معرفی کاخ استانداری و ایستگاه راه آهن تبریز

معرفی کاخ استانداری و ایستگاه راه آهن تبریز

کاخ استانداری تبریز

تاریخ اتمام بنا :۱۳۳۳

در محل کنونی کاخ استانداری شهر تبریز، عمارت کلاه فرنگی چهار طبقه ای با نام شمس العماره متعلق به دوره زندیه و قاجاریه وجود داشت که پس از روی کار آمدن حکومت پهلوی، مقر والی آذربایجان شد. این عمارت در سال ۱۳۱۲ هنگام استانداری ادیب السلطنه سمیعی دچار حریق شد و قسمت فوقانی آن که شاهکاری از معماری دوره زندیه و قاجار بود از بین رفت. سرانجام در سال ۱۳۲۶، هنگام استانداری علی منصور، عمارت به کلی تخریب شد و به جای آن کاخ جدید استانداری که بنای آن در سال ۱۳۳۳ به پایان رسید، بنا نهاده شد. این بنا در مجاورت بانک ملی و با فاصله زمانی کوتاهی از آن ساخته شده و از لحاظ سبک معماری، شباهت زیادی به بنای بانک ملی دارد و در آن تلفیق معماری مدرن در طراحی حجم و پلان بنا با معماری سنتی که در تزیینات و نماسازی جلوه گر می شود به چشم می خورد و شاید معمار خواسته به نوعی معماری مدرن با هویت ایرانی پدید آورد. همان طور که می دانیم، در زمان پهلوی دوم معماری در سبک های تلفیقی باب شده بود.

تداخل احجام مستطیل و نیم دایره یا قوسی شکل، کشیدگی محور بنا در امتداد محور شرقی - غربی (در امتداد محور اصلی خیابان جمهوری) پیش آمدگی ورودی با پلان قوسی شکل و ایجاد مهتابی در ورودی بنا (که شاید محلی برای سخنرانی در نظر گرفته شده بوده) و وجود یک برج استوانه در منتهی الیه شرقی بنا از ویژگی های این بنا است. از ویژگی های دیگر این بنا که در بنای کاخ بانک ملی نیز به چشم می خورد، وجود ردیف ستون های پیش آمده از بنای اصلی است که ایجاد رواقی در قسمت غربی نمای جنوبی کرده و هم چنین، باعث ایجاد ایوان و مهتابی برای طبقه دوم بنا شده است. علاوه بر آن برجسته تر شدن سردر کاخ استانداری توسط عنصر حجمی پیش آمده با ارتفاع تقریبی ۱۰ متر و عرض ۸ متر و استفاده از کاشی معرق فیروزه ای برای تزیین آن (که از گچ برای نصب کاشی روی بدنه استفاده شده)، از دیگر ویژگی های مشترک این دو بنا است. لازم به ذکر است که به دلیل استفاده از مصالح نامناسب کاشی کاری سردر کاخ، بارها دچار آسیب شده و چندبار مورد مرمت قرار گرفته است.

ایستگاه راه آهن تبریز

معماران: فرنان پویون، عبدالعزیز فرمانفرمایان، محسن فروغی، حیدر غیایی

سال اتمام بنا : ۱۳۴۴

اساس راه آهن تبریز - جلفا، در زمان جنگ جهانی اول و در سال ۱۹۱۳ برنامه ریزی شد و در سال ۱۲۹۳، اجرای کارهای ساختمانی ایستگاه قدیمی تبریز آغاز گردید. در سال ۱۹۱۵ نخستین قطار وارد تبریز و در سال ۱۹۲۱، راه آهن تبریز - جلفا، به ایران تحویل داده شد.

به دنبال نیاز به ایجاد ایستگاه راه آهن جدید در شهر تبریز، در سال ۱۳۳۷ ایستگاه راه آهن جدید تبریز توسط فرنان پويون، فرمانفرمایان، فروغی و غیایی طراحی گردید و در سال ۱۳۴۴، ایستگاه راه آهن جدید تبریز، افتتاح شد. بنای جدید ایستگاه راه آهن، دارای سازه ای متهورانه است. سازه بنا بتنی بوده و سقف W شکل آن به وسیله دو ستون عظیم و تعدادی ستون جانبی نگه داری می شوند و سقف به صورت مجزا از دیوارها اجرا شده که فضای بین سقف و دیوارها، توسط شیشه پوشیده شده است و سقف که به صورت طره ای از نمای شرقی بنا پیش آمده، نوعی حس معلق بودن را داراست و در جبهه جنوبی بنا، این پیش آمدگی ایجاد ایوانی بزرگ نموده که در زیر سقف بنا پنهان مانده است.

دو ستون عظیم بتنی که وزن سقف را تحمل می کنند ، به معمار اجازه داده اند که فضای انتظاری با پلان باز و بدون ستون و یکپارچه ایجاد کند. نمای اصلی بنا ( نمای شرقی) از جرزهای عمودی مثلثی شکل تشکیل یافته است. این جرزها به صورت ممتد و برآمده از سطح نما هستند و در میان آنها، پنجره های بنا جای گرفته اند. در طبقه همکف، بین این جرزها با شیشه پوشیده شده ولی در طبقه اول، بین این جرزها، به پنجره های کوچک مربعی شکل متعددی که وظیفه نور گیری برای فضاهای اداری مجموعه را بر عهده دارند، اختصاص یافته است. قسمت عمده نمای شمالی و جنوبی بنا نیز از شیشه پوشیده شده است.