فرهنگ و رسوم در استان یزد | مراسم خواستگاری، عقد، عروسی

فرهنگ و رسوم در استان یزد (1)

در قدیم، رسم این گونه بوده است که اقوام یا خانواده داماد در امام زاده ها، مراسم عروسی و یا حمام ها، دختر هایی را مد نظر می گرفتند و به داماد معرفی می کردند و همچنین جدا از این مسئله در آن زمان مادر شوهر به دیدن عروس می رفت و او را می بوسید تا ببیند آیا دهان او بو می دهد یا خیر. یا دست خود را، بر پشت گردن عروس می گرفت و برای بوسیدن عروس صورتش را به جلو می آورد تا چادر از سر او بیفتد و اندام عروس را، از نظر چاقی یا لاغری بنگرد. اگر مورد تایید خانواده داماد باشد، داماد بنا به بهانه های مختلف برای دیدن عروس در اطراف خانه ی او پرسه می زد، تا غیر مستقیم او را مشاهده کند. و یا داماد به همسایه ها می سپارد تا به بهانه های مختلف عروس را به بیرون بکشاند و بعد از تایید داماد همگی به خواستگاری عروس می روند.

در صورتی که جواب خانواده دختر مثبت بود، شبی را برای موقر کردن میزان مهریه و شروط می گذارند و بعد از تایید آن، فردای آن روز اقوام داماد به شهر می روند و قند و نبات، چای و نخود، کشمش و نقل، شیرینی، کفش و لباس برای عروس می خرند. حتی برای خانواده عروس مثل پدر و مادر، خواهر و برادر، عمه و دیگر بزرگان قواره ای پارچه برای کت و شلوار، پیراهن و یا چادر، از طرف داماد به آن ها پیشکش می شود. در طبق های بزرگی که برای عروس می آورند، فلفل و دارچین و هل و اسفند، کفش و لباس عروس، آیینه و قران، جانماز و صابون و حنا، مخمل و ساتن سبز و سفید می گذارند و با سلام و صلوات دایره و تمبک و بشکن به سمت خانه عروس می روند. می گویند کسانی که این سینی ها را به خانه ی عروس می برند، بهتر است سید باشد که خانواده عروس، انعامی به او بدهند. این مراسم تا آخر شب ادامه دارد.

فردای آن روز خانواده داماد و عروس، اقوام و خویشان و دوستان خود را برای عروسی دعوت می کنند و این گونه آن ها را مورد دعوت قرار می دهند:
دعوت کننده: اگر سرتان می گیرد بیاید خانه فلانی که پدر عروس است.
و دعوت شونده می گوید: از سرمان هم زیاد است، چشم به شما زحمت می دهیم. 

گاهی زمان ها، به پیش با سواد ترین فرد روستا می روند و رقعه ای به عنوان دعوت نامه، برای تمام اهالی روستا می نویسند. در شب عقد، خانواده داماد عروس را به حمام برده و لباس عروس بر تن او می کنند و زمانی که عاقد صیغه را اجرا می کند، چادری سفید بر سرش می اندازند که نشان دهنده ی خوشبختی و سفید بختی زندگی آن هاست. در هنگام خواندن خطبه عقد، عروس بر روی تشکی نشسته است و رو به قبله در جلو ی او آیینه و شمعدان، قران، جانماز، سفره ای نان و سبزی خوردن، پیاز و تره و جعفری، نعنا و پونه، کاسه ای ماست، آرد و گندم، عسل و روغن، نقل و نبات، تخم مرغ آب پز رنگ شده، شمع روشن به سفره عقد جلا می بخشد. عاقد، شروط و میزان مهریه را برای عروس می خواند و دفتر ازدواج را باز کرده و پدر عروس دست دخترش را بر جوهر می گذارد و برای تایید ازدواج در دفتر عقد مهر می کند. بعد از پایان این مراسم همه صلوات فرستاده و مادر داماد دست پسرش را در دست عروس می گذارد. داماد در دست عروس انگشت می کند، در دهانش عسل می گذارد و بر سرش نقل و نبات می ریزد. خانواده عروس و داماد به عروس و داماد هدایایی می دهند.

چهار نفر دیگر پارچه ای را بر بالای سر عروس نگه می دارند و بر سر آن کله قند می سابند و این شعر را می خوانند:

بسابم و بسابم

و اطرافیان می گویند: چی شی مسابد.

و در مقابل می گویند: بسابد و بسابد، انشالله مبارک باشه. یا جور دیگر می گویند: مسابم و مسابم چی شی مسابد، مهر و محبت مسابم، برای عاروس و دومات مسابم. یا سوزنی به دس می گیرند و از لباس عروس چند بار می گذرانند. و می گویند: می دوزیم و می دوزیم، چی شی می دوزد. می گویند: پیراهن می دوزم و گفته می شود: برای که می دوزند؟

می گویند: برای عاروس خانم می دوزیم و این شعر بار ها تکرار می شود. و یا برای عروس، مادر شوهر، پدر و مادر و داماد و می گویند: می دوزیم.

محتوایات سفره عقد بین مهمان ها پخش می شود. قند سابیده شده در آب حل می کنند و به عنوان شربت به حاضرین جمع می دهند. بعد از جشن و پایکوبی مراسم خوردن شام برگزار می شود. بعد از پایان عروسی رسم عروس کشونی انجام می گردد. اقوام و فامیل های عروس و داماد بر پشت عروس، سوار بر الاغ و پای پیاده، ساز و دهل می زنند و تا دم منزل همراهیش می کنند. در دم خانه عروس و داماد را از قران رد کرده و داخل خانه یشان می شوند. عروس در کرسی مزین شده در خانه می نشیند و روسری خود را بر میدارد و اقوام و فامیل ها برای دیدن جهاز او به خانه وارد می شوند و بعد از آن با شربت و شیرینی از خانه ی آن ها خارج می شوند.

صبحانه آن ها عسل، روغن، چای و شیر است. در روز بعد خانواده عروس و داماد، چیزی به اسم جاخالی با برای هدیه می آورند. که شامل قواره پارچه های مختلف، کله قند، نقل، میوه، چراغ خوراک پزی، سکه طلا و غیره است. در شب قبل از سال تحویل، مادر شوهر چیز هایی به خانه عروس می آورند. مثل شوید، اسفناج، جعفری، برنج، چادر، نبات.

در اعیاد دیگر فامیل های عروس و داماد به خانه آن ها رفته و به عنوان عید مبارکی هدایایی برای آن ها می برند و عروس با چایی و شربت و شیرینی و برگه زرد آلو،هلو، آلبالو خشک، انجیر خشک از مهمان ها پذیرایی می کند. در تمامی عید ها داماد به خانه ی مادر زن می رود و مادر زن نخود و کشمش و انجیر و خرما در جیب داماد می ریزد. یا به عنوان عیدی به داماد، آیینه و قران، مفاتیح، مهر و جانماز و آنچه برای کسب و کارش نیاز است، به او هدیه می دهد.

مطالب مرتبط:

فرهنگ و رسوم در استان یزد (1)

فرهنگ و رسوم در استان یزد (2)