یادداشتی راجع فیلم هفت فینچر یکی از مهم ترین فیلمهای تاریخ سینما

یادداشتی راجع به فیلم هفت فینچر یکی از مهم ترین فیلمهای تاریخ سینما

بسیاری از علاقمندان به سینمای دیوید فینچر، فیلم هفت را بهترین و جذابترین فیلم کارنامه او میدانند. فارغ از اینکه تا چه حدی این ادعا صحت دارد، اما اشاره کردن به بعضی نکات پیرامون این فیلم حتی میتواند بر جذابیتهای آن نیز بیفزاید. دیوید فینچر این فیلم فوق العاده را با پانزده میلیون دلار بودجه ساخت. این مقدار بودجه واقعا مبلغ قابل توجهی نیست در مقابل بودجه هایی هنگفتی که تا کنون در هالیوود صرف ساخت فیلمهای بلاک باستری شده است.
هفت تا آنجایی که ممکن بود با موفقیت روبرو شد. فروشی بالغ بر شش برابر هزینه اش فقط در داخل ایالات متحده امریکا داشت و نزد منقدین و تحلیلگران و پژوهشگران سینمایی نیز حسابی مورد توجه قرار گرفت. فیلمبرداری این اثر مهم تاریخ سینما، به عهده شخصی بنام داریوش خنجی بود که فیلمبرداری ایرانی الاصل و البته مقیم کشور فرانسه است. او با این فیلم هم توانست یاری زیادی به دیوید فینچر بدهد تا بتواند از پس فضاهای تیره و تاریک هفت بربیاید و هم اینکه نام خود را برای همیشه در میان فیلمبرداران سینمایی جاودانه کرد.

فینچر از داریوش خنجی خواسته بود که به او بپیوندد و فیلمی را که قرار است ستارگان هالیوودی در آن نقش آفرینی کنند فیلمبرداری کند. البته تهیه کنندگان فیلم هفت که به استودیو نیولاین سینما متعلق بودند، مقابل دیوید فینچر ایستادند که او نباید برای فیلمبرداری این فیلم از داریوش خنجی بهره ببرد و اینکه فیلمبرداران دیگری وجود دارند که حضورشان میتواند تضمین کننده موفقیت این فیلم باشد. در مقابل اما فینچر دفاع تمام قدی از داریوش خنجی کرد و هرچه در توان داشت به کار برد تا آنها را قانع کند که خنجی همان فیلمبرداری است که باید سر این فیلم حاضر شود. فینچر میخواست فیلمی بسازد که در ژانر فیلم ترسناک خوش بدرخشد و در این مسیر هم نیاز داشت تا فیلمبرداری سر کارش حاضر باشد که بداند دقیقا چه میخواهد و درک متقابلی از یکدیگر داشته باشند. نگاه هنری داریوش خنجی حسابی دیوید فینچر را مجذوب خودش کرده بود و فینچر هم بالاخره در پایان جواب اعتماد خود را گرفت.
داریوش خنجی در این فیلم از تمهیداتی استفاده کرد که فضاسازی را در حد بالایی اعتلا داد. او از نور و باران مصنوعی استفاده میکرد تا اصل اساسی فضایی را که فینچر میخواست بنیاد نهد و سپس با رنگ های تیره و تاری که در صحنه به کار میگرفت و فضایی کابوس وار و دردناک میخواست هر آنچه که از ذهن فینچر دریافت میکرد به تصویر بکشد. البته شخص دیگری نیز بنام آرتور ماکس، که طراح صحنه بسیاری از کنسرت ها و نمایش ها بود در کنار خنجی به کار گرفته شد. ماکس در کنسرتهای گروههایی نظیر پینک فلوید و جسیس کار کرده بود و میدانست که چطور با چند المان بصری کاری کند که فضا، مخاطب را حسابی بر سر ذوق بیاورد.

نوعی از فضا سازی که کنتراست بالایی داشت، موجب شد تا این فیلم بعنوان فیلمی از ژانر نوآر که البته بهتر است آن را نئونوآر بدانیم شناخته شود. در این فیلم با کلیشه ها حسابی بازی شد و قواعد تازه ای ساخته شد که دیوید فینچر را به همراه فیلمبردار و طراح صحنه اش حسابی در جهان مطرح کرد.
فینچر که زمانی در دوران اولیه کاری خود در صنعت کلیپ سازی و موزیک ویدئو بسیار موفق بود و تجارب زیادی را با خود به همراه آورده بود، با ساخت فیلمی فوق العاده موفق چه از نظر تجاری و چه از نظر هنری، باعث شد تا نسل جدیدی از فیلمسازان از وی الهام بگیرند. فیلمسازانی که تا آن زمان همچنان به ساخت موزیک ویدئو و کلیپ ادامه میدادند، ناگهان دریافتند که چه پتانسیل ویژه ای دارند و شاید آنها نیز بتوانند مانند فینچر در سینما برای خود اسم و رسمی بدست بیاورند.

دیوید فینچر و داریوش خنجی توانستند با نماهایی که بیشتر آنها بصورت روی دست کار شده بود اما این روی دست بودن بسیار کم احساس میشد، کابوس بزرگی را خلق کنند. آنها حتی در این راه از فیلمهای مستندی که در زمینه هایی چون داستان های پلیسی و جنایی ساخته شده بودند کمک گرفتند و همین حس و حال مستند گونگی باعث شد تا حسابی بر مخاطب این فیلم اثر بگذارند.
فضای فیلم هفت فضای آرامی بود. خیلی سر و صدا در آن شنیده نمیشد و بجز بعضی صحنه ها سکوت خاصی بر صحنه های فیلم حکمفرما بود. اتفاقا همین سکوت در کنار فرم خوب فیلم حسابی ترس را به دل مخاطب راه میداد و انتخاب این فضای آرام و ساکت نشان از هوشمندی دیوید فینچر و البته صدابردارش میداد.
یکی از سکانس های فیلم که ماموران به مظنون فیلم حمله کرده و وارد خانه اش میشوند، پلیس یکی از قربانیان را در آن جا پیدا میکند و سکانسی که حاوی نماهای تعقیب و گریز قاتل و ماموران پلیس است با توجه به سکوت و آرامش حاکم بر روح فیلم، حسابی آدرنالین را در خون بیننده بالا میبرد و او را به اوج هیجان و افسارگسیختگی حین تماشای فیلم میبرد.

جمله ای در این زمینه وجود دارد که میگوید سکوت در ازدحام و شلوغی معنا می یابد. فیلمی که میخواهد سکوت را بعنوان یکی از عناصر سینمایی مهم در خود مطرح کند، لازم است تا در بسیاری از صحنه ها را شلوغ و گوشخراش کار کند تا صحنه ای که لازم است حسابی سکوت را به گوش مخاطب بکشاند. اما در فیلم هفت دیوید فینچر اتفاقا قضیه برعکس است. ما قرار است در یکی دو سکانس از فیلم با اوج تنش و تعلیق و حتی شلوغی و سر و صدا مواجه شویم. این ریتم تند و پویا موقعی میتواند بر ما تاثیر بگذارد که در تقابل با صحنه های زیادی از فیلم قرار بگیرد که همه چیز آرام است و سکوت خاصی نیز بر سکانس ها حکمفرماست.
در این فیلم اما داستان پردازی هم خاص است و به مانند بسیاری از فیلم ها که فقط بدنبال یافتن قاتل هستند، نیست. دلهره و تعلیق جایش را بیشتر به فضا سازی و کابوس گونگی داده است و به جای اینکه فینچر بخواهد با تنش ها و هیجان های سطحی و زودگذر مخاطبش را خسته کند، ترس و تنش را تا عمق وجود او پیش میبرد.