بررسی انواع سبک های معماری در آموزشکده های هنری (1)

بررسی انواع سبک های معماری در آموزشکده های هنری (1)

محیط آموزشی هنر، از سه زاویه قابل بررسی است؛ محیط کالبدی، محیط اجتماعی و محیط روانشناختی. هنرجویان، با تصرف در محیط آموزشی خود، فضای آن را مطلوب تر می کنند. سبک معماری آموزشکده های هنر، در روان و دیدگاه هنرجویان تأثیر دارد. مدارس هنری غرب، کلیات زیبایی شناسی یونانی را سرمشق خود کرده اند. توجه جنبش هنری مدرن به آینده، ارتباط با گذشته را تحت الشعاع قرار داده است. در شرق، هنر از قداستی برخوردار است که انسان را به سوی رستگاری هدایت می کند. در هنر اسلامی، قداست و معنویت قوت بیشتری دارد. در یک نظرسنجی، دانشجویان فضاهای مذهبی و کلاسیک را دارای معنویت بیشتری دانستند.

محیط آموزش هنر، از چند جنبه قابل بررسی است. محیط کالبدی، مانند معماری فضای آموزشی که ترکیبی از فرم، نور، بافت، مواد و مصالح، رنگ و مسائل اقلیمی و آب و هوایی است. محیط اجتماعی، مانند نهادهای مربیان و اعضای هیات علمی آموزشی و هنرجویان، محیط روانشناختی، که از تصاویر ذهنی و الگوهای رفتاری مخاطبین در فضای آموزشی ناشی می شود.

محیط پیرامون ما از هر نوعی که باشد، دارای قابلیت هایی بالقوه برای انواع فعالیت های انسانی، تجربه های زیبایی شناسی و خصوصیات انطباق پذیری انسان با آن محیط است. ویژگی های کالبدی در معماری فضاهای آموزشی، به دلیل انطباق پذیری و برای فراهم آوردن زمینه فعالیت ها و تجربه هایی تازه در زیبایی شناسی، پیوسته تغییر می کنند. هنرآموزان هم با کمک محیط آموزشی، هم میتوانند خوابگاه خود را رنگ کنند و بر دیوار آن تابلوهایی از هنرمندان مختلف از مکتب ها و سبک های مورد علاقه خود آویزند، درست به همان شکل که برای خودشان دارای معانی ویژه ی زیبایی شناسی است. اگر این تغییرات به صورت آگاهانه برنامه ریزی، تصمیم گیری و اجرا شود، میتواند برای رسیدن به فضایی دلخواه که وقت گذراندن در آن برای کاربرش ایده آل باشد، مناسب بنظر برسد. این ویژگی نشان میدهد که هنرآموزان بر تأثيرات عناصر کالبدی بر نتایج دیدگاههای هنری خود آگاهند.

اراده و اختیار انسانی، این آزادی را به هنرمندان داده است که خود را در معرض تأثیرات نامطلوب قرار ندهند. نظریه پردازان علوم رفتاری در مورد تأثیرات متقابل انسان و محیط بر یکدیگر اختلاف نظر دارند. گروهی بر آنند که محیط هیچ تأثیری بر رفتارهای انسانی ندارد (نظریه اختیار). گروهی به نقش اصلی و تعیین کننده محیط بر رفتارهای انسانی اعتقاد دارند (نظریه جبر). نظریه پردازانی هم هستند که نه بر اختیارگرایی صرف اصرار دارند، نه بر جبرگرایی صرف و امکان تأثیر و تأثر متقابل رفتارهای زیبایی شناسانه انسان و عناصر محیطی را بر یکدیگر توأم مطالعه می کنند (نظریه امکان).

در نظریه اختیار به دلیل بی توجهی به حقایق موجود در پیرامون انسان، نظریه ای قابل دفاع نیست، اما طرفداران دو نظریه دیگر یعنی نظریه جبر و امکان، با کند و کاو در روابط علت و معلولی، قابلیت های بالقوه در  پارامترهای محیطی را بر رفتارهای زیبایی شناسانه انسانی و در قوه ادراک و بکارگیری انسان ها از این پارامترهای محیطی و میزان وابستگی های قوه ادراک را به خواسته ها و شایستگی های فردی مورد مطالعه قرار میدهند. به همین خاطر بیشتر قابل تأمل و پذیرش است.

اغلب هنرمندان، طراحان محیط و حتی اصلاحگران اجتماعی، به نقش اساسی عناصر گوناگون محیط در تعیین الگوها و ارزش های رفتاری و تغییر عناصر همان محیط به لحاظ نگرش خاص زیبایی شناسانه در فرآیند طراحی، اعتقاد دارند.

ارزش های زیبایی شناسی و کالبد محیط ساخته شده

درک کامل مفاهیم زیبایی شناسی مشکل است، ولی فهم اولیه عوامل مؤثر در ادراک خوشایند بودن محیط امکان پذیر است. سبک های مختلف معماری به عنوان متغیر محیطی، در ادراک متفاوت انسان نقش اساسی و در خوشایند بودن محیط برای انسان مراتب گوناگون دارد. سبک های مختلف معماری، در مفاهیم زیبایی شناسی، آموزش هنر و قدسی بودن آن تأثیر دارد و هر هنرجو براساس تفاوت های فردی از سبک معماری آموزشکده ای که در آن آموزش می بیند، تأثیر می پذیرد و به همان نسبت از سلوک معنوی هنر و قدسی بودن آن بهره می برد. نحوه ارتباط فضای بیرون و درون، نسبت مقیاس های انسانی با ابعاد فضا، نحوۀ نورگیری در روشنایی داخلی، ارتباط مستقیم یا غیر مستقیم با طبیعت پیرامون، شنیدن اصوات دلنواز یا ناخوشایند و آنچه یادآور ذکر و یاد خدا باشد، عناصری از محیط کالبدی است که به شیوه های گوناگون در سبک های متفاوت معماری آموزشکده های هنر مطرح می باشد. بنابراین باید جست و جو کرد که کدام سبک و شیوه معماری مناسب فضای آموزش قدسی هنر است.

سبک یونانی زیبایی شناسی و آموزش هنر

هنر کلاسیک در غرب با تأکید بر هارمونی و مفهوم زیبایی در تناسبات اندامی پدیده ها، راهی جز جست و جو در نمایش و ارائه این هندسه زیبایی آفرین در شعر، موسیقی، تئاتر و معماری نداشته است. مدارس هنرهای زیبا در غرب با دید جزمی نگری در کلیات زیبایی شناسی یونانی، نه فقط برنامه های آموزشی خاص خود را برای فراگیری این مفروضات صرف کرده اند، بلکه در ساختار فضای مدارس هنری خود نیز سعی در حفظ این سرمشق زیبایی شناسی داشته اند.

جنبش هنری مدرن

در جنبش هنری مدرن، تاکید پیوسته بر از بین بردن ارتباط میان هنرجو و سنت یا همان تاریخ گذشته است. بر اساس عقاید این جنبش، هر یک از فضاهای آموزشی باید تمام تلاش خود را معطوف بر بین المللی کردن و هرچه بیشتر انتزاعی کردن مفهوم هنر بگذارد و بر اساس عقيدة بنیانگذار این جنبش یعنی والتر گروپیوس ، با پیدایش نگرش «جهانی نو» یا «نو کردن جهان»، ایمان استوار به آینده صرف و قبول کردن این مسئله که بشریت در حال پیشرفت مداوم است، باید رشته های اتصال تفکرات هنری هنرجو را از سنت و گذشته برید و ذره ای پیش فرض یا طرح واره یا پیش ذهنی نسبت به انسان ها یا شکل عینی پدیده ها نباید پذیرفتنی باشد.

لكوربوزیه زیباشناسی را مبتنی بر اصالت تکنیک و دیگر علوم مهندسی تعریف می کرد. او خانه را ماشینی برای سکونت می دانست و معتقد بود معماری باید مانند شاسی اتومبیل ها مطالعه گردد، تا فرم هایی شگفتی آفرین و قابل قبول به وجود آید. اگر آثار هنری مدرن مدرسه هنر باهاوس را با معماری آن مقایسه کنیم، به خوبی تندیسی از آن انگیزه و رویکرد نوگرایانه را در هر دو باز می یابیم.