اقتباس از ادبیات در سینما و تلویزیون ایران (4)

اقتباس از ادبیات در سینما و تلویزیون ایران (4)

بعد از انقلاب، کیومرث پوراحمد، قصه های مجید مرادی کرمانی را دستماية مجموعه ای تلویزیونی قرار داد که بنا بر نقل مرکز تحقیقات و سنجش برنامه های سازمان صدا و سیما یکی از پربیننده ترین سریال های داستانی تلویزیون در گروه سنی کودک و نوجوان بوده است. پوراحمد مجموعه تلویزیونی تابستان سال آینده را نیز در سال ۱۳۶۳ بر اساس رمان سختون نوشته ناصر ایرانی برای شبکه دو ساخت که در مقایسه با قصه های مجید با اقبال چندانی روبه رو نشد.
مجید بهشتی رمان بافته های رنج نوشته محمدعلی افغانی را در قالب مجموعه ای تلویزیونی به تصویر کشید، مجموعه آماده پخش شد. اما بی هیچ دلیل مشخصی روانه آرشیو گردید.

دلیران تنگستان، همايون شهنوازی بر اساس داستانی از رکن زاده آدمیت
هزار و یک شب ، پرویز نوری (نویسنده پرويز دوایی)، بر اساس قصه های هزار و یک شب
سمک عیار ، محمدرضا اصلانی، باربد طاهری بر اساس داستان های هزار و یک شب (پرویز ناتل خانلری)
تخت ابونصر مرتضی علوی - قلم نامه احمد شاملو (براساس داستانی از صادق هدایت)
داستان های مولوی، علی حاتمی، بر اساس داستان های مولوی
به هر روی، مرور راه طی شدن اقتباس در تلویزیون و سینمای ایران، آنچنان تاریک است که از درخشش چند ستاره، هر چند درخشان، پرتوی بر این پهنه تیره نمی¬تابد.

به نظر می رسد پیش از آنکه فیلم نامه نویسان و فیلم سازان را به غفلت و بی توجهی به ادبیات وطن خود متهم کنیم، بیشتر باید کارگزاران فرهنگی، به خصوص مدیران تلویزیون و امور سینمایی کشور را مسئول و پاسخ گو بدانیم؛ چرا که اصولا دولت ها هستند که باید برای تعمیق و گسترش رابطه ملت¬ها با میراث ادبی شان از یک سو و جهانی کردن ادبیات بومی و ملی خود تلاش کننده به خصوص ما ایرانیان که سهم زیادی در میراث ادبی جهان داریم و متأسفانه میراث داران متعهدی نبوده ایم و نتوانسته ایم دنیا را با گنجینه های گران¬سنگ ادبی مان آشنا کنیم.
اگر فکر کنیم فردوسی چیزی از هومر یا شکسپیر کم داشته یا حافظ کمتر از گوته بوده یا فردوسی و حافظ را نمی شناسیم و یا گرفتار خودباختگی فرهنگی شده ایم.
دولت های اروپایی میراث ادبی شان را مثل هوا، آب و طبیعت، گرامی میدارند شکسپیر در کتاب های درسی مدارس بسیاری از کشورهای اروپا تدریس می شود. ما در این سوی مرز، برای معرفی نویسندگان مان به دانش آموزان این سرزمین چه کرده ایم که باید از مردمان آن سوی مرزها انتظار داشته باشیم که با ادبیات ما آشنا باشند؟ اگر غیر ایرانیان به ادبیات ما روی آورده اند براثر تلاشی بوده که از سوی خود آنها صورت گرفته است. نیکلسون باید مولوی را به ما ایرانی ها بشناساند. حافظ را گوته، خیام را فیتز جرالد، فردوسی را ژول مول و تاریخ ادبیاتمان را ادوارد براون و دیگران.

دست کم، روزگاری، نقالان و قصه گویانی بودند که قصه ها و افسانه های ایرانی مارا برای کودکان و نوجوانان و جوانان روایت کنند؛ حال که سنت شفاهی قصه گویی منسوخ شده و تلویزیون بر جایگاه این راویان شیرین سخن نشسته، بچه های ما باید پای این جعبه جادویی بنشینند و بیاموزند که چگونه گویش و فرهنگ اقوام و هموطنان غير تهرانی را به مضحکه گیرند و شگفتا که بر هجو و تحقیر فرهنگ ایرانی نام طنز هم بگذارند.
این خود هنر بزرگی است که عده ای همه توان هنری شان را در طبق اخلاص بگذارند و بر لبان بی لبخند تماشاگر خسته ای به نام مخاطب، تبسمی بنشانند، اما نه به هر قیمتی و با هر دستمایه ای و این در حالی است که غبار غفلت دارد آرام آرام بر تمامی ادبیات داستانی ما می نشیند و به بقیه تاریخ از این بی مهری ها چشم نخواهد پوشید.
سریال های سطح پایین تلویزیونی، ذائقه بیننده ایرانی را چنان تنزل داده که دیگر موضوع تفکر برانگیزی را بر نمی تابد. عوامزدگی در داستان های تلویزیونی هر گونه تحول فرهنگی را در جامعه متوقف می کند. از دل سلیقه های دوران هنرمندان بزرگ ظهور نمی کنند و تلویزیون به عنوان یک رسانه فرهنگ ساز باید ذائقه هنری بینندگان خود را تعالی ببخشد.