کاخ هدیش|تالار صد ستون|خزانه|آپادانا

کاخ هدیش

در جنوب شرقی کاخ تچر بنایی است که آن را کاخ خشایارشا دانسته اند. این کاخ بنا بر کتیبه ای که در آن است هدیش نام دارد. هدیش با مساحتی حدود ۲۲۵۰ متر مربع، تقریبا دو برابر کاخ داریوش است. تالار مرکزی هدیش سی و شش ستون داشته که انروز هیچ کدام بر پا نیستند . کاخ هدیش با دو ردیف پله در دوسوی ان، به سکو و بناهایی د انتهای سکو می رسد. بر دیواره پلکان نقش خدمتکاران در حال بردن غذا ، نگهبانان و صحنه ای از نبرد شیر و گاو و نیز چند کتیبه از خشایار شا دیده می شود. از این کاخ ها در زمان برگزاری مراسم آیینی استفاده می شده است. د بخش شرقی کاخ ، تالار و ایوانی ستون دار وجود دارد. باستان شناسان به هنگام کاوش در تخت جمشید ، این بنا را بازسازی کردند. و در طول دوره کاوش در آن سکونت داشتند. در حال حاضر این بنا موزه تخت جمشید است. 

تالار صد ستون
در بخش شرقی حیاط آپادانا بنایی دیگر وجود دارد. هنگام ورود با این بخش بنای تالاری شبیه به دروازه ملل دیده می شود. این تالار پهناور ۴۶۰۰ مترمربع وسعت دارد و دارای صد ستون است. و به همین نام شهرت دارد. ساختمان بنا در دوره خشایار شاه آغاز شده و در زمان اردشیر اول با پایان رسیده است. ستون های تالار در ارتفاع ۱۴ متری به سر ستون هایی آراسته بودا است به شکل سر دو گاو پشت به هم شبیه سر ستون های کاخ آپادانا . تیرهای چوبی سقف تالار بر مشت این دو گاو تکیه داشته و تالار با هشت درگاه به بیرون و بناهای دیگر راه داشته است. درگاه شرقی به چند اتاق و تالاری با ۳۲ ستون راه دارد. که شاید قرار گاه سپاهیان بوده است . دیوارهای داخلی درگاه ها، نقش برجسته های مختلفی دارد. بر درگاه های شمالی نقش برجسته سربازان ایرانی دیده می شود. که تخت شاه را بر نیزه های خود نهاده اند. از این رو این محل را تالار دیدار شاه با سپاهیان دانسته اند. 

خزانه
در پشت دیوار جنوبی صد ستون بنای خزانه قرار دارد. خزانه ساختمان بزرگی بوده است که یا خیابان هایی پهن از بقیه بناها جدا می شده است. ساختمان خزانه در دوره داریوش شروع شده و خشایار شا ان دا گسترش دادا است. تالار های خزانه دیوارهایی خشتی و عریض و بدون پنجره داشته است . خزانه محل نگهداری گنجینه ها و اسناد ( لوح و مهر) بود. به نوشته پلوتارک، تاریخ نویس یونانی، اسکندر در حمله با تخت جمشید اموال خزانه تخت جمشید را بر مشت ۲۰۰۰۰ قاطر و ۵۰۰۰ شتر به غارت برد. 
در سال ۱۳۱۲ از بنای خزانه که زیر خاک و خاکستر پنهان بود، حدود ۳۰۰۰۰ لوح گلی بدست آمد، که ۶۰۰۰ لوح آن در اثر آتش سوزی پخته شده و به همین سبب سالم مانده بود.