جاده ابریشم | بازرگانی از راه جاده ابریشم

جاده ابریشم (۵)

در سال ۱۹۱۳ در زمان شاه اسماعیل صفوی، جزیره هرمز به وسیله نیروهای پرتغالی اشغال شد و پرتغالی ها بر خلیح فارس، دریای عمان و بخشی از اقیانوس هند مسلط شدند و تجارت ابریشم و کالاهای دیگر را در جنوب ایران به انحصار خود در آوردند.

در زمان شاه عباس اول مناسبات تجاری گسترده ای با کشور های اروپایی برقرار شد. اما عثمانیان از غرب و ازبک ها از شرق به ایران حمله کردند و کوشیدند بر راه های پر درآمد تجاری تسلط پیدا کنند. به این ترتیب، امنیت راه های زمینی جاده ابریشم به خطر افتاد. از این رو اروپاییان، تجارت دریایی از طریق جنوب ایران را در پیش گرفتند و به رونق بیشتر بندر و جزیره هرمز کمک کردند. و مسیر زمینی را از راه آسیای مرکزی ادامه دادند. با بیرون راندن عثمانی ها از عرب و ازبک ها از شرق ایران راه ابریشم نیز دوباره تحت تسلط ایران قرار گرفت. 

در همین دوره، تجارت ابریشم و نیز تولید آن در گیلان و مازندران رونق یافت و چون این کالا خریداران بسیاری در اروپا داشت، شاه عباس انحصار خرید و فروش آن را خود به عهده گرفت. تولید و تجارت ابریشم تا پایان دوره صفویان، نقش اساسی در سیاست و بازرگانی خارجی این سلسله داشت‌ به همین سبب بازرگانان پرتغالی، انگلیسی، هلندی، و دیگر کشورهای اروپایی در این دوره در تجارت ابریشم در ایران در تجارت ابریشم در ایران با یکدیگر رقابت داشتند. 
از قرن هجدهم میلادی ( اواخر دوره صفویه) شرایط بازرگانی در جهان بر اثر پیشرفت های علمی دگرگون شد. گسترش فن دریانوردی و کشف راه های دریایی جدید از عوامل این دگرگونی ها بود. در نتیجه این تغییرات استفاده از مسیر جاده ابریشم ار رونق افتاد. 

نقش جاده ابریشم در ارتباط فرهنگی کشورهای پیرامون آن 
در دوران پر رونق بازرگانی از راه جاده ابریشم، بازرگانان و افرادی که در این مسیر رفت و آمد داشتند به نوعی به مبادله فرهنگی نیز می پرداختند. گرچه مردم سرزمین های پیرامون جاده ابریشم، به زبان های گوناگون سخن می گفتند، اما پیش از اسلام که سغدیان جایگاه مهمی در بازرگانی داشتند زبان سغدی، زبان داد و ستد در مسیر شرقی جاده ابریشم بود. در دوره اسلامی این زبان رفته رفته جای خود را به زبان فارسی داد. امپراتوران چین برای تهیه لعت نامه ای چینی_فارسی و آموزش زبان فارسی به درباریان و کارکنان دولت شماری از ایرانیان را به خدمت گرفته بودند.