سیر تحول آرامگاه حافظ در نوشته های گدار

سیر تحول آرامگاه حافظ در نوشته های گدار

وزارت معارف از لحاظ حفظ آثار قدیمه و احیاء نام بزرگان تصمیم می گیرد که آرامگاه حافظ را در شیراز به یک طرز بنای خیلی خوبی ساختمان نماید و برای این منظور آقای سرهنگ ریاضی از طرف وزارت معارف مأموریت حاصل نموده اند که با معاضدت فکری و علمی مسیو گدار نقشه ساختمان بارگاه و آرامگاه مزبور را تهیه نمایند تا دستور شروع به ساختمان صادر گردد و به قرار اطلاع حاصله چند روز است که آقای سرهنگ ریاضی به شیراز عزیمت و شروع به کار نموده اند.

در ماه بعد، مرداد ماه، آندره گدار برای اقداماتی در رابطه با ساخت آرامگاه حافظ به شیراز رفت. در آبان همان سال دفن اموات در اطراف حافظیه ممنوع و بلدية شیراز مشغول تسطیح و احداث باغ ملی در آن محل شد. این عملیات تا پایان سال ادامه داشت.

روزنامه اطلاعات در اوایل سال ۱۳۱۵ اعلام کرد: «ساختمان حافظیه شروع گردیده و همه روزه آقای ریاضی، رئیس معارف ایالتی، شخصا سرکشی می کند». تا پایان همین سال قسمت های زیادی از جاری ها انجام گرفت.

در ماه اسفند اعلام شد که ساختمان بارگاه حافظ پیشرفت شایان توجهی کرده. در فروردین سال ۱۳۱۶ خبر داده شد که ساخت بارگاه حافظ هم چنان ادامه دارد. در همین ماه تصویری از ایوان سراسري حافظيه منتشر شده که ستون های برپا شده ایوان را در حالی نشان می دهد که سقف آن هنوز اجرا نشده است.

نشريه تاریخچه ساختمان ها و تعمیرات معارفی و اوقافی در گزارش سال تحصیلی ۱۳۱۴-۱۳۱۵ در زمانی که بنای آرامگاه حافظ در مرحله ساخت بود، ضمن توصیف طرح و ویژگی های آرامگاه، اطلاعات مفیدی راجع به طراحان و مسئولین، نحوه ساخت و تأمین هزینه ها و برنامه های آتی منتشر کرد:

آقای گدار، مدیر کل باستان شناسی حسب الامر مقام وزارت متبوع، طرحی مطابق اسلوب موجوده که از زمان مرحوم کریمخان زند باقی است تهیه و در نظر گرفتند آرامگاه حافظ به دو باغ تقسیم و به وسیله ایوان ۵۶ متری که دارای ۲۰ ستون سنگی خواهد بود و حکم تالار ورود را خواهد داشت، از یکدیگر مجزا گردد و باغ شمالی دارای نارنجستان شده که دو حوض مستطیل شکل شرقی و غربی در آن قرار گرفته و منبع حوض های باغ جنوبی گردد و خود آرامگاه نیز از سطح زمین برآمدگی پیدا نموده به جای محجر آهنی که از میله های تلگرافخانة هند و آروپ ساخته شده بود.

ایوان هشت گوش تهیه و گنبد کاشی یا فلزي آن بر روی هشت ستون سنگی قرار گیرد و از سطح زمین ۱۰ متر ارتفاع داشته باشد. تا آرامگاه از مدخل باغ ورودی نمایان باشد. | اجرای این طرح به عهده رئیس معارف محول و چون تقویم مخارج با ساختمان کتابخانه قبر مرحوم قوام مستلزم ششصد هزار ریال اعتبار بود، مقرر گردید اداره معارف فارس بدوأ مبلغ دویست هزار ریال از بقعه شیخ صفی استقراض نموده تدریج از عواید سال های بعد مستهلک و بقیه مخارج را اداره کل باستان شناسی از محل حق النظارة اوقافی تأمین نماید. از شهریور ۱۳۱۴ الى فروردین ۱۳۱۵ به بررسی تعمیرات ساختمان قدیم پرداخته و با استادان سنگتراش که رئیس آن ها استاد عیدی و استاد عباس می باشند، قرار داد لازم بجهة تهيه ۲۲ ستون شبیه به ستون های موجود منعقد و از فروردین ۱۳۹۵ شروع به کار شد.

چون معماران محل نایاب و صرفه ساختمان نیز می بایستی رعایت شود، رئیس معارف شخصا مسئولیت این امر را عهده داروآقای سامی ناظم دانشسرا را به سمت تصدی ساختمان مأمور نمود و چون مصالح ساختمانی نیز نایاب وعده کارگران محدود بود، از فرمانده لشگر جنوب خواهش نمود حوض بزرگ کریمخان باغ کلاه فرنگی را به آرامگاه هدیه نموده و مصالح بازار وکیل را که از طرف شهرداری برای توسعه خیابان زند خراب نموده بودند، خریداری نمود. در تمام مدت سال ۱۳۱۵ ساختمان باغ جنوبی جریان داشته که دو حوض ۳۰ متری با ده فواره طرفین معبر وسط تهیه و اطراف آن چمنکاری شده؛ ۱۸ چراغ پایه برنجی ساخت هنرستان نیز برای روشنایی اطراف این باغ نصب گردید. معبر وسط به عرض ۱۲ متر می باشد و به پلکانی متصل می گردد که قسمت تحتانی آن ۲۰ متر طول داشته به وسیله دست اندازهای سنگی یکپارچه از شیب گلکاری و از ایوان مجزا می گردد. سپس در بالای راهرو عریضی، ۹ پله سنگی دیگر به طول ۱۲ متر موجود که واردین را به ایوان احترامی بزرگ می رساند.