بررسی نقوش برجسته درگاه های غربی و شرقی تالار تخت

بررسی نقوش برجسته درگاه های غربی و شرقی تالار تخت

بدنه های دو جفت ورودی پهلویی که از تالار اصلی بنا به راهروهای باریک و اتاق های غربی و شرقی باز می شود، آراسته به نگاره های برجسته ای است که نبرد شاه را با چهار جانور و هیولا نشان می دهد، در هر چهار نگاره، یکسان نگارده اند. از ویژگی های بزرگ نگاره شاه، ریش بلند چهارگوش اوست که تنها در نگاره شاهان، نگاره پدیده خدا و برخی جانوران که جنبه خدایی دارند دیده شده است. کلاهی بلند بر سر ندارد، بلکه سربندی دارد که بالای آن مانند سربند برخی از خدمتگزاران و نگهبانان، باز است، کفش او کفش برساخته پارسی است که دارای سه بند و تکمه بوده، از این دیدگاه با کفش ساده ویژه خاندان شاهی همگونی ندارد. تن پوش شاه، گمان می رود تن پوش بلند پارسی باشد که برای شکار و نبرد آن را بالا زده اند، یک پا و بازویی که شمشیر را گرفته است یا بخشی از سینه که سوی همان بازو می باشد، برهنه است. بخش پایین تن پوش که روی کمر بالا کشیده شده به وسیله چین هایی چند بر بخش برجسته پشت پیکر افتاده است و با بخش بالای تن پوش که بر روی شانه افکنده اند، همه از یک پارچه می باشد.

در بدنه درگاه های مورد گفت و گو و هم چنین در کاخ داریوش و در حرمسرا نگاره پادشاه و جانور سوی مبارزه او همیشه به صورت نگاره های واژگون شده، نگاریده شده است. خنجری که با آن، جانور یا هیولا را می کشد در یک بدنه در دست راست و در بدنه روبه رو در دست چپ او است. بر عکس در نگاره هایی که پادشاه بر تخت نشسته یا راه می رود، عصای پادشاهی همیشه در دست راست اوست.

بر درگاه های شمالی دیوارهای خاوری و باختری نگاره پادشاه را در نبرد با هیولاهایی آمیخته از چند جانور سنگ تراشی کرده اند. در نگاره درگاه های جنوبی پهلوهای غربی و شرقی تالار، نگاره پیکار شاه را با جانورانی چون: شیر و گاو که ویژگی های هیولایی ندارند، سنگ تراشی شده است. در همه موارد، چهره پادشاه به سوی درون تالار اصلی بوده، گویی کوشش دارد به زور وارد شود و سوی مبارزه او که به شکل خداوندان جانور سرشت و سیرت هستند در برابر او پایداری می کند، در چشم انداز نبرد دیگر کاخ ها نیز سازوکار نگاره ها به همین نسبت، پایدار است، ولی یک ناهمگونی در میان است که گمان می رود، خواسته ای باشد و آن این است که بر درگاهی که از تالار اصلی کاخ داریوش شیراز به درب بیرونی شرقی پایان می پذیرد، پادشاه پشت به تالار و روبه درب بیرون رو کرده و سوی پیکار او که در این جا یک گاو است رو به درون تالار دارد.

بر ناهمسانی دیگر نگاره های جانوران سوی پیکار شاه که همه دست کم یک بار در جای دیگر نگاره شده، هیولای درگاه شمالی دیوار باختری تالار تخت به درستی بی مانند است، ولی با ایوان تخت جمشید، خزانه، شرح انجمن سنگ تراشی و ویژگی هایی چون: سری دارای پر و منقاری خمیده بلند و بال و پاهای پشت که دارای چنگالی دراز است، این جانور را در ردیف پرندگان می نماید، در صورتی که بدن و پاهای او از آن چهار پایان و شاید شیر باشد، ولی باری که خمیدگی روی شکم او به جای مو که در نگاره های شیر دیده می شود دارای پر است. یک گوش آن بلند بوده و بالای تاج پردارش قرار گرفته است. چیزی که پادشاه در دست دارد، شاید شاخ جانور باشد.

آهنگ از نگاره دم همانند بادبزن جانوران در پیدا، دم پرنده است، زیرا دارای سه ردیف پر بلند بر روی هم می باشد. بر بدنه درگاه شمالی دیوار خاوری پیکار هیولایی شکل با شاه، سر و بدن و دست شیر دارد. گردن دارای پر می باشد و بال ها و چنگال های پاهای پشت از آن پرنده است، چون نیمرخ آن پدیدار است، با این حال تنها یک شاخ که پادشاه آن را گرفته است سنگ تراشی شده و تنها یک گوش آن پیداست. در این مورد نیز بیوکن روی شکم این جانور دارای پرهای یک پرنده است و دمش همانند کژدم است. همین هیولا بر درگاه جنوبی دیوار باختری تالار اصلی کاخ داریوش و درگاه خاوری تالار اصلی ساختمان حرم سرا دیده می شود.

بر درگاه جنوبی دیوار خاوری نگاره برجسته پادشاه در حال کشتن گاوی که بیشتر جنبه قربانی و مانند حیوان قربانی است و حال درندگی ندارد، دیده می شود این سازوکار از یک دسته گل دوازده پر که بر گردن گاو آویخته، دانسته می شود، شکل گاوهای نگهبان ورودی تالار تخت و نگهبانان گاو مانند بنای دروازه ای به نام خشایارشا و همه سر ستون هایی که به چهره انسان گاو مانند درگاه است با نگاره گردنبندی از گل به همین روش آراسته شده است. چشم انداز مورد گفت وگو در کاخ داریوش نیز دیده می شود، ولی در آنجا همان گونه که گفته شد، سازوکار قرار گرفتن پادشاه و گاو واژگون است.