آلمان

از استادیوم المپیک تا استادیوم آلیانز

در تاریخ ۶ دسامبر سال ۲۰۰۰ نظرخواهی عمومی در شهر مونیخ کشور آلمان برگزار شد تا آینده استادیومی که در سال ۱۹۷۲ توسط گانتر بهنیش برای بازی های المپیک ساخته شده بود، بررسی شود. منطقه آزاد باواریای شهر مونیخ آلمان و دو باشگاه فوتبال از قبل در مورد بازسازی گسترده استادیوم به منظور تبدیل آن به یک زمین فوتبال با قابلیت سرپوشیده شدن بخشی از آن و تامین خواسته های فیفا برای میزبانی جام جهانی سال ۲۰۰۶ به توافق رسیده بودند.

در این جلسه یکی از معماران دفتر بهنیش بیان کرد که سازه سقف چادری موجود نمی تواند به یک سقف کاربردی و ایده آل برای استادیوم فوتبال تبدیل شود. این موضوع بسیار تعجب آور بود چرا که تا آن زمان تمام دفاتر مرتبط با طراحی موافق متراژهای پیشنهادی بوده و مسایل مربوط به سازه را قابل حل فرض کرده بودند.

از طرف دیگر گروهی با ایجاد هرگونه تغییرات عمده در سازه موجود مخالف بودند. یکی از مخالفین اصلی, معمار مونیخی به نام اووه کیسلر معتقد بود اضافه کردن سکوهای شیب دار نشیمن زیر سقف چادری استادیوم المپیک با رعایت کمترین فاصله از زمین بازی حتی با پایین بردن سطح زمین فوتبال امری غیرممکن است علاوه بر آن افراشتن یک سقف برای سکوهای مقابل سقف های چادری تنها نمودی از سازه موجود را تداعی می کند و این تغییرات اساسی پیشنهادی برای رفاه تماشاچیان مناسب نبود.

بنابراین یک استادیوم جدید باید ساخته می شد. چیزی که مقامات رسمی دو کلوپ در اواسط دهه ۹۰ در سر داشتند. استادیوم قدیمی که انواع فعالیت های ورزشی از جمله رشته های دومیدانی, فوتبال و سایر ورزش های میدانی را در خود جای می داد دیگر با زمان همگام نبود. با مذاکره مقامات تیم ها در اواخر سال ۱۹۹۷ هیات رییسه تیم بایرن مونیخ به ساخت یک استادیوم جدید رای داد.

شورای شهر به خاطر از دست دادن پنج میلیون یورو درآمد حاصل از حق اجاره زمین فوتبال استادیوم المپیک و کاهش جذابیت پارک المپیک فعلی با انتقال فوتبال به جایی دیگر موافق نبوده و علاقه ای به برنامه پیشنهاد شده نشان نمی داد. مشکلات دیگری نیز مطرح بود: انتخاب یک سایت جدید و مناسب و امکان ایجاد مسایل حقوقی در درازمدت با زمین های همسایه که به همه امیدهای میزبانی جام جهانی ۲۰۰۶ پایان می داد. به علاوه باید مبلغ گزافی بابت ساخت راه ها و مسیرهای دسترسی از شهر به استادیوم جدید صرف می شد. به هر حال، پس از نظر خواهی عمومی انتخاب دیگری باقی نماند. مبلغ هنگفت تخمین زده شده برای ساخت بالغ بر ۲۱۰ میلیون یورو بود.

شورای شهر هزینه ۱۰۷ میلیون یورو را که قسمت اعظم آن توسط دولت فدرال و دولت منطقه باواریا تامین می شد. به ساخت راه های ارتباطی و تاسیسات زیرزمینی اختصاص داد. ۳۴۰ میلیون یورو برای ساخت استادیوم و تسهیلات پارکینگ, توسط باشگاه ها و حامیان آن ها پرداخت می شد. پس از رد پیشنهاد شروع فوری کار در کنار استادیوم موجود, سایتی در منطقه فورتمانینگ در شمال شهر پیشنهاد شد. فشار شدید محدودیت زمانی منجر به انجام یک رولوه و پاکسازی سریع سایت شد. درخواست میزبانی جام جهانی می بایست تا پایان سال ۲۰۰۱ ارائه می شد. رای گیری عمومی توسط شورای شهر و مورد این موضوع برگزار و طرح پیشنهادی با اکثریت قاطع 7/ 65 درصد تصویب شد.

یکی از شرایط اعمال شده این بود که استادیوم آلیانز باید فقط به بازی های فوتبال و نه به سایر برنامه های فرهنگی که همچنان در همان استادیوم المپیک می توانستند برگزار شوند. اختصاص داده شود.

از هشت دفتر طراحی معماری دعوت شد تا طرح های پیشنهادی خود را ارائه کنند. طراحانی چون وبر آئور, اچارد گربرKSP , GMP ,  جان مورفی , هرزوگ و دمورون, نورمن فاستر و پیتر آیزنمن تا نوامبر ۲۰۰۱ برای آماده کردن طرح های خود فرصت داشتند. هیات معماری باواریا به شدت با نحوه برگزاری مسابقه مخالفت کرده و درخواست برگزاری یک مسابقه آزاد را داد ولی در زمان باقی مانده چنین کاری غیرممکن بود. با این حال نتایج حاصل حاکی از کیفیت بسیار بالای کارها بود. در ۸ فوریه ۲۰۰۲, کارفرمایان طرح "کمربند شنا" را (لقبی که رسانه ها به آن داده بودند) از معماران هرزوگ و دمورون انتخاب کردند. پس از برگزاری یک مناقصه, شرکتی نیز به عنوان مجری و پیمانکار پروژه انتخاب شد.

معرفی استادیوم آلیانز آرنا مونیخ

استادیوم اليانز مونیخ نقطه عطفی در طراحی استادیوم هاست. این ورزشگاه که در ماه می سال ۲۰۰۵ میلادی افتتاح شد, استادیوم خانگی جدید در باشگاه بایرن مونیخ در دسته اول و مونیخ ۱۸۶۰ در دسته دوم بوندس لیگا و جایگزین استادیوم قدیمی المپیک این شهر گردید. استادیوم آلیانز تنها به عنوان استادیوم فوتبال ساخته شد و در بدو امر جهت میزبانی مراسم افتتاحیه و نیز اولین بازی جام جهانی ۲۰۰۶ آلمان در نهم ژوئن مورد استفاده قرار گرفت. همچنین میزبان پنج بازی متوالی جام از جمله یکی از دو بازی نیمه نهایی نیز بود.

امروزه استادیوم های مدرن و پیشرفته، تسهیلات رفاهی زیادی را برای تماشاگران، رسانه ها، شرکت ها و مدیران فراهم می کنند؛ اما, عامل اصلی موفقیت این استادیوم, علی رغم تاثیر قابل توجه تسهیلات فراوان آن بر تماشاگران, قلب استادیوم یعنی ساختمان اصلی ورزشگاه است.

سایت پروژه:

استادیوم جدید فوتبال مونیخ واقع در نزدیکی تقاطع یک اتوبان, در کنار توربین های بادی تپه مجاور. نشانه ای است که ورودی شمالی و شهر مونیخ را تعریف می کند. فضای وسیع اطراف نیز در معماری استادیوم انعکاس یافته است حجم سفید رنگ استادیوم آلیانز خالی از هرگونه عنصری که اشاره به مقیاس داشته باشد و ابعاد واقعی آن را نشان دهد. همانند یک مجسمه آبستره, بر روی زمین خودنمایی می کند.

تماشاچیان از طریق مسیرهایی به طول ۶۰۰ متر و تعداد بسیاری پله که به سکوها ختم می شوند. تامین شده است. در شب، هنگامی که بازی در جریان است. پوسته پلاستیکی با طرح و نقش الماس گونه, به فانوسی بزرگ با جلوه های جادویی تبدیل می شود. در هر بازی بسته به رنگ تیم میزبان, پوسته خارجی استادیوم غرق در نور قرمز یا آبی می شود. بدین طریق معماران ساختاری برای تشخیص هر دو کارفرمای پروژه (دو تیم فوتبال شهر مونیخ) در زمان بازی هر یک خلق کرده اند.

برای بازی های تیم ملی فوتبال آلمان, استادیوم آلیانز به رنگ سفید نورپردازی می شود. در داخل استادیوم رنگ خاکستری متوسطی نه کمرنگ و نه پررنگ غالب است. هنگامی که ردیف های حلقوی صندلی ها پر از تماشاچی است استادیوم به محیطی پرجوش و خروش و سرشار از انرژی تبدیل می شود.

با وجود تراکم فضا راهروهای عبور و مرور به منظور امکان حرکت بیشتر با اندازه بسیار مناسب طراحی شده اند.

طراحی سازه این استادیوم به طراحان با تخصص بالا نیاز دارد. شرکت " آروپ اسپرت" به عنوان گروه معماران و مهندسین سازه, استادیوم هایی مانند استادیوم شهر منچستر در انگلستان را ساخته است. در مراحل مسابقه پروژه مونیخ, این شرکت, به منظور طراحی و پیش برد طرح برنده, نیروهایی را به شرکت هرزوگ و دمورون ملحق کرد. مسئولیت آروپ اسپرت طراحی کاسه استادیوم با ردیف صندلی ها مطابق با ایده اولیه سازهای کل ساختمان به همراه جزییات طراحی زیرسازی و روسازی بتنی بود.

هدف ساخت استادیومی مختص فوتبال به گنجایش ۶۶۰۰۰ نفر با پوشش سقف بر روی تمام صندلی ها و جوی صمیمی و لذت بخش بود. این ویژگی مستلزم تعادل صحیح بین بازه گسترده ای از عوامل از قبیل راحتی استقرار, کیفیت دید و فاصله از زمین بازی بود؛ ضمن آن که بسیاری از این عوامل به شدت در تضاد با هم هستند. به عنوان مثال یک دید خوب از بالای سر شخصی که در ردیف جلو نشسته, تنها با رعایت استانداردهای فضایی و یا بیشتر کردن فاصله از زمین بازی, قابل دستیابی است. بنابراین, با رعایت اولویت یکی از عوامل, می توان به نتیجه مطلوب رسید.

در طول چند دهه اخیر, استادیوم های جهان تغییرات قابل ملاحظه ای کرده اند: برخورداری از تسهیلات پیشرفته برای تماشاچیان, فضای لوکس, اتاقک های انحصاری, پذیرایی خوب و تجملات بسیار. براساس خواسته های فیفا و یوفا, طراحی استادیوم آلیانز شامل نوارهای تبلیغاتی اطراف, ابعاد و اندازه های خاص و خطوط زمین بود. بدین ترتیب, فرم استادیوم و قرار گیری جایگاه ها, دیگر جنبه های آن از جمله شکل و سازه سقف, طبقات و محل های تجمع و یا فعالیت های اقتصادی, محل قرارگیری صفحات نمایشگر میزان نور طبیعی, باد و حتی پله ها و دیگر مسیرهای دسترسی را مشخص کرد.

افزایش سرمایه, تاثیر تبلیغات بازرگانی و خدمات دیجیتالی در عصر حاضر, منجر به تکامل سریع استادیوم های مدرن ورزشی و انتظارات و خواسته های سازندگان از آن ها شده است. پیشرفت خدمات دیجیتالی, ابزار طراحی بهتری در اختیار معماران و مهندسان قرار داده است. بیشتر قسمت های استادیوم آلیانز توسط نرم افزار محاسباتی و طراحی استادیوم شرکت "آروپ اسپرت" و نرم افزار محاسباتی صنعت هوا و فضا, شبیه سازی و محاسبه شد. محاسبه و ساخت دیگر پروژه های "آروپ اسپرت" مانند استادیوم ملی جدید پکن و استخر آن برای المپیک سال ۲۰۰۸ و نیز استادیوم ۵۰۰۰۰ نفری پنج ستاره یوفا برای یک باشگاه اوکراینی بدون استفاده از این ابزارهای پیچیده, ممکن نبود. با استفاده از این امکانات, قبل از اینکه فرم نهایی مورد تایید قرار گیرد, ۳۳ طرح تخصصی متفاوت برای استادیوم آلیانز تهیه شده بود.

معرفی سازه سایبان نمایشگاه هانوفر

هندسه:

این سقف سازه ای عظیم از ۱۰ عنصر چتر مانند مجزا تشکیل یافته که ابعاد حدودی هر یک ۴۰ × ۴۰ است. بنابراین در کل فضایی به مساحت ۱۶۰۰۰m2  را با ارتفاع ۲۰m  پوشش می دهد. در سطح زیرین آن هم قسمت هایی به نام پانتون ها و نوارهای ۵ متری از آب وجود دارد که طراحی آن ها هندسه سقف را تکمیل می کند. بر روی زمین مجاری آبی تعبیه شده که فضای بصری جذابی در بین پایه ها ایجاد می کند. پایه های هر چتر در محل تقاطع این مجاری قرار می گیرد.

ساختار سازه ای:

هر کدام از این سایبان ها از مجموعه ای از عناصر سازهای زیر تشکیل شده اند: ۴ پوسته، ۴ تیر طره ای، یک هرم فولادی مرکزی و یک پایه عناصر پوسته ای سقف در دو جهت مخالف به صورت منحنی بوده و بار مرده و بار باد و برف را به لبه ها از آنجا به هرم فولادی مرکزی منتقل می کنند. تیرهای طرهای به طول تقریبی ۱۹ متر بارهای منتقل شده از پوسته را تحمل می کنند. این تیرها در قسمت مرکزی به فرم منحنی در می آیند که در حقیقت امتداد همان فرم منحنی شکل پوسته است و در بخش مرکزی به علت تنش بیشتر به حداکثر ضخامت می رسد. این تیرها به هرم مرکزی فولادی متصل می شوند. تمام باری که در اجزای پوسته ای به وجود می آید به این عنصر مرکزی و از آنجا به پایه ها منتقل می شود. پایه ها نیز تمام بارهای افقی و عمودی را به سمت پایین و به فونداسیون خود منتقل می کنند هر پایه از چهار ستون چوبی گرد تشکیل شده که توسط بادبندهای مثلثی شکل به هم متصل می شوند. هرم فولادی مرکزی نیز به انتهای بالایی این ستون ها متصل می شود. بنابراین هرم تنها فشارهای عمودی را تحمل کرده و بادبندها در برابر بارهای افقی باد و هر بار غیر عمودی که در کل سازه ایجاد می شود، مقاومت می کنند.

مصالح و کنترل کیفیت:

فرم ستون های مرکزی به همراه صفحات سقف که در تمام جهت کنسول شده اند. نمونه خوبی از استفاده از چوب به عنوان عنصر اصلی سازه ای است. کنترل مداوم کیفیت تنه درختان, نقش بسیار مهمی در این پروژه در آلمان ایفا کرده است.

پوسته سقف:

پوسته منحنی شکل سقف, سازهای چوبی است که از یک شبکه چوبی منحنی شکل با اجزایی با اتصلات قائمه تشکیل شده است. هر کدام از پوسته ها با ابعاد ۱۹ * ۱۹ حدود ۳۷ تن وزن دارد. اختلاف ارتفاع بالاترین تا پایین ترین قسمت آن نیز ۶ متر است پوسته این سقف نیمه شفاف از ماده ای نسوز تشکیل شده و سطح صافی با کیفیتی بسیار بالا به وجود آورده است. نورپردازی قسمت زیرین این سازه عظیم نیز با توجه به میزان نور طبیعی آن محاسبه شده است.

تیرهای طره ای:

تیرهای طره ای به طول ۱۹ متر و عرض 9 / 2 متر, در عریض ترین قسمت به ۷ متر می رسند. هر کدام از این تیرها از دو قسمت منحنی شکل با ضخامت های متفاوت به وجود آمده است.

ساختار پایه و هرم مرکزی فولادی:

قطر ستون در پایین ترین قسمت ۶۸ سانتی متر است و در بالا به حدود ۱۱۰ سانتی متر می رسد هر ستون از یک تنه درخت تشکیل یافته که به دو قسمت مساوی تقسیم شده است. این دو تکه مساوی توسط میخ و پیچ با فواصل ۷۵- ۵۰ سانتی متر به هم متصل شده اند و بین این دو تکه حدود ۶۳ میلیمتر فاصله است نزدیک بودن ستون ها در بالا به معنی بار بیشتر وارده در قسمت بالایی نسبت به قسمت پایین است. لذا در قسمت پایین ستون ها فاصله بیشتری از یکدیگر دارند.

این موضوع در ساختار خود ستون ها هم قابل مشاهده است و قطر ستون ها از بالا به پایین کم می شود. به عبارتی از قسمت ضخیم تر تنه درخت برای قسمت بالای ستون استفاده شده است این ستون ها به پایه های فولادی متصل می شوند. هر پایه یک سری بادبند چوبی از جنس تخته چندلایه به فرم مثلثی شکل دارد که با میخ به پایه متصل شده اند. هرم مرکزی فولادی, مرکز اتصالات كل سازه است که بارها را از پوسته های منحنی شکل و تیرهای طره ای به پایه منتقل می کند. پایه هرم به ابعاد ۵ *۵ ارتفاعی در حدود ۷ متر دارد. زاویه بین اضلاع این هرم در امتداد زاویه ستون های پایه هاست.

بادبند:

در این پروژه بادبندها از صفحات چوبی فشرده در اندازه های بزرگ تهیه شده اند. معمار و مهندس سازه با همکاری یکدیگر تصمیم گرفتند که عناصر چوبی به صورت الوارهای چندلایه، در کدام قسمت بیشترین تاثیر را دارند. در چنین مواردی بررسی صحیح مسایل اقلیمی و سازهای اهمیت خاصی دارد. این سایبان ها فضای باز وسیعی در مرکز این سایت ایجاد کرده اند که علاوه بر محافظت در برابر عوامل جوی به عنوان یک سمبل دایم باقی می ماند.

معرفی سایبان نمایشگاه هانوفر

سقف نمایشگاه ۲۰۰۰ هانوفر، سمبل و نماد نمایشگاه ۲۰۰۰ و سایر نمایشگاه هایی است که در این سایت برگزار می شود. این سقف به وضوح بیانگر پیام این نمایشگاه است. انسان، طبیعت، تکنولوژی که به موازات آن, جاودانگی و نوآوری هم در نظر گرفته می شود. معمار این اثر جاودانه توماس هرزوگ به این شعار معتقد بوده و برای بیان این اعتقاد به همراه تیم طراحی خود این سقف را طراحی کرده استاین سازه که بزرگترین و پهناورترین سقف چوبی جهان است جنبه های فوق العاده ای برای مطالعه دارد. یکی از دلایل استفاده از چوب, راحتی کاربرد مجدد آن است.

سقف المانی ابتدایی برای محافظت است که از دیرباز بر روی پناهگاه های انسان ها برای محافظت از آن ها در برابر عوامل طبیعی ساخته می شد. در نمایشگاه هانوفر سقف عنصر اصلی معماری است.

به خاطر اقلیم این شهر، فضاهای باز موجود در نمایشگاه، بسته به شرایط آب و هوایی، تنها در زمان های خاصی قابل استفاده هستند. یک سقف وسیع، مستحکم و در عین حال دلپذیر. بر روی فضای مرکزی سایت برافراشته شده تا فضای . اجرای مراسم موسیقی، نمایش های مختلف، کارهای هنری و ... برای عده زیادی از تماشاچیان در یک فضای باز فراهم شده و در عین حال. لایه ای محافظت کننده در برابر عوامل جوی باشد. در این سایت تعداد زیادی پاویون با کاربردهای متفاوت وجود دارد. درون محوطه نمایشگاه، رستوران و دیگر بخش های خدماتی در بین پاویون ها، بازدیدکنندگان را دعوت می کند تا برای مدتی نشسته و استراحت کنند. وقتی که آب و هوا مناسب نیست، نمایش ها، فعالیت های عمومی و ... در زیر این سقف به فعالیت خود ادامه می دهند و بارش باران باعث عدم اجرای هیچ یک از برنامه ها نیست. در زیر تابش شدید خورشید تابستان این سقف فضای سایه و روشن بسیار دلپذیری را برای بازدید کنندگان ایجاد می کند.

ترکیب سطوح شفاف و کدر و عناصر افقی و عمودی سقفی سازه ای را به وجود آورده که در آن عناصر چوبی به عنوان مصالحی با قابلیت بازیافت و استفاده مجدد به کار رفته است تا سطحی وسیع و بدیع را خلق کند که در آن مطابق با شعار نمایشگاه طبیعت به خوبی قابل مشاهده است.

مسیر آب و رنگ الوارها:

همان گونه که مطرح شد, جویبارهای آبی که اطراف محوطه را احاطه کرده اند این حالت را برای بیننده القا می کنند که این سقف عظیم, بر روی یک راستای طولانی و ممتد از آب برپا شده است. تقسیمات مدولار روی سطح زمین, نوارهایی به عرض ۵ متر را ایجاد کرده که آب در آن ها جریان دارد مجاری تعبیه شده در زیر سقف، آب باران را به صورت نمایان به داخل این کانال ها می ریزند و از نظر بصری صحنه بسیار جذابی را به وجود می آورند.

بر الوارها و چوب ها با رنگ طبیعی خود در این پروژه به کار رفته اند که بیانگر طبیعی بودن مصالح و مراحل تولید آن ها می باشد. تنه درختان بزرگی که ستون های نگه دارنده سقف را به وجود می آورند به رنگ خاکستری روشن هستند که نتیجه طبیعی تغییرات فصلی در طبیعت پس از کنده شدن پوست درختان است. تنها دو رنگ در کنار رنگ های طبیعی به کار رفته است: رنگ خاکستری تیره (زغالی) اتصالات فولادی و یک والور رنگ قرمز که در میان قبایل بومی آمازون به رنگ زندگی معروف بوده و رنگ تعداد زیادی از ستون های معابد شمال شرق آسیا نیز هست. رنگ قرمز در پایه ها که بیانگر فشار و در ستون هاست, در اتصالات منحنی شکل تیرهای سقف هم امتداد دارد. این رنگ در بادبندهای پایه ها نیز در دو جهت دیده می شود.

در نمایشگاه آب مانند یک عنصر مکمل به کار رفته است. طراحی قسمت های مختلف مجموعه به گونه ای است که این احساس را القا می کند که سازه عظیم سقف بر روی سطح وسیعی از آب برافراشته شده و ساختار تقریبا نیمه شفاف و هندسی سقف، به صورت شطرنجی بر روی زمین منعکس می شود. این مجموعه در قسمت غربی و شرقی یک سری پاویون جدید را در خود جای داده و یک ترکیب معماری ویژه ای را در مرکز این سایت ایجاد کرده است که فضاهایی هتل جوی های آب، پاویون های نمایشگاهی و یک سقف سازه ای چتری بزرگ در آن قرار دارد.