چگونه بهترین دف را انتخاب کنیم؟

چگونه بهترین دف را انتخاب کنیم؟

تهیه یک ساز یکی از حساس ترین مراحل شروع یا ادامه نوازندگی است. زیرا اگر ساز خوبی تهیه نکنید احتمال دارد علاقه خود را به نواختن از دست بدهید، بی آنکه متوجه باشید کیفیت بد ساز است که شما از نواختن آن زده می کند. به همین دلیل بهتر است پیش از تهیه هر سازی ابتدا اطلاعاتی درباره نکات کلیدی خرید ساز کسب کنید. در این مقاله می خواهیم در مورد نحوه خرید بهترین دف، نکاتی را به شما ارائه کنیم.

پیش از خرید هر سازی بهتر است ابتدا با ساختمان و اجزای آن آشنا شوید و اسامی تخصصی اجزای آن را بدانید تا بتوانید در مورد میزان کیفیت آن تحقیق کرده و یا از فروشنده بپرسید. به طور کلی در خرید هر چیزی اگر به صورت تخصصی از فروشنده آن سوال بپرسید، مطمئنا نتیجه بهتری خواهید گرفت. زیرا فروشنده متوجه می شود که خریدار فردی است که با نکات اولیه خرید یک ساز مرغوب آشنایی کافی را دارد.

ساختمان دف
به طور کلی یک دف از چهار قسمت کلاف اصلی یا کمانه، پوست، حلقه ها و گل میخ ها تشکیل شده است. کلاف اصلی دف معمولا به شکل یک استوانه چوبی از جنس درخت تاك، بید سرخ، صنوبر و زیرمجموعه‌ی راسته‌ی صنوبرها از جمله كبود است. ابتدا و انتهای آن با یک برش زاویه دار که در اصطلاح تخصصی به آن برش فارسی می گویند به یکدیگر چسبانده شده است. قطر كمانه‌ی دف می‌تواند بین 50 تا 60 سانتی‌متر باشد و عرض آن با توجه به اندازه دست نوازندگان و یا جنسیت آنها (خانم ها دستان ظریف تری دارند) بین 5 تا 5/6 سانتی متر است.
چوب یک طرف کلاف اصلی تراش خورده و از ضخامت آن کاسته شده و پوست به وسیله سریش روی این منطقه چسبانده می شود و در آخر با گل میخ محکم می شود. توجه داشته باشید که اگر اتصال كمانه‌ی درونی با پوست، كم‌تر از یك میلی‌متر باشد، بر اثر تیزی چوب، پوست پاره می‌شود. قسمتی که گل میخ ها روی کمانه قرار گرفته اند نیز بهتر است بین 1.5 تا 2.2 سانتی‌متر باشد.
حلقه ها نیز زیر پوست و استوانه (داخل دف) چسبانده می شوند. محل اتصال حلقه به كمانه (به سمت داخل پوست) می‌بایستی به اندازه‌ی 3 سانتی‌متر از پوست فاصله داشته باشد. هر حلقه باید با حلقه‌ ی كناریش به اندازه‌ی قطر یك حلقه فاصله داشته باشد. این فاصله باعث ظاهری زیباتر و همچنین صدادهی شفاف‌تری می‌شود.

از نظر پوست دف ها به دو نوع پوست طبیعی یا مصنوعی (طلقی) تقسیم می شوند. پوست های طبیعی بسیار باکیفیت تر و گران تر از پوست های مصنوعی هستند. برای افراد مبتدی و تازه کار، توصیه می شود که در ابتدا دف طلقی تهیه نمایند. زیرا دف های پوستی نیازمند تجربه و علم بیشتری برای نگهداری و گرم کردن هستند. اگرچه صدای دف های پوستی بسیار حرفه ای تر از دف های طلقی است، اما در ابتدای یادگیری ساز استفاده از دف های طلقی بسیار عاقلانه تر است. از مزایای دف های طلقی می توان به عدم تاثیر تغییرات آب و هوایی و محیطی ، ارزان قیمت تر بودن نسبت به دف های پوستی ، نگهداری راحت تر ، عدم احتیاج به گرم کردن و تنوع ظاهری بسیار بالا در طرح و رنگ اشاره کرد.
از مرغوب‌ترین نوع پوست طبیعی می توان به پوست كهنه‌ی میش و گوسفند اشاره کرد. این نوع پوست فشار ارتجاعی كم‌تری به چوب وارد می کنند و در نتیجه صدای بهتری تولید می کنند. نوع دیگری از پوست های مرغوب برای دف نیز پوست بز است. پوست بز در هنگام خشكی هوا بیشتر كشیده شده و باعث تیزتر شدن صدای ساز می شود. به طور کلی پوست ساز دف هر چه كهنه‌ تر و بدون چربی و شفاف باشد، بهتر است. برای تشخیص بدون چربی بودن پوست باید به رنگ ساز توجه کنید که یک دست بوده و در اصطلاح تخصصی برفکی نباشد.

نکاتی در مورد خرید دف
اولین چیزی که در خرید یک دف باید به ان توجه کنید دایره ای بودن شکل دف است. دف به هیچ وجه نباید بیضی شکل باشد. برای تشخیص درست این مسئله باید دف را در فاصله ای مناسب نسبت به خود بگیرید و از مقابل به آن نگاه کنید.
دومین چیزی که می تواند باعث کاهش مرغوبیت دف باشد انحنای عرضی قاب آن است. در برخی سازها، پوست ساز به قدری کشیده شده که باعث انحنا در قسمت کمانه ساز می شود. اگر شاهد چنین انحنایی بودید در خرید ساز درنگ کنید.
نکته بعدی، نامسطحی بیشتر از 2 میلیمتر در لبه زیر پوست است. این موضوع نشان دهنده عدم مرغوبیت دف است. برای تشخیص راحت این نکته می توانید دف را از سمت پوست روی یک سطح کاملا مسطح (مانند یک میز شیشه ای) قرار دهید. اگر لق بود و دف کاملا تکان خورد، نشان دهنده نامسطح بودن لبه زیر پوست است.

مسئله بعدی که باید به آن توجه شود وزن ساز است. طبیعتا دف با وزن کمتر دست را کمتر خسته می کند. به همین دلیل به هنرجویان مبتدی و تازه کار دف های سبک تر پیشنهاد می شود. دف های سبک تر به اصطلاح دف طوق باریک نامیده می شوند زیرا به جز نوع چوب که در وزن دف تاثیرگذار است، یکی از روش های سبک کردن ساز دف، باریک کردن طوق آن است. اما باید توجه داشت که اگر طوق دف بیش از اندازه باریک شود، ساز تاب برمی دارد و همان طور که گفته شد تاب داشتن دف نشان دهنده عدم مرغوبیت آن است. به طور کلی انتخاب وزن ساز به جثه و اندازه و قدرت دست نوازنده بستگی دارد. باید توجه داشت که اگر نوازنده دارای دستانی پرقدرت و بزرگ است، در صورت انتخاب دف سبک، هنگام نواختن احساس ناراحتی خواهد کرد و یا ساز در دستان وی بازی خواهد کرد و یا شصت دست به پوست دف برخورد می کند که باعث کاهش کیفیت صدای دف می گردد.

مورد دیگری که دف های خوب را از باقی دف ها متمایز می کند، نوع روکش روی کمانه آن است. جنس این روکش در دف های مختلف، متفاوت است و می تواند از چرم مصنوعی ، پارچه ، چرم پرز دار و یا خود جنس پوست باشد. معمولا در دف هایی که از پوست طبیعی در ساخت آنها استفاده شده است، برای روکش روی کمانه نیز از همان پوست استفاده می شود. در برخی از دف ها از مواد نخی و چرم برای این روکش استفاده می شود که باعث خاصیت عرق گیری می شود. این ویژگی، ویژگی بسیار خوبی برای افراد مبتدی و تازه کار محسوب می شود زیرا در این حالت عرق کردن دست باعث اذیت شدن و یا کنترل سخت ساز نمی شود.
از تفاوت های دیگری که بین دف های موجود در بازار وجود دارد، می توان به جای شصتی ساز اشاره کرد. روی دف ها معمولا یک جای شصتی وجود دارد که نوازنده شصت خود را در آنجا قرار می دهد و ساز را با آن نگه می دارد. اکثر دف های موجود در بازار دارای یک جای شصتی می باشند. در برخی از موارد شاهد سازهایی با سه جای شصتی با فاصله 120 درجه از یکدیگر هستیم که در معمولا دو تای آنها دارای فرورفتگی و یکی از آنها فقط دارای نمد ضربه گیر هستند.

نوع دیگری از دف نیز به چشم می خورد که دارای بی نهایت جای شصتی است که به نوازنده این امکان را می دهد تا ساز را با هر زاویه ای که خواست در دست بگیرد. به طور کلی نکته خاصی در زمینه شصتی دف وجود ندارد که هنگام خرید در نظر بگیرید. تنها اگر فوم شصتی با دست شما هم خوانی نداشت می توانید آن را جدا کرده، تغییر شکل دهید و دوباره سر جایش بچسبانید.
پس از بررسی این موارد ظاهری به سراغ صدای ساز خواهیم رفت. صدای دف باید بر اساس سبک نوازندگی فرد انتخاب شود. برخی افراد دف را بسیار آرام و تنها با نوک انگشتان می نوازند. برخی دیگر، به صورت ضربه های محکم و شلاقی دف نوازی می کنند. افرادی که ضربه های محکم به ساز وارد می کنند باید توجه داشته باشند که سازی تهیه کنند که در ابتدا دارای صدای تیزی می باشد. زیرا با وارد شدن ضربه های محکم به ساز پس از مدتی پوست ساز 10 تا 20 درصد شل می شود و این شل شدگی باعث بم شدن صدای دف می گردد. می توان گفت که در این حالت با گذشت زمان دفی خواهید داشت که صدای دبه می دهد!
امیدواریم با کمک این نکات بتوانید بهترین انتخاب را در خرید دف داشت باشید و از نواختن آن لذت ببرید.