارداری‌ها وجود دارد و بدلیل بلند بودن بند ناف و نرم بودن آن و همچنین ماده‌ای به نام ژله وارتون اطراف رگ‌های مهم بند ناف را می‌پوشاند و حتی اگر گره بند ناف یا پیچش آن دور گردن جنین به وجود بیاید از آن محافظت خواهد کرد. به عبارت دیگر، احتمال آنکه گره حقیقی محکمی در بند ناف به وجود بیاید و سلامت بارداری را به خطر بیاندازد، خیلی کم است .
چه کسانی در خطر گره بند ناف ویا پیچیده شدن بند ناف دور گردن جنین هستند؟

جنین هایی که بند ناف بلندی دارند ویا آنهایی که به نسبت سن بارداری درشت‌تر هستند در معرض خطر گره یا پیچش بند ناف دور گردن جنین قرار دارند. محققان همچنین بر این باور هستند نواقص تغذیه‌ای که بر ساختار بند ناف اثر دارند در طول دوران بارداری و سایر عوامل خطرزا مثل کشیدن سیگار یا مصرف مواد مخدر، بارداری دوقلویی یا چند قلویی،پلی هیدرآمنیوس نیز عواملی هستند که احتمال گره بند ناف را در این دوران افزایش می‌دهند.

علایم گره و یا پیچیده شدن بند ناف چیست؟
مهمترین علامت پیچش بند ناف کاهش فعالیت جنین بعد از هفته 37 بارداری است. و اگر گره بند ناف در حین زایمان اتفاق بیفتد دستگاه سونوگرافی، ضربان قلب جنین غیر طبیعی را نشان خواهد داد.
 برای جلوگیری از خطرات گره ویا پیچش بند ناف چه کنیم؟
پیچش بندناف دور گردن جنین اگر در اواسط بارداری رخ بدهد خیلی نگران‌کننده نیست، اما در اواخر بارداری، می‌توانید مراقب فعالیت‌ها و تکان‌های جنین باشید. به همین منظور باید به طور منظم تکان‌ها و لگدهای جنین را شمارش کنید و در صورتی که هر گونه تغییری در آن احساس کردید به پزشک خود اطلاع دهید. ولی موقع زایمان واگر قرار باشد مادر زایمان طبیعی باشد و بندناف چند مرتبه دور گردن جنین پیچیده و کوتاه شده باشد، که باعث فشار روی بندناف، کم‌شدن و قطع جریان خون مادر به جنین و نامرتب‌شدن قلب جنین و در برخی موارد مرگ‌ جنین خواهد شد.
اگر در سونوگرافی تشخیص داده شود بندناف دور گردن جنین است، باید در تمام طول زایمان طبیعی، یعنی از زمانی که دردها شروع می‌شود تا زمان تولد نوزاد، ضربان قلب جنین دقیق و با فواصل کوتاه کنترل و از دستگاه‌ مانیتورینگ برای ثبت ضربان قلب جنین استفاده شود.
گاهی لحظات آخر زایمان و قبل از تولد نوزاد با خروج جنین از کانال زایمانی، بندناف تحت‌فشار قرار می‌گیرد، تعداد ضربان قلب او بسیار کاهش پیدا می‌کند.
که در این شرایط با نامرتب‌شدن تعداد ضربان قلب آنها، به سزارین فوری نیاز است.

پایین افتادن بند ناف نیز یک مشکل جدی در زایمان طبیعی است، اگر مشکل به موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند طی 10 تا 15 دقیقه باعث مرگ جنین شود. به محض تشخیص، سزارین فوری ضروری است.
در طی زایمان، اول سر و بعد تنه و اندام‌های نوزاد از بدن مادر خارج می‌شوند و بعد از خروج‌ جنین، بندناف او قطع می‌شود و بعد از مدتی جفت خارج خواهد شد.
این موارد معمولا در جنین‌های نارس، که سر جنین کاملا حفره لگن را پر نکرده، و جنین با پا وارد حفره لگنی شده و یا مادر دچار تنگی لگن باشد و مانع ورود کامل سر جنین به داخل لگن شود، دیده می‌شود.
طی این روند، بعد از پاره شدن کیسه آب، نواری از بندناف از کنار اندام‌های جنین به داخل لگن می‌افتد و حتی گاهی وارد واژن می‌شود و از اندام تناسلی بیرون می‌افتد.