گیلان
آداب، رسوم و باورهای فرهنگی بندر انزلی
باورها در واقع مبتنی بر شناخت و بینش انسان از مجموعه جهان آفرینش و مابعد طبیعت هستند و به تناسب این شناخت و بینش، به عبارتی به تناسب جهان بینی انسان در هر مکان و زمان متفاوت است. در شهرستان بندر انزلی نیز باورها و آیین هایی خاص آن منطقه وجود دارد که برگرفته از اندیشه های کهن ایران بوده و تا امروز استمرار یافته است. در ادامه با آژانس مسافرتی چهارفصل همراه باشید تا در مورد فرهنگ مردم بندر انزلی بیشتر بدانیم.
مراسم سال نو
چهارشنبه سوری
قبل از فرارسیدن نوروز با تمیز کردن خانه به استقبال سال جدید می روند و معمولا قبل از آخرین چهارشنبه سال این کار به اتمام می رسد و رسم بر این است که اگر ظرف و یا چیزی از دوستان و نزدیکان به دلایلی در منزلشان است به صاحب اصلی برگردانده می شود و معمولا لوازمی که کهنه است به دور انداخته و یا اگر گلی است مانند «گمج» با نیت این که نکبت دور شود شکسته شود و معمولا در آن شب گمج نو خریداری می کنند و غذای مخصوص شب چهارشنبه سوری که معمولا ترشی تره با ماهی فویج (تنوری) است طبخ می کنند و معتقدند اگر «کوکو» پخته شود تا آخر سال آینده اشیاء شان گم می شود و دائم «کو» «کو» می گویند.
در آخرین سه شنبه سال درختی که بار نمی آورد و یا کم بار است با ترکه ای به آرامی می زنند و گله می کنند یا می گویند باید آن را ببرم و شخصی دیگر ضامن می شود که این کار را نکن آن درخت در سال آینده حتما بار می آورد، و ظاهرا به ضمانت دیگران دست از این کار می کشند. مردم انزلی در سنین مختلف به خیابان سپه و خیابان گلستان (مطهری) رفته به نحوی که تردد ماشین غیرممکن می شود و با خرید اسپند، آینه، حنا، ماهی، گل و هدیه چهارشنبه سوری به خانه برمی گردند، و کسی که در خانه است درحالی که فضای خانه را با روشن کردن شمع معمولا پشت درها زینت بخشیده سؤال می کند کی هستی و از کجا می آیی؟ و کسی که پشت در است می گوید: از عروسی - چه آوردی؟ - شادی و معمولا دختران دم بخت را برای چند دقیقه از خانه بیرون می کنند تا بخت آنها باز شود و در این شب به کوچک ترها یادآوری می شود که حرف های منفی و ناامیدکننده نزنند و از واژه «نه» استفاده نکنند تا کسانی که فال گوش می ایستند ناامید نشوند.
در شب چهارشنبه سوری با برافروختن آتش از کاه و کلش و پریدن از روی آن این ترانه را سر می دهند. "گول گول چهارشنبه به حق پنجشنبه، نکبت بیشه، دولت بایه" (آتش درخشنده چهارشنبه به حق خدای پنجشبنه، نکبت برود و جای خود را به دولت بدهد). خودزکو اشاره می کند زنان و مردان در گروه هایی جداگانه در ساحل دریا آتش می افروزند. ترانه دیگری نیز خوانده می شود «غم به در، غصه به در، گول گوله چهارشنبه، به حق پن شنبه، نکبت بشه، دولت بایه» یعنی (غم به دور، غصه به دور، ای شعله درخشنده آتش، به حق پنجشنبه، نکبت برود و سعادت بیاید) و سرخی تو از من، زردی من از تو و ... می گویند.
در این شب پس از صرف غذای مخصوص چهارشنبه سوری ظروف شسته نمی شوند و دلیل آن این است که چهارشنبه خاتون که به خانه ها سر می زند مشاهده کند که زن خانواده غذای مخصوص را طبخ کرده و آذوقه به اندازه کافی در خانه موجود است.
عید نوروز
عید نوروز نیز مانند رسم همه ی ایران برگزار می شود و به ندرت دیده می شود که علاوه بر سین های متداول «سفید ماهی» و "سروسینه مرغ" را نیز در سفره هفت سین قرار دهند. در گذشته که وسایل ارتباط جمعی وجود نداشت برای تشخیص زمان دقیق تحویل سال از ماهی استفاده می کردند به طوری که ماهی سفیدی را قبل از نوروز صید کرده و در طشت بزرگی قرار می دادند. ماهی هنگام تحویل سال چرخشی به خود می داد و زمان تحویل سال را این گونه اعلام می کرد.
معمولا در روزهای عید به غیراز میوه، شیرینی و آجیل با تخم مرغهای رنگی که با روناس و پوست پیاز رنگ شده است از میهمان ها پذیرایی می کنند و رسمی به نام «مرغانه جنگی» (جنگ تخم مرغ) برگزار می شود به این شکل که هریک تخم مرغی را انتخاب کرده و با زدن آن از سر به تخم مرغ دیگری این بازی سر می گیرد و اگر کسی تخم مرغ دیگری را شکست تخم مرغ از آن او می شود و اگر هر دو شکست کسی برنده نیست.
بازی دیگری که به خصوص در ایام نوروز و با گرفتن عیدی پررونق می شد بازی هشتک بود. هشتک نوعی بازی با گردو به منظور برد و باخت است. در این بازی با پرتاب گردو به داخل چاله ای و شمردن زوج و فرد گردوها برد و باخت را مشخص می کنند. افرادی نیز شاهد بازی هستند که روی پرتاب ها شرط بندی می کنند. این بازی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران منسوخ شد.
در نوروز با حلوا که دارای طعم و اشکال مختلف است از مهمان ها پذیرایی می کنند. مانند حلواهایی با دوشاب، گزنه، گردو، شود و حلوای مخصوص به نام «هفت لا» یا، ضیابری حلوا» درست می کنند و «پلا دانه حلوا». به دلیل این که برنج را پس از آبکش کردن و نیم خشک شدن آسیاب کرده و حلوا درست می کنند چنین نام گذاری شده است.
سیزده نوروز
آخرین مرحله از مراسم نوروز سیزده به در است. در این روز به دلیل اعتقاد پیشینیان به نحس بودن سیزده و برای دفع نحسی آن با سرور و شادی و تهیه غذا، معمولا به کنار رودخانه و چمن زارهای پرگل رفته روز را سپری می کنند. لازم به ذکر است در گذشته مخصوصا در بازار عدد ۱۳ به شکل ۱+۱۲ نوشته می شد و به جای واژه سیزده از «زیاده) استفاده می کردند. اکنون این باور تغییر کرده است اما هنوز رسم سیزده به در برگزار می شود و مردم سبزه های خود را پس از گره زدن و آرزو کردن که معمولا توسط دختران دم بخت صورت می گیرد به آب می سپارند.
تاریخچه تئاتر و سینمای بندر انزلی
بندر انزلی به علت موقعیت ممتاز خود قبل از هر شهر دیگری گروه های تئاتری قفقاز را پذیرفت. این گروه ها قبل از هرجا پا به ساحل انزلی گذاشتند.
گروه های تئاتر عبارت اند از: هیئت امید ترقی قبل از سال ۱۳۵۳ در انزلی شروع به فعالیت کرد و عبدالله تهرانی از مسئولان این انجمن بود که آگهی آن در روزنامه پرورش رشت به چاپ رسیده بود و نمایشی در دوم فروردین ۱۳۳۰ از طرف این هیئت به روی صحنه رفت. دسته محمدیه وابسته به دسته محمدیه رشت بود. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تعدادی از مشتاقان تئاتر با مساعدت وزارت ارشاد ایران در دهه فجر در سالن های پیشاهنگی، ارتش دانش سرای مقدماتی، شهرداری و چندین سالن دیگر به اجرای نمایش می پرداختند. در سال های اخیر نیز برنامه های نمایشی شاد با نام جنگ... در فصل تابستان و ایام دهه فجر در سالن سینماهای هلال احمر، ایران و گل سرخ اجرا می شود که طرفداران بسیاری دارد. تعدادی از بازیگران آن با شبکه باران صدا و سیمای مرکز رشت همکاری دارند.در ادامه با آژانس مسافرتی چهارفصل همراه باشید تا در مورد تاریخ سینما در شهرستان بندر انزلی بیشتر بدانیم.
تعدادی از نمایشنامه های اجرا شده در بندر انزلی عبارت اند از: ام سالوس: نام گروه انجمن ادبی و تئاتری همت، نویسنده: مولیر، ترجمه و اقتباس: حسن ناصر. این نمایش قبل از این که در بندر انزلی اجرا شود در ۱۲۹۶ ش، در لاهیجان اجرا شد. عاشق غريب: تاریخ اجرا، ۱۳۰۰ و ۱۳۰۲. الاهه: نویسنده: مجتبی طباطبایی، کارگردان: آردو طریان، در ۱۳۰۰، از تهران به گیلان آورده شد. پریچهر و پریزاد: نویسنده: رضا شهرزاد، کارگردان: آردو طریان در ۱۳۰۰، از تهران به گیلان آورده و اجرا شد. اصلی و کرم: نویسنده: عزیر حاجی بیگوف به مدیریت ساری امانی. هنرپیشگان آن تمامی خانم بودند و جزو جمعیت معارف پژوهان نسوان و در سال ۱۳۰۲ و ۱۳۰۳ اجرا شد. رستاخیز سلاطین ایران: نويسنده: میرزاده عشقی، به مدیریت ساری امانی (میرزاده عشقی). بازیگران جمعیت معارف پژوهان نسوان، در سال ۱۳۰۲ و ۱۳۰۳، بازیگران این نمایش نیز تمامی خانم بودند. عروس پشیمان نیز توسط این گروه در سال ۱۳۰۲، اجرا شد. زن نامعلوم: نویسنده: الکساندر بیسین، مترجم و کارگردان: قسطانیان که در ۱۳۱۵ ش، اجرا شد. زارع شیکاگو و يتيم: نویسنده: مارک تواین، مترجم: کریم کشاورز، کارگردان: علی دریابیگی. توسط گروه استودیو درام گیلان این دو نمایشنامه در ۲۶ آذر ۱۳۲۳، به اجرا درآمد. نازیا (عشق و خیانت): نویسنده: فریدون نوزاد، کارگردان: رئیس زاده. در ۱۳۲۸، توسط گروه و هنرپیشگان پیروز اجرا شد. مجاهد: نویسنده و کارگردان: فریدون نوزاد. در ۱۳۳۱، توسط گروه کلاس تئاتر ایران اجرا شد. آخرین رقص بورژوازی: نویسنده و کارگردان: بهزاد - عشقی. در زمستان ۱۳۵۸ اجرا شد. آهوهای کوچک: نویسنده: علیرضا ۔ غار وریانی، کارگردان: علیرضا عیسی پور. بازیگران گروه تئاتر انجمن هنری گیلان در سالن آراکس، دبستان ارامنه توسط گروه انجمن هنری گیلان بندر انزلی در ۱۳۶۶ اجرا شد.
سینما شیر و خورشید در سال ۱۳۴۲ با گنجایش ۶۰۰ تماشاگر، سینما گل سرخ در سال ۱۳۵۱ با گنجایش ۸۵۰ تماشاگر، و سینما ایران در سال ۱۳۵۲ با گنجایش ۵۰۰ تماشاگر تأسیس شد که هنوز فعال هستند.
تالار جمعیت هلال احمر بندر انزلی (شیر و خورشید) در سال ۱۳۴۷ با گنجایش ۲۰۰ تماشاگر احداث شد. او در سال ۱۳۵۵، بندر انزلی (بندر پهلوی) دارای یک سینمای درجه ۱ و دو سینمای درجه ۲ بود که گنجایش آن ۲۱۰۳ نفر تماشاگر و برای هر ۲۷ نفر ۱ صندلی بود. سینماهای ارتش و مولن روژ نیز جزو سینماهای فعال در گذشته بودند.
آشنایی با تاریخ موسیقی بندر انزلی
این شهرستان با توجه به مهاجرپذیر بودن، یکی از گنجینه های فرهنگ موسیقی ایران را داراست و با توجه به موقعیت طبیعی، هنرمندان به ذوق می آیند. در مرحله اجتماعی زندگی انسان، موسیقی و نمایش زبان گویاتر و عام پسندتری دارند و نمایش ها با استفاده از داستان ها و حکایات عامیانه تبدیل به نمایش های مردمی می شوند.
در اجرای موسیقی، علاوه بر سازهای محلی و سازهای ملی، سازهای خارجی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. این سازها عبارت اند از: تار، نی، سنتور، تنبک، سه تار، عود و دف و سازهای خارجی مانند: ویلن پیانو، فلوت، ارگ، کلارینت و گیتار. در ادامه با آژانس مسافرتی چهارفصل همراه باشید تا در مورد فعالیت موسیقی در شهرستان بندر انزلی بیشتر بدانیم.
استاد علینقی وزیری در فروردین ۱۳۰۶، همراه با هیئت ارکستر موسیقی مدرسه عالی برای اجرای کنسرت عازم بندر انزلی شدند. در زمان جنگ جهانی اول آهنگ ها و نمایشنامه هایی به صورت اپرا و اپرت از قبیل آرشین مالالان، مشدی عباد، لیلی و مجنون و... اجرا می کردند که در گسترش موسیقی در منطقه نقش و تأثیر زیادی داشتند. مقارن با جنگ جهانی دوم، و اشغال بندر انزلی توسط سربازان روس، هیئت ارکستری متشکل از افسران و سربازان روس، کنسرت هایی در بندر انزلی اجرا می کردند.
نقل شده که قمرالملوک وزیری همراه با، حسین صوتی آوازه خوان (معروف به حسین درشکه چی) و یعقوب شهنازی شبی مهتابی در تالاب با قایق گردش می کردند. قمرالملوک در آن شب آواز خواند و از حسین صوتی لیز تقاضای خواندن آواز کرد. او نیز به عنوان نماینده گیلان با صوتی دلنشین مورد توجه واقع شد آواز خواند. این آوازها با نوای فلوت همراه بود.
گروه موزیک پرورشگاه بندر انزلی مقارن با سال ۱۳۰۵ ش، متشکل از جوانان مؤسسه نامبرده تحت سرپرستی شخصی به نام وزیری و تحت پوشش اداره شهرداری بندر انزلی تشکیل شد. این واحد فرهنگی در سال ۱۳۵۸ منحل گردید.
آهنگ و ترانه های عامیانه و آوازهای محلی در بندر انزلی رواج گسترده داشت. ترانه های این شهرستان متأثر از طبیعت و نوع معیشت آن است. علاوه بر آهنگ های رقص که معمولا طی مراسمی (رقص) اجرا می شود ترانه های عامیه نیز متداول است که از چند جمله کوتاه، هم قرینه و متوازن تشکیل شده و بیشتر ترانه های محلی گیلان را شامل می شود. نوع دیگر، شبیه به موسیقی کلاسیک و آوازهای ایران است که از نظر ساختمان وجمله بندی و وزن وسیع تر از انواع دیگر است.
مشخصات موسیقی بومی و آوازهای محلی مانند: بجارسری؛ ترانه هایی که در شالیزار هنگام کار دسته جمعی زنان در مراحل مختلف مانند نشا و وجین و... اجرا می شود. گاهی یکی از آنها که معمولا خوش صداترین آنهاست به خواست زنان دیگر ترانه های محلی را می خواند و بقیه آن ترانه را هم خوانی یا «واگیر» کرده و هم زمان به کار ادامه می دهند.
عروس بوری؛ آهنگی غمگنانه به هنگام بردن عروس اجرا می شود و نوازنده سرنای قطعه موسیقی محزون در هنگام جدایی دختر از خانواده می نوازد.
عروس بران
به علت شادی خانواده داماد که فرد جدیدی به اعضای خانواده اضافه می شود موسیقی شادی توسط نوازندگان ساز و نقاره و همراه با هلهله و کف زدن همراهان اجرا می شود.
نارنج زن
این رسم که بیشتر در گذشته متداول بود، با نزدیک شدن عروس به خانه داماد با ساز و نقاره اجرا می شد، داماد با دوستان خود به استقبال او رفته و به آهستگی نارنج و یا انار را به سوی سینه عروس پرتاب می کرد. خویشاوندان و نزدیکان و یا کارگران که مشغول تدارک غذا هستند به رقص «قاشق / قاشوک - رقص، یا، کتره - رقص» می پردازند. با گرفتن قاشق در یک دست و کتره (کفگیر) در دست دیگر و با کوبیدن به یکدیگر به شکل ضربدر و اهنگی شبیه به حصیره سر - نمد سر - دردره - دیم ددره - دد می رقصند.
آبکناری
قطعه موسیقی پرسوز و گذار است که از ارتباط و توازن ملودیک قابل توجهی برخوردار است و با توجه به حزن و اندوهی که در این قطعه وجود دارد در مراسم مذهبی به خصوص در تعزیه مورد استفاده قرار می گیرد و سازهایی که در اجرای آن استفاده می شود سرنا ونی است. آیین ازدواج یکی از رسم های معاصر ایران این است که هنگام آوردن عروس به خانه داماد یا خانه مشترک شان آنها را به زیارت یکی از اماکن متبرکه مانند بی بی حوریه می برند و از بیرون و برای خوش یمنی در آغاز زندگی مبلغی در صندوق نذورات می اندازند. عروس و داماد پس از رفتن به خانه دور چاه خانه می گردند و عروس سکه ای در چاه می اندازد تا زندگی خود را با روشنایی و میمنت آغاز کند و خوش فرجام باشد. البته این رسم درگذشته بیشتر متداول بود.
معرفی نهادهای آموزشی و فرهنگی بندر انزلی
بندر انزلی از نظر دسترسی به فرهنگ و آموزش نوین به علت رفت و آمد ایرانیان و خارجیان باسواد و تحصیلکرده جزو پیشگامان است.
مردم انزلی در ابتدا از طریق مکتبخانه ها به فراگیری دانش می پرداختند. رابینو، کنسول انگلیس در رشت در سال ۱۲۹۰ ش، به دو مدرسه به سبک مدارس اروپایی، یک مدرسه پسرانه، یک مدرسه دخترانه، یک مدرسه روسی، یک مدرسه ارمنی و هشت مکتبخانه اشاره کرده است. لازم به ذکر است در هشت مکتبخانه ۲۳۶ پسر و ۸ دختر درس می خواندند. در ادامه با آژانس مسافرتی چهارفصل همراه باشید تا در مورد نهادهای فرهنگی در شهرستان بندر انزلی بیشتر بدانیم.
احداث مدرسه در بندر انزلی مربوط به سال ۱۳۱۷ ه ق است این مدرسه بانام «مدرسه عضدیه» افتتاح گردید، میرزا ابوالقاسم خان مترجم همایون مدیریت این مدرسه را بر عهده داشت. نام مدرسه بعدها به محمدیه تبدیل شد که در آن زمان مدیریت آن به عهده شیخ محمد جناب واگذار گردید. در سال ۱۳۲۹ هق، نام آن به رشدیه تغییر یافت که در آن زمان مدیریت آن گریگوریقیکان از ارامنه مشهور گیلان بود که با چند زبان خارجی آشنایی داشت. او از طریق دریافت کمک های مالی موفقیت هایی جهت کمک به مدرسه کسب کرد. مدرسه رشدیه از سال ۱۳۳۸ ق، به صورت مدرسه دولتی به کار خود ادامه داد. در سال ۱۳۳۴ ق، «مدرسه شمس» تأسیس شد و پس از مدتی این مدرسه و مدرسه رشدیه به صورت مدرسه واحدی به نام «فردوسی» به فعالیت خود ادامه داد. در سال ۱۳۲۹، ۱۳۳ نفر در مدرسه رشدیه مشغول به تحصیل بودند و تعداد دختران ۱۵ نفر بود.
در سال ۱۳۳۸ ق، رئیس وقت معارف گیلان، دکتر صدیق اعلم، با استفاده از عواید پوطی (= ۵ من تبریز) ۵ شاهی، یک باب مدرسه نمره ۳ و یک باب مدرسه دخترانه نیز در بندر انزلی تأسیس کرد. در همین سال بازرگانان ارمنی موفق به تأسیس یک باب مدرسه به نام «اردشیر» شدند. در سال ۱۳۲۹ ق، ۱۲ پسر و دختر در آن مشغول به تحصیل بودند. در غازیان نیز برای روس ها مدرسه ای تأسیس شد که از سوی کنسول روس برای اداره آن کمک های زیادی می شد. در این مدرسه سالن نمایش و قرائت خانه ای هم برای استفاده دانش آموزان احداث گردیده بود. در سال ۱۳۲۹ ق، تعداد شاگردان مدرسه روسی ۲۴ نفر (پسر و دختر) بود. حوزه علمیه قائمیه به نام «علمية قائمیه» در ۱۳۴۳، به همت حاج شیخ حسن بنی یعقوب امام مسجد قائمیه تأسیس شد. ساختمان آن در پشت مسجد قائمیه به کمک مردم و مبلغ پنج هزار تومان از طرف حاج سید حسین طباطبایی بروجردی مرجع تقلید وقت ایران احداث شد. در آن زمان حاج سیدابو طالب پیشوایی امام جمعه بود که او نیز در این امر مشارکت داشت. از دانشکده پرستاری حضرت زهرا در سال ۱۳۷۱ تأسیس شد. دانشگاه آزاد اسلامی نیز با چند رشته از سال ۱۳۷۸ آغاز به کار کرد. علاوه بر مؤسسات نامبرده دانشگاه پیام نور، تعداد زیادی مدرسه غیرانتفاعی در مقاطع پیش دبستانی، دبستان، راهنمایی، دبیرستان و پیش دانشگاهی دخترانه و پسرانه نیز فعال اند.
کتابخانه
رئیس معارف گیلان در گزارش سالیانه خود (۱۳۰۳ ش) به قرائت خانه انزلی که یکی از شش قرائت خانه گیلان بود، اشاره می کند
قرائت خانه امید ترقی، مؤسس آن جمعیت امید ترقی» روزنامه شماره ۵۸ مورخ ۲۲ شوال ۱۳۲۷ ق / ۱۲۸۸ ش . نسیم شمال ضمن اشاره به ویران کردن شمس العماره انزلی توسط بلژیکی ها، خبر می دهد، از آثار مشروطه فقط «قرائت خانه مبارکه نجات» باقی مانده است به نظر می رسد این قرائت خانه در باغ شمس العماره واقع بود و پس از آن نیز کتابخانه هایی فعال بودند کتابخانه عمومی انزلی در سال ۱۳۴۶ گشایش یافت. امروزه توسط کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به کار خود ادامه می دهد.
معرفی تاریخ چاپخانه و مطبوعات بندر انزلی
در شهرستان بندر انزلی تعداد زیادی روزنامه به چاپ رسیده که با برخی از روزنامه های خوب و برتر ایران، برابری می کند و برای احداث و ارتقای مؤسسات علمی و اقدامات فرهنگی، مردم فرهیخته این شهرستان نقش اساسی داشته اند. با این که زبان فارسی زبان یادگیری (رسمی) است، اما هنوز گیلکی زبان اصلی مردم این شهرستان به شمار می رود و اگرچه به کودکان از ابتدا فارسی آموخته می شود، اما اغلب آنان در بزرگسالی به گیلکی سخن می گویند. در ادامه با آژانس مسافرتی چهارفصل همراه باشید تا در مورد تاریخ مططبوعات در شهرستان بندر انزلی بیشتر بدانیم.
از تاریخ دقیق وجود چاپخانه در انزلی اطلاع صحیحی در دست نیست، اما از آنجایی که یکی از راه های ورود ماشین آلات خارجی از طریق این بندر بود می توان پذیرفت که این دستگاه در این شهر خیلی زود مورد استفاده قرار گرفته است.
روزنامه های بندر انزلی عبارت اند از: ساحل نجات، اولین روزنامه ای است که در بندر انزلی چاپ و منتشر می شد. این روزنامه به مدیریت ابوالقاسم افصح المتكلمين در ۷ شعبان ۱۳۲۵ آغاز به نشر کرد. این روزنامه ۴ صفحه ای هفته ای دو شماره به چاپ می رسید، قیمت اشتراک در گیلان ۱۸ قران، و در سایر بلاد داخله ۲۰ قران، روسیه و قفقاز ۵ منات، فرنگستان ۱۴ فرانک، قیمت تک شماره در ولایت داخله ۳ شاهی و ولایت خارجه ۴ شاهی بود. بدر منیر: ناشر این روزنامه سید جلال الدین بدری بود که در سال ۱۲۹۸ ش، این روزنامه را منتشر کرد و از سال ۱۳۰۲ در رشت به کار خود ادامه داد. تک شماره روز انتشار 1 ریال...
اشتراک داخله ۱۰۰ ریال شش ماهه ۶۰ ریال بود. نامه نسوان شرق: ناشر این روزنامه مرضیه ضرابی در ۱۳۰۵، بود و این نشریه را که مدافع حقوق زنان بود به صورت مجله ۲۴ صفحه ای و ماهی ۲ بار به چاپ رسانید. قیمت آن یک ساله ۳۰ قران و شش ماهه ۲۰ قران بود. دیلم: به مدیریت دکتر یحیی عضدی دیلمی از تیر ۱۳۲۵، در این شهرستان منتشر شد. این روزنامه هر هفته در ۴ صفحه منتشر می شد. ساحل نجات: ظاهرا توسط مدیر دیگری به نام سیدرضی بدری از دی ۱۳۲۹، در انزلی منتشر می شد. روزنامه بندر: ارگان حزب توده ایران از ۸ فروردین ۱۳۳۰، آغاز به کار کرد. صاحب امتیاز آن رضا قاسمیان بود. این روزنامه بیش از دو سال هر هفته منتشر شد. ستاره شمال: روزنامه هفتگی به مدیریت س. مسافری و زیر نظر شورای نویسندگان از ۲ تیر ۱۳۳۰، در بندر انزلی منتشر شد. از شماره ۱۷ به بعد به جای عبارت زیر نظر شورای نویسندگان، سردبیر، م. روشن درج گردید.
این روزنامه در راسته ملیون ایران قرار داشت. مبارز گیلان: با صاحب امتیازی عبدالرسول سلطانی وکیل دادگستری و به سردبیری اکبر پورین محمد از تیر ۱۳۳۰، منتشر شد و به هیچ حزب و دستهای وابسته نبود. گیو در تاریخ آبان ۱۳۳۰، توسط عزیز وکیل منفرد ورزشکار دونده در شهرستان بندر انزلی بنیاد نهاده شد. مدیر روزنامه صدری بود. بندر پهلوی از ۱۵ دی ۱۳۳۰، در ۴ صفحه ۶ ستونی منتشر شد. صاحب امتیاز و مدیر آن تراب تراب نیا بود و این روزنامه تحت نظر هیئت تحریریه قرار داشت.