تکیه معاون الملک کرمانشاه

تکیه معاون الملک کرمانشاه

تکیه معاون الملک، از دیگر جاذبه های گردشگری در شهر کرمانشاه می باشد که توسط حسین خان معین الرعایا و بعدها به همت حسن خان معین الملک تکمیل شد. قدمت این تکیه به 114 سال پیش می رسد. این جا در واقع مجموعه ای از حسینیه، زینبیه و عباسیه می باشد. نقطه ی زیبا و بارز این بنا، کاشی کاری های ماهرانه ی آن می باشد.

محل قرارگیری این بنا، در خیابان حدادعادل می باشد که در نزد اهالی قدیمی محل، آن را با نام قدیمی آن یعنی آبشوران می شناسند. اگر به این بنا رفته باشید، می دانید که این بنا در گودی قرار دارد و برای وارد شدن به آن لازم است تعدادی پله را طی کنید. حسینیه ی تکیه معاون الملک در سال 1320 هجری قمری، یعنی در سال 1281 هجری شمسی توسط حسین خان معین الرعایا (پدربزرگ رحیم معینی کرمانشاهی، شاعر معاصر)، ساخته شد. او این حسینیه را به منظور برگزاری آیین تعزیه و سوگواری امام حسین(ع) و گرامیداشت واقعه کربلا بنا کرد و این حسینیه در سال 1282 به بهره برداری رسید.

در سال 1288 گروهی از مشروطه خواهان این بنای بسیار با ارزش را به توپ بستند و آن را ویران کرده و به آتش کشیدند. بعد از این حوادث، حسین خان معین الرعایا ترور شد و بازسازی تکیه برای مدت ها با تعویق افتاد. اما بعدها در سال 1320 شمسی، میرزا حسن خان معاون الملک، حسینیه را از برادرانش خریداری کرده و مرت و نوسازی آن را آغاز کرد. وی در سال 1326 ساختمان مجاور تکیه را نیز خریداری کرد و بخش های دیگر زینبیه و عباسیه را بنا کرد تا این حسینیه بتواند جوابگوی عزاداران خود باشد. معاون الملک در همان سال این تکیه را وقف برگزاری مراسم مذهبی و سوگواری امامان معصوم مرد. در آن زمان، حسن خان بیست نسخه از وقف نامه برای علمای نجف، قم و کرمانشاه و همچنین خاندان معینی فرستاد. معاون الملک در سال 1327 فوت کرد و در بخش زینبیه ی معاون الملک به خاک سپرده شد.

ابن بنا، بعدها در دوران تغییر حکومت از قاجار به پهلوی و همین طور وضع خراب مالی حسن خان، دوران ویرانی ینا دوباره از سر گرفت. به همین منظور برای جلوگیری از تخریب بیشتر بنا، سید محمد میبدی و آقا شیخ محمدهادی جلیلی پیشنهاد کردند که بخش عباسیه این بنا به مدرسه علوم اسلامی تبدیل شود تا فواید و درآمد آن خرج تعمیر بنا گردد. قسمت عباسیه به مدت 30 سال به صورت مدرسه باقی ماند. این بنا در سال 1352 به اداره ی فرهنگ و هنر تحویل داده شد و در تاریخ 10/9/54 با شماره 945 به ثبت آثار ملی ایران رسید.

و اما جدای از تاریخ این بنا، تکیه ی معاون الملک از نظر معماری و هنر نیز بنای فاخر و ارزشمندی می باشد.این بنا 6 متر پایین تر از تراز خیابان قرار دارد و برای ورود به آن باید 17 پله را طی کنید تا وارد صحن بسیار زیبای آن شوید. از اینجا می توانید وارد مجموعه ی اصلی شوید که همانطور که گفته شد شامل سه بخش حسینیه، زینبیه در مرکز و در آخر عباسیه می باشد. این بنا، سه در اصلی دارد که در ورودی آن به خیابان حداد عادل، درب شمالی به کوچه معاون الملک و در جنوبی به کوچه ی ایلخانی مشرف است. کاربرد درهای متعدد در این مجموعه به این خاطر است که افراد زیادی که به اینجا می آیند و هرکدام از محلی هستن باهم تداخل نداشته باشند و به راحتی وارد مجموعه شوند. در حال حاضر البته، درهای شمالی و جنوبی بسته است و ورود و خروج بازدیدکنندگان از درب اصلی صورت می گیرد.

بخش زیادی از زیبایی و شهرت تکیه ی معاون الملک به خاطر کاشی کاری های نفیس و زیبای آن می باشد. از نظر صاحب نظران این کاشی کاری ها در نوع خود کم نظیر و در موادی بی نظیر می باشند. این کاشی کاری ها، پیوندی میان معماری و هنر کاشی کاری ایجاد کرده اند. تنوع رنگ ها، غنای تصویری در کاشی کاری های به کار رفته و تنوع در ساخت و ابعاد کاشی ها، باعث شده است این تکیه به یکی از نفیس ترین و تماشایی ترین یادگارهای دوران قاجار می باشد. عده ای بر این باورند که در ساخت این کاشی ها، از رنگ های صددرصد طبیعی استفاده شده است و این بر غنای این هنر می افزاید. در زمان ساخت این بنا، مرحوم حسن خان معینی که بانی این مکان بود، با هزینه ی شخصی خود هنرمندان سرآمد و بنامی را گردهم آورد تا به این شیوه هنر ایرانی اسلامی را ماندگار کنند. در این جا هنرنمایی هنرمندانی چون استاد محمد بنا، حاج حسن کاشی پز تهرانی، سید ابوالقاسم مانی، حسن تهرانی و حسین خطاط در این تکیه به یادگار مانده است.

بیشترین موضوع به کار رفته در تصویرها، وقایع عاشورا حوادث مربوط به آن می باشد. روایات مذهبی، قصص قرآنی، داستان های ملی و حماسی به در این تصویرها به کار رفته اند. کاشی های تکیه با توجه به تکنیک و اجرای آنها به دو دسته ی کاشی های برجسته و کاشی های هفت رنگ تقسیم می شوند. در کنار کاشی هایی که نصب شده اند، در انبارهای تکیه نیز کاشی هایی نگهداری می شوند که اشعار محتشم کاشانی با خط سفید بر روی زمینه ی آبی آنها نگاشته شده است. این کاشی ها در واقع مکمل کاشی هایی می باشند که اکنون جای آنها خالی می باشد.

از پله ها که پایین رفتید، فضای وارد فضای پیش ورودی می شوید. در سمت راست، سقاخانه ای به شکل پنج ضلعی قرار دارد و این جا نیز با کاشی هایی تزیین شده است. این کاشی ها آب طلبیدن سکینه از عموی بزرگوار خود حضرت عباس (ع) را به تصویر می کشد. بعد از سقاخانه، دالانی قرار دارد که زمانی راه ورودی کوچه ی ایلخانی به دیگر کوچه ها بوده است. اما اکنون مکانی برای پخت و پز می باشد. در کنار زیر دالان نیز حمام حسن خان قرار دارد.

برای ورود به بخش حسینیه نیز باید از دالانی کوتاه عبور کنید. در دو طرف این دالان، دو طاق قرار دارد و سقف آن نیز کاشی کاری شده است. این حسینیه در داخل خود حیاط کوچک و زیبایی دارد که دیوارهای بلندی دارد و مانند جایگاهی امن می باشد.این حسینیه، صحن کوچکی است که دورتادور آن را حجره های دوطبقه طاق نمهای متعدد احاطه کرده اند. راهروی کوچکی حسینیه را به زینبیه متصل می کند. این بخش، تنها فضای گنبد دار تکیه ی معاون الملک می باشد. بانوان در قبل، از دری که به کوچه ی معاون الملک باز می شد وارد زینبیه می شدند که اکنون مسدود می باشد.

بعد از عبور از یک راهرو نیز می توانید از زینبیه به حیاط بزرگ و با صفای عباسیه بروید. بنای اصلی عباسیه در ضلع جنوبی قرار دارد. ستون های قطور این بخش، با ترکیبی از آجر و کاشی های لاجوردی بسیار زیبا و دلربا می باشند. برای دیدن دیگر قسمت ها و زیبایی های ناتمام این تکیه حتما در مسافرت خود به کرمانشاه از آن بازدید کنید.