دیابت بارداری و راه های پیشگیری از آن

دیابت بارداری

دیابت بارداری یک نوع از دیابت است که با افزایش قند خون تنها در دوران بارداری بروز می کند. این نوع دیابت، تقریباً در ۴ درصد از خانم های باردار دیده شده است. و معمولا در علت دقیق دیابت در باردای مشخص نیست، دیابت بارداری معمولا در ماه های آخر بارداری مشخص می شود. و احتمال آنکه شما قبلا هم به دیابت مبتلا بوده اید وجود دارد، با توجه به عوارضی که دیابت برای جنین و مادر باردار می‌تواند داشته باشد، پیشگیری و کنترل دیابت کمک می کند که شما هر دو سالم بمانید، در صورتی سریع برای کنترل قند خون اقدام کنید، می توانید خودتان و کودکتان را از خطرات احتمالی در امان نگه دارید.

علت های بروز دیابت بارداری چیست؟

در طول دوران بارداری اکثر خانم ها به دلیل تغییرات هورمونی که دارند، دچار اختلال عدم تحمل گلوکز می شوند که درجه ابتلا به آن در خانم ها متفاوت است . مثلا ممکن است که مقدار قند خون در خانم بارداری افزایش ب‌یابد، ولی به اندازه‌ای افزایش نمی‌یابد که بتوان به آن بیماری دیابت گفت.
تقریباً در اکثر خانم های باردار سه‌ماهه سوم بارداری، تغییرات هورمونی رخ می دهد، که خانم باردار را در خطر ابتلا به دیابت بارداری قرار می‌دهد. در دوران بارداری، بدن خانم باردار هورمون بیشتری تولید می کند، و یکسری از هورمون ها از جفت (جفت، بافتی است که با بند ناف با نوزاد در ارتباط است، و همانند یک ریسمان، نوزاد را به رحم مادر متصل می‌کند)ترشح می شود، که به انتقال مواد غذایی از مادر به جنین و در نتیجه به بزرگ شدن و رشد جنین کمک می‌کنند. بخش دیگری از هورمون‌هایی که در جفت تولید می‌شوند در راستای پیشگیری از افت قند خون مادر فعالیت می‌کنند که این دسته از هورمون‌ها از طریق جلوگیری از عملکرد انسولین، عمل می‌کنند؛ لذا در طی بارداری، این هورمون‌ها باعث افزایش قند خون می شوند. در چنین حالتی بدن خانم باردار برای جلوگیری از افزایش قند خون مجبور است انسولین بیشتری ترشح کند تا قند به درون سلول‌ها منتقل شود و برای تولید انرژی در اختیار سلول‌های بدن قرار گیرد. سلول‌هایی که در در لوزالمعده هستند، اغلب این توانایی را دارند که انسولین بیشتر (در حدود ۳ برابر حد طبیعی) برای غلبه بر اثر هورمون‌های بارداری افزایش دهنده قند خون تولید کنند. اما در صورتی که لوزالمعده نتواند انسولین را به میزان کافی ترشح کند، که به این حالت مقاومت به انسولین گفته می شود. در این حالت میزان قند خون در خانم باردار افزایش می‌یابد و در نهایت منجر به بروز دیابت بارداری می‌گردد.با این حال بعضی از خانم ها قبل از بارداری بدنشان دچار مقاومت به انسولین بوده است، که علت آن نیز معمولا اضافه وزن است. این خانم ها زمانی که باردار می شوند، میزان نیازشان به انسولین از فبل بیشتر می شود و بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به دیابت بارداری هستند.

چه افرادی بیشتر در خطر دیابت بارداری هستند؟

- افرادی که دارای اضافه وزن قبل از بارداری هستند. یعنی وزن قبل از بارداری از وزن ایده آل به میزان ۲۰٪ یا بیشتر، بالاتر باشد.
- خانم های بارداری که قند در ادرارارشان وجود دارد.
- اختلال تحمل گلوکز و اختلال در گلوکز ناشتا، در این حالت قند خون بالا است، ولی به حدی بالا نیست که بتوان به آن دیابت گفت، به این حالت مرحله پیش از دیابت گفته می‌شود. که خانم باردار باید مواردی را برای جلوگیری از ابتلا به دیابت انجام دهند.
- خانم بارداری که سابقه خانوادگی مانند پدر، مادر، خوهر و یا برادر مبتلا به دیابت دارند.
- خانم بارداری که سابقه تولد نوزاد بیش از ۴ کیلوگرم در بارداری قبلی خود داشته است.
- خانم بارداری سابقه تولد نوزاده مرده در بارداری قبلی خود داشته اند.
- خانم بارداری که سابقه ابتلا به دیابت بارداری در بارداری قبلی خود داشته است. که این مورد میزان خطر ابتلا به دیابت بارداری را ۲ تا ۳ برابر می‌کند.
- داشتن مایع آمنیوتیک بیش از حد، مایعی که دور جنین را احاطه کرده. که به این حالت پلی هیدرآمینوس گفته می شود.

دیابت بارداری و راه های پیشگیری از آن

پیشگیری از دیابت بارداری چگونه است؟

از آنجایی که پیشگیری بهتر از درمان است، و دیابت بارداری در اکثر موارد بعد از زایمان خانم باردار درست می شود، اما در طول بارداری خطراتی برای خانم باردار و جنین دارد. بنابراین جلوگیری از ابتلا به آن در طول دوران بارداری بهترین گزینه است. برای پیشگیری باید با یک متخصص تغذیه برای تهیه یک طرح رژیم غذایی مناسب برای خودتان و نوزادتان، مشورت کنید. سعی کنید مواد شیرین زیاد مصرف نکنید، غذای روزانه تان را در وعده‌های کوچک و متعدد مصرف کنید. در طول روز به مقدار کافی میوه، سبزی تازه و غلات کامل مصرف کنید. تحقیقات نشان می دهد که هر ۱۰ گرم افزایش مصرف فیبر در روز، ۲۶ درصد شانس ابتلا به دیابت بارداری را کاهش می‌دهد. یک برنامه ورزشی داشته باشید، حدود ۴ ساعت در هفته یا ۳۰ دقیقه در روز ورزش کنید، ورزش منظم سطح گلوکز بدن شما در محدوده سالم نگه می‌دارد. قبل از اقدام به ورزش کردن حتما با پزشک تان مشورت کنید. طبق توصیه پزشکتان قند خون تان را به طور مکرر اندازه بگیرید و نتایج آن را ثبت کنید، تا پزشک تان به خوبی بتواند میزان قند خون شما را زیر نظر داشته باشد.

تشخیص به موقع دیابت نیز به پیشگیری از عوارض آن کمک شایانی می کند. اکثر خانم هایی که دیابت بارداری در آنها پیشرفت می‌کند، هیچ‌ کدام از عوامل خطر شناخته شده ابتلا به دیابت بارداری را ندارند. به منظور تشخیص دیابت بارداری خانم های باردار باید در هفته ۲۴ تا ۲۸ بارداری غربالگری انجام دهند. در غربالگری دیابت، یک آزمایش به نام «تست تحمل گلوکز خوراکی» انجام می گیرد. که این آزمایش بصورت ناشتا می باشد شامل نوشیدن سریع یک محلول شیرین که حاوی ۵۰ گرم گلوکز است. معمولا بدن این گلوکز را به سرعت جذب می‌کند که موجب افزایش قند یا گلوکز خون در طی ۳۰ تا ۶۰ دقیقه می‌ شود. یک ساعت بعد از نوشیدن این محلول شیرین، یک نمونه خون از بازوی شما می‌گیرند. نمونه خون نشان می‌دهد که چه میزان از محلول قندی جذب بدن شده‌است. اگر مقدار قند خون، برابر یا بیشتر از ۱۴۰ میلی‌گرم در دسی لیتر باشد، به عنوان مقادیر غیرطبیعی و نامناسب در نظر گرفته می‌شود. اگر جواب تست (تحمل گلوکز خوراکی) نامناسب مشخص شود، بعد از ۸ تا ۱۰ ساعت یک تست دیگر به صورت ناشتا انجام خواهد شد.