جاذبه های گردشگری قزوین

سر در عالی قاپو در قزوین

احتمالا با شنیدن نام عالی قاپو همه به یاد کاخ مشهور صفوی در اصفهان می افتید اما باید بدانید در شهر قزوین نیز سردری به همین نام وجود دارد که قدمتش به دوران شاه طهماسب صفوی باز می گردد.

این سر در در ابتدای خیابان سپه (نخستین خیابان ساخته شده در ایران)، قرار دارد و یکی از هفت در ورودی به ارگ سلطنتی صفویان بوده  و در اصلی جنوبی ست که به خیابان و میدان شاه باز می شده و تنها در از این مجموعه که اکنون به یادگار مانده است.و تنها در باقیمانده از این مجموعه است. این سردر، ورودی اصلی به دولتخانه دوران صفویه محسوب می شود؛ ساختمانی که امروز به موزه عکسخانه تبدیل شده است و مردم از دیدن عکس های قدیمی و ابزار عکاسی در آن لذت می برند.

باغ این مجموعه نیز تماشایی است و جلوه بسیار زیبایی را پیش روی بازدیدکنندگان قرار می دهد. این بنا نخست در دوره شاه طهماسب (۹۸۳- ۹۳۰ ه.ق) ساخته شده و در زمان شاه عباس اول (۹۸۳- ۹۳۰ ه.ق) به‌صورت کنونی تغییر شکل یافته است. در دوران ناصر الدین شاه نیز، تعمیرات و اضافاتی صورت گرفت. بر پیشانی این سردر رفیع که ۱۷ متر ارتفاع دارد، کتیبه‌ای با کاشی معرق به خط ثلث از علی‌رضا عباسی - خوشنویس معروف عهد صفوی - جلوه‌گر است. بر فراز این کتیبه، پنجره مشبک بزرگی از کاشی قرار گرفته است. بیش از دو گوشوار بلند در طرفین سردر که بر بالای طاق‌نمایی واقع شده که بنا را به ساختمان‌های هم جوار پیوند می‌داده است.

این سردر، ورودی اصلی به دولتخانه دوران صفویه بود. بنای سر در شامل ایوان رفیع ورودی با قوس تیزه‌دار و سه ریف طاق‌نما در طرفین آن است. گوشواره‌هایی با ستون‌نماهای آجری در دو طبقه، نمای سردر را تکمیل می‌کنند. هشتی بزرگی که پس از جلو خان سردر، قرار گرفته و دارای پلان هشت نگینی است به کتیبه‌ای از نستعلیق ممتاز و نقوش سحر انگیز دیواری مزین است و در طرفین محور ورودی آن اتاق‌های نگهبانی قرار دارد. در این هشتی پلکان‌هایی دیده می‌شود که به طبقه بالا - جایگاه نقاره‌زنان - راه می‌یابند. کتیبه و شباک کاشی، تنها تزیینات باقی‌مانده در ایوان ورودی است. سقف هشتی مرتفع و از کاربندی و کاشی کاری برخوردار است.

لچکی‌های ایوان دارای کاشی کاری معرق با طرح گره بندی است و داخل ایوان از دو طرف دو سکوی بزرگ با ازاره سنگی خود نمایی می‌کند. دو فیلپوش ایوان که نیم گنبد بر روی آن‌ها قرار گرفته نشان از مقرنس کاری در دوره‌های پیشین دارد که متاسفانه از بین رفته است. این بنا در گاه بلندی دارد که به خیابان شهدای قزوین مشرف است. این در به هشتی بزرگی متصل است و در داخل آن دو اتاق وجود دارد که جایگاه دربانان بوده است. راهرو طبقه دوم بنا نیز از همین اتاق‌ها می‌گذشته است.

در سمت غرب این در 3 اتاق طولانی پهلوی هم واقع شده که احتمالا جایگاه نگهبانان و محافظان بوده است. یکی از این اتاق‌ها در دوره قاجار به قرائت خانه و دیگری به چای خانه تبدیل شد. ازاره‌های سر در با کاشی و بقیه سر در با گچ پوشیده شده است. یکی از پنجره‌ها به خیابان شهدا و دیگری به حیاط شهربانی کنونی گشوده می‌شود.
در طرف شرقی این سردر که پیش از مشروطیت رختشویخانه بود، مدرسه‌ای به نام امید که اولین مدرسه نوین ساخته شده در قزوین است و به دوره پهلوی تعلق دارد و در سال ۱۳۲۰ قمری احداث شد، مشاهده می شود. سردر عالی قاپو قبل از انقلاب، جایگاه شهربانی و سپس در اختیار نیروی انتظامی بود، اکنون در اختیار میراث فرهنگی قرار گرفته و به منظور احیای دولتخانه صفوی در حال مرمت می‌باشد. جاذبه های گردشگری نزدیک به این مکان شامل عمارت چهلستون و آرامگاه پیغمبریه می شود.