آشنایی با کاخ سه دروازه تخت جمشید

آشنایی با کاخ سه دروازه تخت جمشید

تالار شمالی کاخ سه دروازه شیراز

بالای پلکان های نامبرده، ایوانی است به شکل راست گوشه که درازای آن 7/14 متر و پهنایش 87 / 9 متر است. این ایوان دارای ۲ ستون سنگی بوده که پا و سر ستون یکی از آنها هنوز پابرجاست و چون بخش بالای سر این دو ستون، همانند سر ستون های ایوان شمالی کاخ سدستون بوده، از این رو در آن جا شرح داده و نگاره آن نموده شده و همان سرستونی است که به تهران برده شده و در نخستین اشکوبه سالن (تالار) نمایش موزه ایرانیان گذاشته شده است. در جلو ایوان، نرده با کنگره های سنگی نمایان است که در هر سوی آن نگاره های سربازان نیزه دار پارسی، سنگ تراشی شده است.

تالار مرکزی کاخ سه دروازه

پشت ایوان شمالی، تالاری است چهار گوشه که درازی هر پهلوی آن 45/15 متر و آسمانه آن روی چهار ستون سنگی برقرار بوده و اکنون پاستون هایش در جای خود به چشم می خورد. این تالار دارای سه درب شمالی و خاوری و باختری بوده که درگاه های آنها سوای پایه (جرز) خاوری درگاه جنوبی، هنوز پابرجاست. یک درب از تالار به ایوان شمالی باز می شود به ایوان شمالی و یک درب به سوی پلکانی که راهرو اندرون بوده و یک درب هم به ایوان جنوبی. پهنای هر یک از درگاه های نامبرده 78/2متر و بلندی آنها ۷ / ۹ متر است.

در دو سوی درونی پایه درگاه شرقی تالار، داریوش یکم روی اورنگ شاهی نشسته و خشایارشا در پشت سر او، دست راست خود را روی تخت گذاشته است. اورنگ شاه روی تختی قرار دارد که 28 تن از نمایندگان توده های گوناگون، در پایین، در سه ردیف، تخت را روی دو دست نگه داشته اند. در بخش بالایی این انجمن سنگ تراشی شده، بالای پرده ای که بالای سر داریوش نگارده شده، فروهر با بال گشوده ایستاده است. پیکر شاه دارای گردنبند و تاج و پاره ای از فلزات گران بها بوده که جای تهی شده آن ها هنوز پیداست.

باید دانست که هنگام آتش سوزی و چپاول تخت جمشید از سوی لشگریان اسکندر گجسته مقدونی در سال ۳۳۱ پیش از میلاد، آن زیورهای نامبرده به فرمان اسکندر چپاول شده است و این یگانه روش سنگ تراشی و نگارگری است که در تخت جمشید دیده می شود.

پایه های دو درگاه شمالی و جنوبی سالن مرکزی کاخ سه دروازه آراسته به نگاره داریوش بزرگ می باشد و بیرون رفتن او را از سالن نشان می دهد و دو تن خدمتگزار هم به دنبال او روان هستند. در یک دست یکی از خدمتگزاران چتر و در یک دست دیگری بخوردان است و هر دوی آنها را در بالای سر داریوش نگه داشته اند و در دست دیگر هر دوی آنها حوله و عطردان می باشد. در بخش بالای درگاه نیز نگاره فروهر در حال پرواز دیده می شود، سنگ تراشی شده است.

ایوان جنوبی کاخ سه دروازه در جنوب سالن تالار) مرکزی، ایوانی است ساده که شکل راست گوشه دارد و درازای آن 9 / 14 متر و پهنایش 2 / 7 متر است. این ایوان دارای دو ستون سنگی بوده است مانند ستون های کاخ سدستون، کمی کوچکتر و اکنون با ستونها سر جای خود مانده است. در باختر ایوان جنوبی، چند اتاق کوچک بی ستون با دیوار خشتی ساخته شده و کف آستانه آنها با سنگ های صاف و مایل به سیاه فرش شده است. گویا این اتاق ها برای خواب و خوراک کاخ نامبرده بوده است.

در سوی جنوب ایوان، پلکان کوچک بسیار زیبایی از سنگ سیاه پدیدار است که سنگ تراشی و زیبایی نگاره های آن، شایان نگرش همه جهانگردان ایرانی و بیگانه می باشد. در سوی بیرون نرده های کنار این پلکان، سربازان نیزه دار و همه پارسی نگارده شده و در سوی درونی این نرده ها، خدمتگزاران و سوای آنها از پلکان بالا می روند و بیشتر آنها برنده باردان (ظروفهایی هستند که با دو دست آنها را گرفته اند. شماره پلکان نامبرده ۶ تا و درازی آنها 46 / 2 متر و پهنای هر یک ۳۵ سانتی متر و بلندی آنها ۱۴ سانتی متر است. در پیدا از این پلکان به بخش های دیگر اندرونی می رفته اند. پلکان نامبرده در بالا به موزه ایران باستان در تهران برده شده و آن را در بخش نمایشگاه هنرهای روزگار هخامنشی، در سوی باختر دیوار شمالی تالار پایین موزه گذاشته اند.