معرفی کتاب تاریخ دانشگاه در ایران (1)

یکی از روندهای فهم سیر اندیشه در هر کشوری بررسی دانشگاه های آن کشور است. برای همین است که جنس دانشگاه های آلمانی، انگلیسی، فرانسوی و آمریکایی متفاوت هستند. هر کدام شیوه ی خاصی در تدریس علوم دارند و اندیشمندان هر کدام از این دانشگاه ها حوزه ی خاصی را پیگیری می کنند. برای مثال عمده فیلسوفان آلمانی علاقه به موضوعات انتزاعی دارند و فیلسوفان انگلیسی تجربه اندیش هستند و این درحالی است که فیلسوفان فرانسوی رومانتیک می باشند. تکوین دانشگاه در هر کشوری عنصری بسیار تعیین کننده است که آن کشور چه آینده ای خواهد داشت. در ایران هم علم آموزی به شیوه ی مدرن با دارالفنون شروع شد و به دانشگاه تهران ختم شد. به جرئت باید گفت یکی از علل عقب ماندگی ایران غفلت از مسئله ی دانشگاه و فلسفه ی علم در ایران است. موضوعی مهم که تعیین کننده ی راه آینده ی ایران است اما مورد غفلت واقع شده است.

مقصود فراست خواه جامعه شناس ایرانی متولد سال 1335 است که پژوهش های مهم و مختلفی در مبانی و تاریخ دانشگاه ایران داشته است. از جمله آثار او می توان به "دانشگاه و آموزش عالی: منظرهای جهانی و مسئله‌های ایرانی"، "سرگذشت و سوانح دانشگاه در ایران: بررسی تاریخی آموزش عالی و تحولات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مؤثر بر آن"، "دانشگاه ایرانی و مسئله ی کیفیت: جستار گشایی برای نظام تضمین کیفیت آموزش عالی ایران بر اساس بررسی تطبیقی ۱۶ کشور جهان"، "تاریخ هشتاد ساله ی دانشکده فنی دانشگاه تهران"، "نظارت و ارزشیابی در آموزش عالی"، "گاه و بیگاهی دانشگاه در ایران؛ مباحثی نو و انتقادی در باب دانشگاه پژوهی، مطالعات علم و آموزش عالی" و "تاریخ دانشگاه در ایران" اشاره کرد. تحقیقات پر دامنه ی این پژوهشگر از او یک فیلسوف و جامعه شناس مسئله ی دانشگاه ساخته است که تک تک آثارش در این زمینه را بسیار پر اهمیت کرده است.

کتاب تاریخ دانشگاه در ایران از پنج فصل شامل نگاهی مجمل به تحولات تاریخی نهاد علم، دوره ی معاصر ایرانی و تکاپوهای علم آموزی، تشکیل اداری دانشگاه تحت فشار جنبش نوسازی، دانشگاه و مدرنیزاسیون دولتی و دانشگاه در دوره ی انقلاب تشکیل شده است. این کتاب دانشگاه را نه به عنوان یک مرکز آموزشی صرف که به عنوان یک نهاد اجتماعی که با دیگر نهادها تعامل و برهمکنش دارد بررسی علمی می کند تا مشخص شود اختلالات نهاد دانشگاه در امروز ایران چه زمینه ی تاریخی ای در تکوین خود دانشگاه داشته است.

کتاب تاریخ دانشگاه در ایران توسط پژوهشکده ی مطالعات فرهنگی و اجتماعی منتشر شده و از خصوصیات مهم آن دقت نظر نویسنده در بررسی موضوع و موشکافی فلسفی تحولات به جای نگاهی سطحی بر وقایع تاریخی است.