آیا وجود خون در ادرار نشانه بیماری است؟

آیا وجود خون در ادرار نشانه بیماری است؟

وجود خون در ادرار دلایل مختلفی دارد، از دلایل بسیار ساده و ابتدایی گرفته تا دلایل بسیار مبهم و پیچیده. اما وجود خون در ادرار در هر فردی نشانه بیماری نیست و بسته به دلایل آن متفاوت است.
وجود خون در ادرار به دو صورت امکان پذیر است؛ نوع اول خونی است که بیمار خود آن را تشخیص می دهد و با چشم غیر مسلح به راحتی دیده می شود. اما نوع دوم که درصد بیشتری از افراد را درگیر می کند و بیمار، خود قادر به تشخیص و مشاهده آن نیست و فقط با آزمایش ادرار در آزمایشگاه مشخص می شود.
در اصطلاح پزشکی وجود خون در ادرار را به هر صورت ممکن، هماچوری گویند. در ادامه به بررسی علائم و دلایل هماچوری خواهیم پرداخت.
علائم و نشانه های وجود خون در ادرار
افرادی که به صورت آشکار در ادرار خود، خون مشاهده می کنند؛ اغلب دارای ادراری قرمز رنگ، صورتی یا قهوه ای هستند و حتی در برخی موارد خون به صورت لخته در جریان ادرار وجود دارد. در این دسته از بیماران، گلبول های قرمز خون، وارد ادرار شده و به همین دلیل رنگ ادرار تغییر کرده است. این وضعیت را هماچوری آشکار گویند.
اما دسته دوم بیماران، نشانه ای از وجود خون، در ادرار آنها مشخص نیست و معمولا این دسته با مشکلاتی نظیر تکرر ادرار، احساس درد و سوزش به هنگام ادرار کردن، تب، نیاز فوری به ادرار، ادرار سخت و یا درد در ناحیه شکم دست به گریانند و تنها با آزمایش نمونه ادرار می توان از وجود خون در ادرار آنها مطمئن شد. به وضعیتی که این بیماران در آن قرار دارند، هماچوری میکروسکوپی گفته می شود.
البته به وسیله نوارهای تست ادرار نیز می توان از وجود هماچوری میکروسکوپی اطمینان حاصل کرد، این نوارهای تست، دارای چندین قسمت می باشند که هر کدام برای تشخیص یک مورد خاص در ادرار مانند میزان قند، وجود یا عدم وجود خون و... تعبیه شده اند. اگر ادرار فردی حاوی خون باشد، قسمت مربوط به آن در نوار تست، تغییر رنگ می دهد. البته جهت اطمینان از وجود خون در ادرار، معمولا دو آزمایش به فاصله زمانی 48 ساعته انجام می گیرد.
علل وجود خون در ادرار
سیستم دفع ادرار در انسان از دو کلیه، دو میزنای (لوله هایی که کلیه را به مثانه مرتبط می سازند)، مثانه و یک مجرای خروج ادرار تشکیل شده است.
ادرار در واقع آب اضافی و مواد زاید بدن است که به وسیله کلیه ها از خون گرفته شده و از طریق میزنای به مثانه هدایت شده و در آنجا جمع می شود و در نهایت از طریق مجرای خروج ادرار، از بدن دفع می گردد.

اما وجود خون در این سیستم، امری غیر عادی است و می تواند از طریق سایر قسمت های این سیستم و یا اختلال در عملکرد آنها، ایجاد شده باشد. علل وجود خون در ادرار عبارتند از:
1- وجود عفونت در سیستم دفع ادرار
در بیشتر موارد باکتری ها از طریق مجرای خروج ادرار، وارد بدن می شوند. این باکتری خود را به مثانه رسانده و در آنجا شروع به رشد و تکثیر می کنند. همین امر موجب بروز عفونت ادراری می شود که با علائمی همچون تکرر ادرار، درد و سوزش به هنگام ادرار و ایجاد بوی نامطبوع همراه است.
2- وجود سنگ در مثانه یا کلیه
سنگ کلیه و مثانه که اغلب با درد شدید در ناحیه شکم و لگن همراه است در نتیجه رسوب املاح ناشی از ادرار تغلیظ شده، در کلیه یا مثانه و با گذشت زمان، موجب بروز سنگ در کلیه یا مثانه می شود.
3- عفونت کلیه ها
باکتری ها به دو روش می توانند خود را به کلیه رسانند. در روش اول ممکن است باکتری ها از طریق جریان خون وارد کلیه شده باشد و در روش دوم باکتری ها از طریق میزنای ابتدا خود را به مثانه رسانده و سپس با حرکت در طول میزنای خود را به کلیه ها می رسانند و در آنجا شروع به رشد و تکثیر نموده و در نهایت موجب عفونی شدن کلیه ها می شوند. معمولا افرادی که دارای عفونت کلیه هستند؛ به غیر از وجود خون در ادرار دارای تب و درد در ناحیه پهلوها نیز هستند.
4- بیماری های کلیه
در برخی موارد، کلیه دچار بیماری هایی می شود؛ که این بیماری ها با ایجاد التهاب در سیستم تصفیه کلیه ها، مانع از عملکرد صحیح آنها می شوند و در نتیجه خون وارد ادرار می شود. ابتلا کلیه به بیماری، علائم دیگری نیز دارد که عبارتند از: سستی و بی حالی، ورم کردن پاها و زیر چشم، افزایش فشار خون.
5- آسیب به کلیه
در مواردی وارد شدن ضربه شدید به کلیه ها در اثر ورزش یا تصادف، موجب ورود خون به ادرار می شود.
6- عفونت مثانه
عفونت در مثانه در نتیجه ورود باکتری ها از مجرای خروج ادرار به داخل آن، پدید می آیند. این عفونت نه تنها موجب خون آلود شدن ادرار می شود، بلکه با علائمی همچون تکرر ادرار، درد و سوزش هنگام ادرار کردن، تب و درد در زیر شکم همراه است.

7- بزرگ شدن پروستات در مردان
بزرگ شدن پروستات بیشتر در میان مردان مسن دیده می شود و موجب افزایش فشار بر روی میزنای شده و در نتیجه مسیر جریان ادرار مسدود می شود و به دنبال آن مشکلاتی نظیر تکرر ادرار، سختی ادرار، نیاز فوری به دفع ادرار و خون در ادرار مشاهده می گردد.
8- اختلالات ارثی
نوعی کم خونی ارثی که ناشی از کمبود هموگلوبین در گلبول قرمز است، نیز موجب ورود خون به ادرار می شود.
علاوه بر این، اختلال ارثی دیگری با تاثیر بر عملکرد کلیه ها، موجب ورود خون به جریان ادرار می شود.
9- مصرف برخی از داروها
مصرف برخی از داروها در پیدایش هماچوری آشکار نقش بسیاری دارند. داروهایی مانند آسپیرین، پنی سیلین و سیکلوفسفامیدها در تغییر رنگ ادرار نقش دارند.
10- سرطان
در برخی موارد وجود خون در ادرار به علت پیشرفت در سرطان های مثانه، کلیه و یا پروستات است. البته در مراحل ابتدایی این سرطان ها، معمولا نشانه ای نداشته و فرد از وجود آنها اطلاع نمی یابد.
11- مصرف برخی از غذاها
در مواردی تغییر رنگ ادرار هیچ دلیل نگران کننده ای ندارد و تنها به دلیل استفاده از برخی مواد غذایی ایجاد شده است.
12- ورزش های سخت و شدید
انجام تمرینات ورزشی سخت و شدید آن هم به مدت طولانی، می تواند موجب ورود خون به ادرار شود. این گونه از ورزش ها با آسیب به مثانه، کم آب شدن بدن و... موجب بروز این اختلال می شوند.