آشنایی با قدیمی ترین آثار باستانی استان فارس

آشنایی با قدیمی ترین آثار باستانی استان فارس

با وجود توسعه قلمرو اسلام و تسخیرات مسلمین در نقاط مختلف ایران، برای زمان های متمادی هنر معماری همچنان بر عناصر سنتی گذشته ایران تکیه داشت. از آن به بعد، هنرمندان مسلمان با ترکیب عناصر هنری سنت گذشته شان، بخصوص هنر معماری دوره ساسانیان، و با الگو گرفتن از روح اسلامی، سبک معماری جدیدی برای ایران خلق کردند و با ابداعات خود سبک تازه ای را در این دوران پایه ریزی کردند. در ادامه با آژانس مسافرتی چهارفصل همراه باشید تا درباره آثار باستانی استان فارس بیشتر بدانیم.

همزمان با گسترش بخش های تحت سیطره اسلام و به علل دینی، اقتصادی و نظامی نیاز به ساخت بناهای تازه  با کاربری هایی جدید به شدت احساس شد و ساختمان هایی مانند مسجد، کاروانسرا، مدرسه، پل و قلعه در شهرها و جاده های محل عبور کاروان ها احداث گردید.

به واقع در آغاز حکومت اسلامی ساخت مساجد در برابر سایر بناها از اهمیت بیشتری برخوردار بود. کاربری مساجد در صدر اسلام هم برای انجام فرایض دینی و خواندن نماز بود، و هم به عنوان نهاد اجتماعی و سیاسی به حساب می آمد؛ مسجد به مثابه تالار اجتماعات برای مسلمانان، خانه ای برای ضعفا، محا اقامت برای کاروان ها، پناهگاهی برای بی سر پناهان، محلی جهت درس و بحث طلاب و محل بیان خطبه، ابلاغ دستورهای پادشاهان، اعلام جنگ و جمع شدن سپاهیان و گرفتن مالیات بود.

معماری مساجد اولیه اسلام، دارای طرح هایی بسیار ساده بودند، پیرامون حیاطی مربع یا مستطیل شکل و جهت بنا درست رو به قبله، با دیوارهایی ساخته شده از خشت (مانند مساجد مدینه و بصره). ابتدا با بستن کردن سه طرف دهانه ی آتشکده ها و چهارطاقي ها و ساخت جهت قبله، از آنها برای برپایی مراسم مذهبی استفاده می کردند. با توجه به اینکه در کشور ایران از مساجد و بناهای اولیه صدر اسلام بناهای زیادی باقی نمانده است اما بر اساس متون تاریخی در دو قرن اولیه صدر اسلام، سبک معماری و نوع مصالح به کار رفته در ساخت بناها به شیوه دوره ساسانی رایج بوده است. پژوهش های باستان شناسی نشان می دهد که مساجدی همچون مسجد شوش و فهرج جز قدیمی ترین نمونه های مساجد در ایران دوره صدر اسلام محسوب می شوند. در حین حفاری های هیأت باستان شناسی فرانسوی در محوطه تاریخی شوش در خوزستان، باقی مانده های مسجدی استخراج شد که دارای طرحی بسیار ساده بود و شبستانی پر از ستون در یک طرف آن احداث شده بود. مصالح این مسجد از خشت بوده و عاری از هرگونه تزیینات است. در سالهای گذشته در شهر فهرج یزد مسجدی کشف شد که به عقیده معماران و پژوهش گران، متعلق به دوره صدر اسلام است. سبک معماری بنا و عناصر این مسجد با معماری بناهای ساسانی مشابهت فراوانی دارد.

نیریز: مسجد جامع

مسجد جامع نیریز از جمله مساجد اولیه اسلام محسوب می شودکه در طراحی نقشه آن یک ایوانی دیده می شود. این مسجد در حدود سال ۳۹۳ هجری احداث شده است.

در معماری این مسجد از روش های ساخت معماری عهد ساسانی الگوبرداری شده است؛ برای مثال ایوان بلند و کشیده آن بسیار به بناهای قبل از اسلام شباهت دارد. این مسجد دارای منارهایی از جنس آجری است که همزمان با ساخت خود مسجد بنا شده و همچنین دارای محراب با طرح گچ بری بسیار خاصی است که در سال ۳۹۳ هجری به ساختمان مسجد اضافه شده است.

شیراز: مسجد جامع

این مسجد نیز از بناهای مشهور صدر اسلام در شهر شیراز محسوب می شود که بنای اولیه آن به عهد صفاریان باز می گردد. مسجد جامعی که امروز باقی مانده در سال ۲۸۱ هجری به دستور عمرولیث صفاری بنا نهاده شد ولی در طول زمان، بخش بزرگی از آن در اثر جنگ و آتش سوزی از بین رفته است.

شیراز: پل - بند امیر

پل بند امیر بر روی رودخانه ای با نام گر که از بخش کوهستانی قسمت شمالی استان فارس سرچشمه نی گیرد، واقع شده است و از پانزده کیلومتری بخش جنوبی تخت جمشید عبور کرده و به دریاچه بختگان می ریزد. این پل - بند که از روزگاران بسیار دور بجای مانده است گواه این امر است که معماران ایران علاوه بر ساخت پل در فن پل- بندسازی هم دارای تبحر و تخصص ویژه ای بوده اند و پل - بندهایی با کاربردهای چندگانه و در سبک های بدیع ساخته اند. بند امیر نمونه ای از این پل - بندها است که زمان ساخت آن به زمان آل بویه (عضدالدوله) در قرن چهارم هجری باز می گردد.

تاریخ نویسانی مانند مقدسی و ابن بلخی، که در قرن چهارم و ششم هجری می زیسته اند، در کتابهای خود درباره این پل - بند مطالب قابل توجهی در تحسین آن نگاشته اند.

ابعاد پل - بند امیر بدین صورت است: ۱۰۳ متر طول، 5/ 7 متر عرض و 80 / 3 متر ارتفاع بهمراه سیزده دهانه یا چشمه. مصالح بکار رفته در ساخت پایه های پل سنگ است و دارای پیش آمدگی هایی به شکل مثلث گون می باشد.