آشنایی با طبیعت بندر انزلی

معرفی تاریخ طبیعی و جغرافیای شهری بندر انزلی

بندر انزلی تنها شهرستان استان گیلان است که مقدار کمی از مساحت آن را خشکی تشکیل می دهد و بخش عمده ی آن تحت محاصره ی دریا خزر می باشد. این شهرستان دارای آب و هوای معتدل و بیش ترین بارش در کشور است. با این که رشته کوه تالش به این شهرستان خیلی نزدیک نیست، اما تأثیر خود را بر آب و هوای آن می گذارد و رودهای زیادی از آن سرچشمه گرفته به تالاب انزلی می ریزند. موقعیت جغرافیایی و طبیعت شهری بندر انزلی نوع معیشت ساکنان آن را تحت تأثیر قرار می دهد. در ادامه با آژانس مسافرتی چهارفصل همراه باشید تا در طبیعت و جغرافیای شهری بندر انزلی بیشتر بدانیم.

تالاب انزلی علاوه بر داشتن شرایط مناسب که زیستگاه پرندگان بومی و تخم گذاری پرندگان و تخم ریزی ماهی ها و تغذیه آنهاست، در فصول سرد تعداد زیادی از انواع پرندگان و ماهی های مهاجر را به خود جلب می کند که در روند اقتصادی و اکولوژیکی منطقه تأثیر به سزایی دارد. این بندر هم چنین محل مناسبی برای ماهیگیری، شکار و جلب گردشگر است.

موقعیت جغرافیایی

شهرستان بندرانزلی در شمال ایران و شمال استان گیلان و در کرانه جنوب غربی دریای خزر واقع است. این شهرستان در کنار دو پدیده طبیعی بسیار مهم و مشهور جهان واقع شده است: دریای خزر (بزرگ ترین دریاچه جهان) در شمال و تالاب یا مرداب انزلی (بزرگ ترین تالاب دریاچه خزر) در وسط آن شهرستان. اراضی پیرامون این شهرستان هموار و مسطح است و امکان کشاورزی را فراهم می سازد.

شهر بندر انزلی در ۲۸ و ۳۷ عرض شمالی و ۲۷ و ۴۹ طول شرقی و در ارتفاع ۲۳ متر از سطح آب های آزاد واقع شده است و مهم ترین بندر در بخش جنوبی دریای خزر به شمار می رود. این شهر از سه طرف در آب های دریای خزر، تالاب و کانال هایی که تالاب را به دریا متصل می کند محصور است و تنها مغرب آن خشکی است. شهر بندر انزلی از دو منطقه انزلی (شبه جزیره) و غازیان (جزیره) (در باریکه خشکی میان دریا و تالاب) و چندین جزیره و محله تشکیل شده است. این باریکه خشکی به وسعت تقریبی ۲۰۰ کیلومتر مربع به طول ۳۵ و عرض ۱۲ کیلومتر است.

جزیره های آن در جنوب شهر و در تالاب واقع اند مانند: پیل علی باغ، میان پشته، بهشتی (قلم گوده بزرگ سابق)، قلم گوده کوچک، و طالقانی. هم چنین از محله های کلویر (کولی ور)، غارور (قارور)، نویر، سوسر و تشکیل شده است.

کوه

شهرستان بندر انزلی، در جلگه واقع شده و نزدیک ترین کوه به این شهرستان رشته کوه تالش است. این رشته کوه در حاشیه جنوب غربی دریای خزر قرار دارد که از جلگه لنکران آغاز می شود و از شمال به جنوب، به موازات ساحل غربی دریای خزر به طول ۲۷۰ کیلومتر تا حدود مغرب شهر رودبار امتداد می یابد، و دره سفیدرود آن را تقریبا به صورت عمودی، از دیگر بخش های رشته کوه البرز جدا می کند. گسل فعال تالش (گسل آستارا) در جنوب غربی دریای خزر با طول تقریبی چهار صد کیلومتر از شمال به جنوب، دامنه های شرقی تالش و قفقاز کوچک را در آران (جمهوری آذربایجان کنونی) قطع می کند. این گسل را در فرونشینی بستر حاشیه غربی دریای خزر و زلزله های پیرامون موثر می داند. وجود این گسل در گیلان و یک صفحه مقاوم در آذربایجان در مغرب، سبب شکل گیری نهایی این ارتفاعات در جهت متفاوت با رشته کوه البرز ذکر شده است.

رودها

رودخانه پسیخان، دائمی است و در 30 کیلومتری جنوب فومن از ارتفاع 1750 متر از کوه های کرم خانی و دامنه های شمالی کوه های اسلار سرچشمه گرفته و با طول 60 کیلومتر و با شیب متوسط 3 درصد و با میانگین آب دهی سالانه 225 میلیون متر مکعب (براساس ایستگاه پسیخان) با مسیر کلی جنوبی- شمالی پس از گذشتن از چندین روستا به سوی شمال در ارتفاع 28 متر به تالاب / مرداب انزلی می ریزد.

رودخانه ماسوله رودخان که قوربارس نیز خوانده می شود، رودی دائمی با طول ۶۰ کیلومتر و با شیب متوسط 4/ 3 درصد و با میانگین آب دهی سالانه ۱۴۵ میلیون مترمکعب (براساس ایستگاه کسما) است که از کوه های ماسوله در ارتفاع حدود ۲۰۰۰ متر سرچشمه می گیرد و از دره جنوبی کوه شدول داغ و چندین روستا می گذرد و به سوی شمال شرقی در ارتفاع ۲۸ متر به تالاب می ریزد.

رودخانه بهمبر (بهنبر)، رودی است فصلی که از ارتفاعات تالش در شهرستان رضوانشهر از ارتفاع حدود ۱۰۰ متر سرچشمه گرفته و با طول ۲۰ کیلومتر و با شیب متوسط 6/0 درصد پس از پیوستن دو شاخه به نام های پلنگ ور و مرغک، به سوی شمال شرقی و شرق به تالاب انزلی می ریزد.

رودهای مهم دیگر این شهرستان عبارت اند از: رودخانه پیش رودبار (شاخزر) که از ارتفاعات نزدیک فومن سرچشمه گرفته به تالاب انزلی می ریزد. رودخانه رق که از ارتفاعات نزدیک ماسال سرچشمه می گیرد و رودخانه دائمی پلنگ آباد نیز از منطقه جنگلی سیاه کوه سرچشمه گرفته به رودخانه بهمبر می ریزد. رودخانه تیزرود که شاخه ای از شفارود است و رودخانه های ولیک و جاف رود از رودهای دیگر این شهرستان هستند. حدود 20 رود به تالاب انزلی می ریزند از جمله نرگستان، مرغک، خالکایی، ترغه رودبار، گاز رودبار، هندخاله و چندین رود دیگر.

خودزکو که در سال ۱۸۳۰ م، در زمان سلطنت محمد شاه قاجار، کنسول روسیه در رشت بود تعداد رودهایی را که به خلیج انزلی وارد می شد ۴۶ رود و عمده ترین آنها را نوخاله، پیربازار، منگوده و تشرود ذکر کرده است.