بازار قدیمی قم

بازار قدیمی قم

قم یکی از شهرهای قدیمی و کهن ایران است که به عنوان دومین مقصد گردشگری مذهبی ایران نیز شناخته می شود. این شهر در گذشته در مسیر راه ابریشم قرار داشته است و به همیت دلیل از اهمیت ارتباطی زیادی برخوردار بوده است. هم اکنون نیز قم به نوعی شاهراه ارتباطی ایران است و به نوعی از جهت حمل و نقل رابط بین شهرهای شمالی کشور با شهرهای جنوبی است.

همان طور که گفته شد، این شهر کویری، بسیار قدیمی و تاریخی نیز هست و آثار تاریخی و عمارت های قدیمی بسیاری را در خود جای داده است. یکی از جاذبه های گردشگری و تاریخی قم نیز بازار بزرگ آن محسوب می شود. این بازار بر طبق اسناد تاریخی قدمتی در حدود چهارصد سال دارد و در مرکز شهر واقع شده است. بازار قدیمی قم از سراهایی تشکیل شده است که بدون سقف هستند و به نوعی کاروانسراهای درون شهری محسوب می شوند. خود راسته ی بازار نیز از سقفی گنبدی برخوردار است. در زمان ناصرالدین شاه این بازار گسترش یافته است و بازار نو به آن افزوده شده است. طول بازار نو در حدود یک کیلومتر است و در آن بنایی ارزشمند به نام تیمچه ی بزرگ بازار نو قرار دارد. این تیمچه توسط استاد بزرگ معماری، استاد حسن قمی یا معمارباشی ساخته شده است و گفته می شود که دستور ساخت آن را حاج سید محمود طباطبایی که از تجار بزرگ قم بوده است، صادر کرده است.

این تیمچه برای فروش فرش ساخته شده است و هم اکنون نیز در آن فرش فروش های سرشناسی حجره دارند. کار بافندگی فرش و فروش آن به قدری در قم رونق دارد و به صورت حرفه ای انجام می شود که قم، پایتخت فرش ابریشمی ایران و به طور کلی جهان محسوب می شود و هر ساله صادرات زیادی را در زمینه ی فرش دارد.

تیمچه ی بازار قم علاوه بر این که از نظر فروش و تجارت فرش اهمیت دارد، از نظر معماری خاصش نیز مورد توجه است. طاق این تیمچه دهانه ای 16 متری با ارتفاع 15 متر دارد و یکی از شاهکارهای معماری محسوب می شود. تیمچه شامل 20 حجره در طبقه ی پایین خود و 12 غرفه در طبقه ی بالا است. حجره به اتاق هایی گفته می شود که محل کسب و کار و تجارت هستند. در تیمچه ی قم نیز این حجره ها محلی برای فروش فرش های دست بافت می باشند.

سقف تیمچه به عنوان بزرگ ترین سقف ضربی در سراسر ایران شناخته می شود و گچ بری های متعدد و مقرنس هایی را در خود جای داده است که از لحاظ هنر معماری بسیاری کم نظیر و زیبا است. گنبد تیمچه از نوع عرق چینی است و در سقف آن نیز روزنه هایی قرار دارد که روشنایی تیمچه را در طول روز تامین می کنند. معمولا عکس های بسیار زیبایی از سقف این تیمچه توسط عکاسان حرفه ای گرفته شده است و نور زیبایی که از سقف به داخل می تابد در این عکس ها به زیبایی مشخص است.

همان طور که گفته شد بازار قدیمی قم از لحاظ تاریخی به 400 سال پیش و به دوره ی صفویه می رسد. در دوره ی قاجار و دوره ی جکومت ناصرالدین شاه نیز این بازار گسترش یافته است و تیمچه نیز در آن ساخته شده است. در زمان پهلوی نیز بخش هایی به بازار نو افزوده شده است. اما در حدود پنجاه سال پیش تا کنون، رفته رفته به دلیل احداث خیابان های جدید، بخش هایی از بازار از بین رفت و هم اکنون تنها دو بخش بازار کهنه و بازار نو از کل بازار قدیمی قم باقی مانده است. هر یک از این بازارها نیز یک کیلومتر طول دارند.