معرفی آثار شهید مطهری(4)

معرفی آثار شهید مطهری(4)

نظری به نظام اقتصادی اسلام:
این کتاب از یک مقدمه دوبخشی تشکیل شده که شامل مقاله‌ای تحت عنوان «نظری به اقتصاد اسلامی»‌ و بخشی درباره «اقتصاد سالم».
و از هشت بخش که عبارتند از:
بخش اول «تعریف اقتصاد و مفاهیم اقتصادی» است. در بخش دوم درباره «مالكیت از نظر فلسفی» سخن رفته. بخش‌های سوم و چهارم را بحث درباره «ارزش» و «ارزش اضافی»‌تشكیل می‌دهد. در بخش پنجم «سرمایه‌داری و سوسیالیسم از دیدگاه اسلام» مورد بررسی قرارگرفته‌اند. بخش ششم را «رساله‌های اقتصادی» تشكیل می‌دهد كه مشتمل بر سه رساله است: «مالكیت زمین از نظر اسلام- انفال»، «ارث»‌ و «سوسیالیسم». بخش هفتم نوشته‌هایی است پیرامون «اسلام و اقتصاد»، «یادداشت نظری به نظام اقتصادی اسلام» كه خلاصه و کلاسه فشرده‌ای است از مطالب كتاب، بخش هشتم و آخرین بخش این كتاب را تشكیل می‌دهد.
شرح منظومه:
غرر اول: در حقیقت جسم طبیعی
غرر دوم: بیان آراء گوناگون در حقیقت جسم طبیعی
غرر سوم: در اثبات هیولای اولی به اصطلاح مشائین
غرر چهارم: در بطلان جرء لایتجزی
غرر پنجم: در تناهی ابعاد
ولاءها و ولایت‌ها: شامل پنج گفتار به شرح زیر:
-واژه «ولی» 2-ولاء منفی 3-ولاء اثباتی عام 4-ولاء اثباتی خاص 5-انواع ولاء اثباتی خاص كه به 4 قسمت اشاره شده است: 1-ولاء محبت یا ولاء قرابت 2-ولاء امامت و پیشوایی روحانی و دینی 3-ولاء زعامت و رهبری اجتماعی 4-ولاء تصرف یا ولاء غیبی و ملكوتی.

فلسفه اخلاق:
پانزده جلسه سخنرانی پیرامون فلسفۀ اخلاق که شامل دو بخش به شرح زیر می شود:
1-فعل طبیعی و فعل اخلاقی 2-نظریه عاطفی و نظریه فلاسفه اسلامی 3-نظریه وجدانی 4-نظریه زیبایی 5-نظریه پرستش 6-كرامت نفس، محور اخلاق اسلامی 7-خود و ناخود 8-خودشناسی 9-بحران‌های معنوی و اخلاقی در عصر حاضر بخش دوم كه «ضمیمه» نام گرفته است متشكل از سه سخنرانی استاد می‌باشد كه در زمان‌ها و مکان‌های مختلف ایراد شده‌اند كه به شرح ذیل می‌باشد: 1-اخلاق كمونیستی 2-مسئله خودی در اخلاق 3-معیار فعل اخلاقی در پایان، «مكتب اخلاقی راسل» تحت عنوان ضمیمه آورده شده است. لازم به ذكر است این كتاب صرفاً حاوی بحث پیرامون اخلاق نظری می‌باشد كه شامل مطالب اخلاقی عملی نیز هست.
نظام حقوق زن در اسلام
این كتاب مشتمل بر یازده بخش و یك مقدمه است كه در آن به مشكل جهانی روابط خانوادگی، جبر تاریخ و عواطف مذهبی جامعه ایرانی سخن رفته است كه شرح بخش‌ها بدین قرار است: 1- خواستگاری و نامزدی 2- ازدواج موقت: ازدواج موقت و مسئله حرم‌سرا 3- زن و استقلال اجتماعی 4- اسلام و تجدد در زندگی 5- مقام انسانی زن از نظر قرآن: تشابه نه تساوی آری، حیثیت و حقوق انسانی 6- مبانی طبیعی حقوق خانوادگی 7- تفاوت‌های زن و مرد 8- مهر و نفقه: آیا زن امروز مهر و نفقه نمی‌خواهد؟ 9- مسئله ارث 10- حق طلاق 11- تعدد زوجات
عرفان حافظ: پنج جلسه کنفرانس شهید مطهری درباره عرفان حافظ که در ابتدای نشر با نام تماشاگه راز چاپ می شد.
استاد شهید حاشیه‌هایی بر دیوان حافظ داشته‌اند كه همراه دیوان به‌صورت كتابی با نام «آیینه جام» منتشر شده است. در واقع این سخنرانی‌ها و آن حواشی مكمل یكدیگر محسوب می‌شوند و در برخی موارد، مطالب این كتاب تفضیل آن حواشی است.

علل گرایش به مادیگرایی
بخش های تشکیل دهندۀ این کتاب:
1-ماتریالیسم در ایران 2-ماتریالیسم 3-نقش كلیسا در گرایش‌های مادی 4-نارسایی مفاهیم فلسفی غرب 5-توحید و تكامل 6-تصادف، خدا،‌ علیت 7-مفهوم آفرینش 8-برهان نظم 9-مفاهیم اجتماعی و سیاسی 10-اظهارنظر غیرمتخصص 11-خداپرستی یا زندگی؟! 12-محیط اخلاقی و اجتماعی نامساعد 13-سنگر قهرمانی و پرخاشگری 14-نتیجه این بررسی
شش مقاله:
شش مقاله درباره موضوعات مختلف:
1-ختم نبوت: راز ختم نبوت، جبر تاریخ، نیازمندی‌ها، مقتضیات زمان، تحرك و انعطاف و اجتهاد. 2-پیامبر امی: رسول درس ناخوانده، دبیران پیغمبر، جریان حدیبیه، ادعای عجیب، اتهام مخالفان و نتیجه. 3-ولاءها و ولایت‌ها: تعریف واژه‌ها،‌ ولاء اثباتی عام، ولاء اثباتی خاص و انواع ولاء اثباتی خاص. 4-«الغدیر» و وحدت اسلامی این مقاله به مفهوم و حدود وحدت اسلامی پرداخته، سپس نقش كتاب شریف الغدیر و مؤلف جلیل‌القدرش علامه امینی رضوان‌الله علیه را توضیح می‌دهد. 5-الهامی از شیخ الطائفه: نگاهی به برخی زوایای علمی شیخ طوسی 6-مزایا و خدمات مرحوم آیت‌الله بروجردی: مزایا از جهت فقهی و خدمات از نظر زعیم روحانیت.

نبرد حق و باطل
پنج فصل این کتاب: 1-جهان‌بینی: جهان احساسی و جهان‌شناسی و انواع جهان‌بینی 2-جهان‌بینی واقع‌گرا: اولین شرط مسلمان بودن، صفات خدا، یگانگی خدا، تعریف پرستش 3-مراتب و درجات توحید: توحید ذاتی، صفاتی، افعالی، توحید عملی، انسان و رسیدن به یگانگی و نظریه‌های ماتریالیستی، ایده‌آلیستی و رآلیستی 4-مراتب و درجات شرك: شرك ذاتی، شرك در خالقیت، شرك صفاتی، شرك عملی، مرز توحید و شرك، صدق و اخلاص، وحدت حقیقی جهان، غیبت و شهادت، دنیا و آخرت 5-حكمت بالغه و عدل الهی حكمت بالغه، تاریخچه اصل عدل در فرهنگ اسلامی.
معاد:
شامل ده جلسه بحث و انتقاد درباره معاد، در شش فصل به شرح زیر آمده است:
1-كلیاتی درباره مسئله معاد 2-ماهیت مرگ از نظر قرآن 3-عبث نمودن خلقت در آیات قرآن 4-مسئله روح 5-نقد نظریه «ماده و انرژی» در كتاب «ذره بی‌انتها» 6-بقای شخصیت در قیامت.

مسئله شناخت:
شامل ده جلسه سخنرانی مربوط به زمانی که شهید مطهری ممنوع المنبر بودند که به شرح زیر است:
1-امكان شناخت: در این جلسه ضرورت شناخت با توجه به وجود مکتب‌ها و ایدئولوژی‌هایی مختلف مطرح شده است. 2-ابزارهای شناخت حس، قوه‌ عاقله، نظر قرآن، ابزار دل، تمثیل مولوی 3-منابع شناخت طبیعت، عقل و دل،‌ نظر قرآن...، تاریخ... 4-مراحل و درجات شناخت 5-مكانیسم تعمیم شناخت حسی: در این جلسه نظریه‌های مختلف بیان شده است. 6- شناخت آیه‌ای 7-كشف روان ناخودآگاه، نمونه‌ای از شناخت آیه‌ای 8-شناخت حقیقی 9-بررسی تعاریف حقیقت- منطق عمل 10-اشكالات وارد بر منطق عمل.
مسئله ربا و بانک:
بخش اول بحث‌هایی تحت عنوان «ربا و بانك» كه در سال 1354 در سلسله جلساتی كه در انجمن اسلامی پزشكان به پا بوده ایراد شده است. بخش دوم شامل مباحثی است درباره «بیمه» كه در سال 1352 در انجمن اسلامی پزشكان ایراد شده است.
فلسفه تاریخ:
مجموعه ای چهار جلدی تدریس های استاد درباره فلسفه تاریخ است.
مسئله حجاب:
بخش اول: تاریخچه‌ حجاب. بخش دوم: علت پیدا شدن حجاب، ریاضت و رهبانیت،‌ عدم امنیت، استثمار زن، حسادت مرد، عادت زنانگی. بخش سوم: ‌فلسفه پوشش در اسلام. بخش چهارم: ایرادها و اشکال‌ها حجاب و منطق، حجاب و اصل آزادی، ركورد فعالیت‌ها، افزایش التهاب‌ها. بخش پنجم: حجاب اسلامی استیذان،‌ آیات 58 تا 60 سوره نور، آیات سوره احزاب- همسران پیغمبر، حریم عفاف، بررسی حجاب اسلامی، حدود پوشش، چهره و دو دست (وجه و كفین)، ادله موافق، ادله مخالف، شركت زن در مجامع، نه حبس و نه اختلاط، فتواها،‌ كتمان یا اظهار؟