معرفی منطقه خشت و گمارج کازرون

معرفی منطقه خشت و کمارج کازرون

سابقه تاریخی

در ایران باستان و به ویژه در دوره ساسانیان، ایالت فارس به پنج ناحیه تقسیم شده بود. بعد از ورود اسلام این تقسیم بندی همچنان ادامه یافت. در این دوره نیز فارس شامل پنج ناحیه به نام های کوره (ناحیه) اردشیر، کوره استخر، کوره قباد، کوره دارابگرد و کوره شاپور بود.

کوره شاپور از نظر وسعت کوچکترین ایالت فارس به شمار می آمد. اما این ناحیه با وجود وسعت اندک خود به خصوص برای ساسانیان هم از نظر اقتصادی و هم از نظر سیاسی و نظامی اهمیت فراوانی داشت. کرسی و یا مرکز ناحیه شاپور شهر بیشاپور بود. خرابه های این شهر اکنون در ۲۲ کیلومتری شهر کازرون واقع گردیده و به عنوان مهم ترین اثر تاریخی و فرهنگی شهر کازرون به شمار می رود.

بیشاپور تا حدود قرن پنجم و ششم از رونق به سزایی برخوردار بود. ناحيه شاپور شامل شهرها و روستاهای فراوانی می شد. اصطخری (متوفی ۳۴۶ قمری) آن جا که در ذكر شهرها و روستاهای بیشاپور از منطقه خشت و کمارج نام می برد، از قدمت خشت و کمارج به اوایل دوره اسلامی نشان می یابیم. اندکی پس از این مورخ، نویسنده کتاب حدودالعالم (تأليف سال ۳۷۲) خشت و کمارج را دو شهر خرم و آبادان از نواحی بیشاپور نام برده است. چنین می نماید پس از این سال ها این دو شهر یعنی خشت و کمارج از رونق گذشته خود باز می ایستند. مقدسی مورخ دیگر (متوفی ۳۷۵) از کمارج نام نبرده و از خشت تحت عنوان «روستایی فراخ، دارای دژی مستحکم و بازاری آباد» نام می برد. اما این بی رونقی چندان ادامه نمی یابد. ابن بلخی مورخ قرن پنجمه در ذکر نواحی شاپور می نویسد: «خشت و کمارج دو شهرک اند در میان قهستان. گرم سیر به غایت و درختان خرما بسیار باشد اما هیچ میوه دیگر نباشد و آب روان دارد اما گرم و ناخوش باشد و ... مردم آن جا بیشترین سلاح ورز باشند.

محیط زیست

در مراتع بزرگی که در این ناحیه قرار دارد پوشش گیاهی کافی جهت چرای دام موجود است. رویش گیاهان دارویی از جمله بابونه، سربرنجاس، ریحان، سیرموک، پر سیاوشون، بنگو و ... در اطراف موجب گردیده که اهالی اغلب در رفع بیماری ها از این گیاهان استفاده نمایند. هم چنین درختان جنگلی از جمله ارژن، اهلوک، کنار و بلوط نیز به وفور در کوهستان های این ناحیه یافت می شود که برخی از اهالی از این درختان استفاده اقتصادی می کنند. مهم ترین جانوران و پرندگان این ناحیه عبارتند از: گراز، گرگ، روباه، تیهو، قوچ و ... و نیز در اطراف رودخانه های این ناحیه مرغابی و غاز دیده می شود.

اوضاع اقتصادی

پایه معیشتی مردم این منطقه اکثرا بر کشاورزی، دامداری و باغ داری استوار است. گندم، جو، صیفی جات و مرکبات از محصولات کشاورزی این ناحیه به شمار می آیند. اما خرما از مهم ترین محصول باغ داری این ناحیه است که تولید این محصول در این ناحیه در مقایسه با دیگر بخش های شهرستان کازرون دارای موقعیتی ممتاز است. محصول خرمای این منطقه به دیگر نقاط ایران و نیز با روش بسته بندی صنعتی به دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس صادر می گردد.

دامداری نیز به روش سنتی در میان اهالی به طور وسیعی رواج دارد. اوضاع طبیعی اقلیمی این ناحیه برای پرورش دام مناسب است. دام ها اغلب از نوع بز می باشد. زیرا در روش سنتی این نوع دام می تواند خود را با هر موقعیت طبیعی سازگار نماید. برخی از خانواده ها نیز کارکرد تولیدی و اقتصادی خود را از دست نداده اند و در منازل خود به تهیه مواد لبنی از جمله: شیر، ماست، پنیر، دوغ و هم چنین صنایع دستی از جمله گلیم بافی، قالی بافی و ... می پردازند.

اوضاع اجتماعی و فرهنگی

اهالی این بخش مردمی خونگرم، مهمان نواز، نوع دوست، پایبند به مسایل دینی و مذهبی و نسبت به حیثیت خانوادگی بسیار متعصب هستند. سابق بر این خانواده در این بخش اغلب خانواده گسترده بوده است اما به واسطه گرایش به زندگی ماشینی و نیز تحرک مکانی و شغلی اهالی هم اکنون خانواه های هسته ای در حال گسترش می باشد. از جمعیت ۳۷۰۰۰ نفری، ۱۷۲۷۰ نفر شهرنشین و ۱۳۲۴۵ نفر در روستا زندگی می کنند. هم چنین ۱۸ درصد از کل جمعیت بخش یعنی ۶۴۸۵ نفر خوش نشین هستند که ۴۷۳۰ نفر از آنان در شهر و بقیه در نقاط روستایی به سر می برند. بدین ترتیب بیش تر مردم این بخش روستانشین، با ۷۸درصد جمعیت روستایی و ۲۲ درصد جمعیت شهری هستند. رشد جمعیت شهری ۲ درصد و رشد جمعیت روستایی ۳درصد است.

در چند سال اخیر به واسطه گسترش مراکز تحصیلی و آموزشی دانش آموزان این ناحيه به ویژه دختران توانسته اند به تحصیلات مختلف علمی بپردازند. از لحاظ هنری نیز این بخش دارای استعدادهای درخشانی است که تاکنون مقام های هنری و فرهنگی را در سطح شهرستان، استان و کشور به خود اختصاص داده اند. دین اهالی منطقه اسلام با مذهب شیعه اثنی عشری و زبان آنان فارسی با گویش محلی است.