طب سنتی گیاهان دارویی و نقش آن در سلامتی

طب سنتی گیاهان دارویی و نقش آن در سلامتی

علم طب سنتی موضوعاتی در مورد سلامتی و بهبود بیماریها می باشد، که به روش ارگانیک از طریق گیاهان دارویی انجام می گیرد. در این مطلب دانش طب سنتی و گیاهان دارویی و نحوه تاثیر پذیری این گیاهان برای سلامت انسان مورد بررسی قرار می گیرد. وادعاهایی که ثابت می کند گیاه درمانی از فنون و علمهای جدید در این عصر می باشد که می تواند بر روند بهبود و عملکرد سبک زندگی انسان در سلامتی تاثیر فوق العاده ای داشته باشد.

جایگاه طب سنتی و تاثیر گیاهان  دارویی در روند پزشکی رایج:

امروزه در بریتانیا و چند کشور صنعتی دنیا استفاده از داروهای گیاهی در بین فرهنگ متداول شهرها از همه بیشتر می باشد. به طوریکه یکی از تکنولوژی های مدرن در عرصه صنعت دارویی و از تجارتهای اصلی در این بازار استفاده از گیاهان دارویی در علم پزشکی و طب است. به طوریکه محققان تخمین زده اند تجارت این محصولات در کشورهایی نظیر بریتانیا و آلمان و غیره به صد میلیون پوند در سال می رسد. همچنین به علت تقاضای زیاد در این گونه کشورها عطاریهای بزرگ و معروفی در شهرها موجود می باشد که با توجه به سنت و نوع گیاه بومی سرزمینهایی با قدمت کهن د رزمینه طب سنتی، گیاهان دارویی مربوط به مناطق تبت، هند و چین و از جمله ایران نیز مشغول به کار هستند.

یکی از تمدنهای کهن و باستانی در زمینه گیاهان دارویی و طب سنتی کشور چین است، که به علت استفاده زیاد از گیاهان دارویی و همچنین طب کهن و تلفیق آن با پزشکی مدرن جز با قدمت ترین کشورها در این زمینه است.

همچنین بسیاری از درمانگران چینی و هندی نیز بر این باورند، همه بیماریها با گیاهان دارویی و داروهایی که از ترکیب گیاهی تولید می شود قابل درمان است. حتی بیماریهای صعب الاعلاج که در علم پزشکی هنوز درمان قطعی برای آنها پیدا نشده است، با شناخت گیاهان و نحوه عملکرد داروهای گیاهی قابل درمان است. در بعضی از کشورها و فرهنگهای سنتی استفاده از رقص برای درمان روح و گیاهان و روغنهای گیاهی برای درمان جسم کاربرد دارد.

طب علفی یا گیاه درمانی که روزبه روز با سرعت بیشتری در بین مردم و به خصوص پزشکان رواج یافته به سوالاتی نظیر ایا داروهای گیاهی تاثیری را که درمانگران طب سنتی اذعان می کنند بر بدن دارند را دارا هستند؟ و تاثیر آنها به چه میزان بوده؟ و آیا اینکه طب گیاهی می تواند کاری کند که پزشکی نوین از عهده آن خارج است؟

این گونه سوالات محققان را به دنبال کشف این سوالات می کشاند و هر روز جوابهایی برای آنها یافت می شود که شگفت کننده است.

بدین سبب عطارها و درمانگران سنتی می توانند به اندوخته دانش هزار ساله خود ببالند، زیرا که آنها به خوبی از خواص تاثیر گذار گیاهان شفابخش و معجزه آسای طبیعت آگاه هستند و درباره موضوعاتی با اطمینان نظر خود را ارائه کرده اند که علم پزشکی مدرن از درک و شناخت بعضی از این ناشناخته ها در طبیعت عاجز است. بسیاری از گیاهان بیش از صدها آزمایش تجربی بر روی بدن انسانها امتحان خود را پس داده اند. اما با این حال هنوز شکهایی و ابهاماتی در نظر متخصصان و محققان در نحوه تاثیر گذاری گیاهان وجود دارد که در این مطلب به آن پرداخته، ولی در ابتدا نگاهی به تاریخچه گیاهان دارویی می کنیم.

قدمت و جایگاه گیاهان دارویی در جوامع مختلف:

علم و شناخت گیاهان دارویی طبق قدیمیترین متون مربوط به 5000 سال پیش می باشد اما با این وجود اطلاعات مربوط به گیاهان دارویی هنوز در حال جمع آوری هستند تا بتواند به پرسشهایی که درمانگران و پزشکان رایج در علم نوین با آن دست و پنجه نرم می کنند را پاسخگو باشد.

بعضی از گیاهان مثل بومادران، بارهنگ ، بهار نارنج و بید و.. بارها مورد آزمایش بر روی انسان قرار گرفتند و معلوم شده که این گیاهان واقعا حاوی مواد دارویی ترکیبی هستند که به نوع عملکرد آنها و تاثیری که در بدن دارد، اثرات مختلفی را در بدن داشته اند.

نکته ای که در طب سنتی حائز اهمیت می باشد، این است که انسانها بر اساس مزاجی که دارند طبقه بندی می شوند. و برای همین با شناخت گیاه و نحوه عملکرد گیاهان می توان داروی گیاهی را برای هر بیمار تجویز کرد. چیزی که علم پزشکی نوین فاقد آن بود و بیمار بسان ماشینی تلقی می شود که جایی از آن دچار نقص شده و باید تعمیر شود. همین موضوع طب سنتی و علم گیاه درمانی را متمایز کرده و درمانگران را از نگاه سنتی و درمان بومی بر این ساخته هر انسانی را با توجه به طبایع و مزاجهایی که دارند باید به بیماری آنها پرداخته و آن را درمان کرد. برای همین هنوز فرهنگ طب سنتی و گیاه درمانی با وجود چندین ساله پیدایش خود از جایگاه ویژه ای درعصر امروز برخوردار است.

در فرهنگ چین و هند و مناطق تبت و همچنین د رکشور خودمان ایران به خصوص با وجود طبیبانی چون ابن سینا و زکریای رازی و امثال آن فرهنگ طب سنتی و گیاهان دارویی از احترام خاصی در بین مردمان برخوردار است. به خصوص که امروز حتی کتابهای ابن سینا و دانشمندان ایرانی و همچنین گیاهان کشورهای ایران و چین و هند در کشورهای اروپایی نیز مورد بررسی و استفاده قرار گرفته و کاربردهای دارویی فراوان نیزدارد.

همینطوردر آفریقای جنوبی به علت قدمت طب گیاهی، بعضی از انواع گیاهان دارویی را می توان یافت که اثر تسکین دهنده دارویی دارند. به طوریکه یک گیاه به نام علمی ساتر لندیا که به  تقویت سیستم ایمنی و عمر بیشتر برای بیماران ایدزی کمک می کند. به گفته درمانگران منطقه محلی Holly Cross Hospice درآفریقای جنوبی طبق مکاشفاتی که بر روی این گیاه صورت گرفته اثبات شده است که پنجاه در صد افرادی که از این گیاه استفاده کرده اند سه سال بیشتر عمر کرده و حالت روحی آنها نیز رو به بهبود می باشد. از خواص گیاه ساتر لندیا این است که تعداد گلبولهای سفید را به دوبرابرافزایش داده و سیستم ایمنی را تقویت می کند. همین ویژیگیها باعث شده تا مردمان  این منطقه گیاهان دارویی را فراتر از مد و تزیین بدانند و تفاوت میان مرگ و زندگی تلقی کنند.

در آلمان و برخی کشورهای اروپایی نیز داروی گیاهی ضد درد و تسکین دهنده وجود دارد که بهترین جایگزین آسپرین است این گیاه که جینکو نام دارد، در این کشور از طرفداران زیادی در بین مردم آلمان برخوردار می باشد.

علت آن است که آلمان جزو کشورهایی است که از گیاهان دارویی برای بهبود بیماری به همراه پزشکی بهره می برد. این کشور از اصلیترین منابع بررسی گیاهان دارویی د رجهان شناخته شده، که وابستگی آلمان را به گیاهان دارویی بیشتر کرده و بیشترین اوج این وابستگی به قرن نوزدهم به زمان نازیها بر می گردد، که گیاه درمانی را به عنوان پزشکی عوام در آن قرن می شناختند.

خواص و ویژگی دارویی گیاهان و مزایای درمان با طب سنتی

در سالهای اخیر رساله های متفاوتی در مورد تاثیر گیاهان دارویی و جایگاه آن در طب مورد بررسی قرار گرفته است، که یکی از مهمترین این مقالات رساله های کمیسیون E است که بین سالهای 1900تا 1980 منتشر شد. در این مقالات به جایگاه و نقش گیاهان دارویی به تفسیر پرداخته شده که از بین 300نوع گیاه شناخته شده 191 تعداد گیاه از لحاظ تاثیر خواص دارویی و درمانیشان به اثبات رسیده است. از جمله مهمترین این گیاهان که در ایران هم کاربرد فراوان نیز دارد، بارهنگ برای بارداری زنان و رفع گلودرد، بهار نارنج بهترین درمان برای کم خونی و کم خوابی، بومادران درمان مشکلات تنفسی و ضد حساسیت، بید خواص تسکسن دهندگی  و ضد التهابی دارد، بابونه مقوی معده و درمان سرماخوردگی، رازیانه تنظیم کننده قاعدگی، سیر پایین آورنده فشار خون، اویشن ضد اسپاسم، اکلیل کوهی یا رزماری تقویت کننده معده و درمان سرگیجه، گل گاو زبان مفید برای کم کردن استرس، هستند.

 این رساله و انواعی از این دسته مقالات برای تایید و جدی قلمداد کردن تاثیر گیاهان دارویی برای درمان و بهبود بیماریها منتشر شد تا دانشمندان و پزشکان علم نوین را متقاعد کند که گیاه درمانی را در طب به رسمیت بشناسند. اما با این وجود هنوز تاثیرات گیاهان برای برخی  پزشکان که عده ای از درمانگران آنها را موجود مقدسی نام می برند مورد ابهام است. و لی به هر حال باید گفت که داروهای گیاهی بر طبق این رسالات  تاثیر خود را در طول تاریخ بر روی هزاران بیمار گذاشته و خواص آنها از ارزش ویژه ای در طب سنتی برخوردار است.

به همین دلیل برای اطمینان از خواص دارویی گیاهان محققان آزمایشات بزرگی را برروی گیاهان دارویی انجام دادند که علاوه بر شواهد، رساله های کمیسیون E به بررسی دقیق و تجزیه و تحلیل جز به جز گیاهان بپردازد، که تنها به مشاهدات و اطلاعات تاریخی در مورد گیاهان اکتفا نکند. این بررسی بر اساس روش کروماتوگرافی نازک لایه ای بر لایه های یک گیاه انجام می گیرد، که این خود در شناخت عناصر و اثرات که یک گیاه دارویی بر طبق آن اثرات عناصرلایه ای گیاه را برای درمان بیماری می گذارد را نشان می دهد. بر طبق آزمایشات بالینی نتیجه آزمایش بر روی گیاهی به نام علف چای نشان داد که بیماران مبتلا به افسردگی که از این گیاه به صورت دم کرده استفاده کرده اند،  درصد تغییرات مثبت و سلامتیشان مورد تایید واقع گرفت. در واقع علف چای حاوی ماده شیمیایی به نام هایبروفین است که برای خستگی و رفع غم و اندوه و افسردگی بسیار مفید است.

و اما چطور گیاهان تاثیر خود را بر روی بدن می گذارند و یا بهتر بتوان گفت چطور بدن میتواند مواد و عناصر شیمیایی گیاهان دارویی را جذب کند؟

طبق تحقیقاتی که بر روی هزاران نفر بیمار مبتلا به افسردگی با انجام تستها و معاینه هایی که با گیاه علف چای انجام گرفت، معلوم شد که بیش از نیمی از افراد به وسیله این گیاه افسردگی آنها به طور کامل بهبود یافت. و این برای دانشمندان شگفت آور بود که یک گباه توانایی درمان و بهبود عملکرد سیستم های بدن مبتلایان را به خوبی تحت تاثیر قرار داده است که حتی علم پزشکی نوین نیز آن را تایید کرده است. و این گونه دانشمندان و درمانگران به شناخت اثر و خواص هر چه بیشتر و نوع و روش تاثیر گذاری این گیاهان دارویی پی بردند. اینکه بتوان با گیاهی درمان بیماری را قطعی دانست از شگفتیهای این گونه موجودات است. و حتی باید گفت که عوارض جانبی گیاهان به مراتب کمتر از داروهای شیمیایی به گفته محققان است. که البته نوع و مصرف بی رویه  داروی گیاهی هم به نوبه خود خطرناک است که در جای دیگر قابل بحث و بررسی می باشد.

امروزه اطلاعات نشان می دهد که گیاهان در درمان قطعی بیماریها نقش اصلی را ایفا می کنند، اما روند درمان کندتر از روشهای معمول و رایج در پزشکی نوین است.

پروفسور ازهارت ارس اولین پروفسور طب تکمیلی می گوید: بهترین جایگزین روش پزشکی نوین طب گیاهی است. این پروفسور همچنین چند گیاه برتر از قبیل جین سینگ، بهار نارنج و بید و غیره را مورد بررسی قرار داده، و تاثیرات قطعی آنها بر روی درمان چندین بیماری مختلف مورد تایید وی قرار گرفت. به طبق گفته وی امید است که در آینده طب گیاهی بتواند جوابگوی تمام مشکلات د رآینده طب رایج باشد و ایمان دارد که هنوز ناشناخته هایی د رطب گیاهی و گیاهان دارویی وجود دارد که با کشف آنها می توان از خود داروهای گیاهی به طور عمده و حتی کاملتر و بهتر در پزشکی بهره برد.

همچنین با مطالعاتی که در دانشگاه ژانس بورگ در آفریقای جنوبی بر روی چگونگی عملکرد و فرآیند تاثیر گیاهان دارویی بر بدن انسان انجام گرفت نتیجه این شد که گیاهان با ترکیب مواد شیمیایی و واکنشهای شیمیایی درون لایه ای خود می توانند می توانند نقش اساسی را در درمان بیماریها ایفا کنند.

و در آخر آنکه پیش بینی می شود در آینده نه چندان دور از دانش گیاهان به طور مثمرتر و بهتری در طب استفاده شود. و اینکه گیاهان نقش به واقع کلیدی را در بهبود و عملکرد سیستم های بدن، به علت ساختار و ترکیبات دارویی عناصر موجود در خود را دارا هستند.