مهاباد اصفهان از نظر جغرافیا نویسان و مورخان

مهاباد اصفهان از نظر جغرافیا نویسان و مورخان

جغرافیا نویسان و مورخان در کتاب های خود مطالبی درباره مهاباد نوشته اند که به ترتیب تا قرن حاضر نقل می شود.

1- زکریا محمد بن محمود قزوینی (۵۸۲ – ۶۶۲ ه. ق) که در زمان معتصم آخرین خلیفه عباسی در شهرهای واسط و حله به شغل قضاوت اشتغال داشته در کتاب آثار البلاد و اخبار العباد نوشته است: «ماهاباد روستایی از روستاهای کاشان، آباد و پر جمعیت است. سکنه این روستا همگی شیعه و دوازده امامی هستند.»

2- صفی الدین عبدالمؤمن بن عبدالحق بغدادی (۲- ۷۳۹ ه. ق) مؤلف مراصد الاطلاع على اسماء الامكنة والبقاع، تأليف سال ۷۰۰ هجری می نویسد: مهاباذ. بالفتح و بعدالالف باء موحدة و آخر ذال معجمه، قرية مشهورة بين قم و اصفهان. هوا در اوایل بهار و پاییز مطبوع و دلکش است. زمستان در دی ماه سرمای زننده ای دارد و حدود ۲۸ روز در سال یخبندان است. میزان بارندگی در مهاباد از یکصد میلیمتر کمتر و بارندگی معمولا در پاییز تا اواخر بهار و قسمت عمده در زمستان است.

۳- در جغرافیای دارالسلطنة اصفهان که به دستور سلیمان خان رکن الملک شیرازی نایب الحکومه اصفهان در رجب سال ۱۲۹۹ ه . ق، تهیه شده آمده است که: مهاباد از قراء معتبر اصفهان بلکه ایران است. هوایش قشلاق و آبش از قنات بسیار معتبری که از نطنز می آید. ملک آن جا خیلی مرغوب است، جریبی یک هزار تومان بیع و شری می شود. زراعتش شتوی جو، صیفی جوزقه و خربزه است. مردمان صاحب مال و ثروتی دارد و هشت هزار نفر شتر و شصت هزار رأس گوسفند دارد.

۴- میر سید محمد باقر خوانساری اصفهانی (م ۱۳۱۳ ه. ق) در روضات الجنات می نویسد: ماهاباد یکی از دیهات واقع بین اصفهان و قم نزدیک به کاشان است و اعلامی از آن جا ظهور کرده اند.

۵۔ میر سید علی جناب در کتاب الاصفهان، تأليف سال ۱۳۴۲ ه. ق، نگاشته است: مهاباد از گرمسیر است که بزرگ ترین دهات اصفهان بلکه ایران است. مه به معنی بزرگ است که آباد کرده بزرگی است و هم مهاباد نام پیغمبر بزرگ ایرانیان است و هم دسته ای از پادشاهان قديمند و هم نوشته اند ماه آباد است، آبش از قنات بسیار معتبری است که قريب پنج فرسخ از نطنز جاری است.

۶- در کتاب جغرافيا و اسامی دهات کشور تهیه شده در اداره کل آمار و ثبت احوال کشور، چاپ دوم، سال ۱۳۳۱ آمده است: محصولاتش گندم، جو، ذرت، پنبه، کرچک و کنجد و صنایع دستی قالی بافی است. مهابادی ها نوعا مردمانی پشتکار دار و باهوش اند.

۷- در فرهنگ جغرافیایی ایران تهیه شده در دایره جغرافیای ستاد ارتش، چاپ ۱۳۳۲ چنین نوشته است: «مهاباد قصبه ای است از دهستان گرمسیر شهرستان اردستان، دارای ۳۵۱۲ تن سكنه، محصول آن غلات، پنبه، انار و پشم و روغن است.»

۸- میرزا محمد علی مدرس تبریزی از معاصرین. در ریحانة الادب چاپ اول، سال ۱۳۳۵، می نویسد: «ماهابادی (شیخ امام فضل الدین حسن مهابادی (م ۵۸۵ ه.) منسوب به دیهی ماهاباد نام است مشهور بین اصفهان و قم، نزدیکی کاشان، مردمان اش شیعه امامی هستند.»

۹ - ابوالقاسم رفیعی مهرآبادی در آتشکده اردستان، تألیف ۱۳۳۶ ش، می نویسد: «آنچه معلوم است ماه آباد مرکب است از دو کلمه مه یا ماه و آباد که بنابر اول «مه آباد» باید گفت. «مه» به معنی بزرگتر و «آباد». هم به معنی معمور است و با این ترتیب معنای آن آبادکرده بزرگی است و بر فرض دوم «ماه آباد». هر دو احتمال دارد، یکی اینکه ماه به معنای شهر باشد مانند ماه دینور و نهاوند و غیره و معنای آن شهر آباد خواهد بود و احتمال دیگر این که نام بانی ماه بوده است.»