آداب، رسوم و باورهای فرهنگی بندر انزلی چیست؟

آداب، رسوم و باورهای فرهنگی بندر انزلی

باورها در واقع مبتنی بر شناخت و بینش انسان از مجموعه جهان آفرینش و مابعد طبیعت هستند و به تناسب این شناخت و بینش، به عبارتی به تناسب جهان بینی انسان در هر مکان و زمان متفاوت است. در شهرستان بندر انزلی نیز باورها و آیین هایی خاص آن منطقه وجود دارد که برگرفته از اندیشه های کهن ایران بوده و تا امروز استمرار یافته است. در ادامه با آژانس مسافرتی چهارفصل همراه باشید تا در مورد فرهنگ مردم بندر انزلی بیشتر بدانیم.

مراسم سال نو

چهارشنبه سوری

قبل از فرارسیدن نوروز با تمیز کردن خانه به استقبال سال جدید می روند و معمولا قبل از آخرین چهارشنبه سال این کار به اتمام می رسد و رسم بر این است که اگر ظرف و یا چیزی از دوستان و نزدیکان به دلایلی در منزلشان است به صاحب اصلی برگردانده می شود و معمولا لوازمی که کهنه است به دور انداخته و یا اگر گلی است مانند «گمج» با نیت این که نکبت دور شود شکسته شود و معمولا در آن شب گمج نو خریداری می کنند و غذای مخصوص شب چهارشنبه سوری که معمولا ترشی تره با ماهی فویج (تنوری) است طبخ می کنند و معتقدند اگر «کوکو» پخته شود تا آخر سال آینده اشیاء شان گم می شود و دائم «کو» «کو» می گویند.

در آخرین سه شنبه سال درختی که بار نمی آورد و یا کم بار است با ترکه ای به آرامی می زنند و گله می کنند یا می گویند باید آن را ببرم و شخصی دیگر ضامن می شود که این کار را نکن آن درخت در سال آینده حتما بار می آورد، و ظاهرا به ضمانت دیگران دست از این کار می کشند. مردم انزلی در سنین مختلف به خیابان سپه و خیابان گلستان (مطهری) رفته به نحوی که تردد ماشین غیرممکن می شود و با خرید اسپند، آینه، حنا، ماهی، گل و هدیه چهارشنبه سوری به خانه برمی گردند، و کسی که در خانه است درحالی که فضای خانه را با روشن کردن شمع معمولا پشت درها زینت بخشیده سؤال می کند کی هستی و از کجا می آیی؟ و کسی که پشت در است می گوید: از عروسی - چه آوردی؟ - شادی و معمولا دختران دم بخت را برای چند دقیقه از خانه بیرون می کنند تا بخت آنها باز شود و در این شب به کوچک ترها یادآوری می شود که حرف های منفی و ناامیدکننده نزنند و از واژه «نه» استفاده نکنند تا کسانی که فال گوش می ایستند ناامید نشوند.

در شب چهارشنبه سوری با برافروختن آتش از کاه و کلش و پریدن از روی آن این ترانه را سر می دهند. "گول گول چهارشنبه به حق پنجشنبه، نکبت بیشه، دولت بایه" (آتش درخشنده چهارشنبه به حق خدای پنجشبنه، نکبت برود و جای خود را به دولت بدهد). خودزکو اشاره می کند زنان و مردان در گروه هایی جداگانه در ساحل دریا آتش می افروزند. ترانه دیگری نیز خوانده می شود «غم به در، غصه به در، گول گوله چهارشنبه، به حق پن شنبه، نکبت بشه، دولت بایه» یعنی (غم به دور، غصه به دور، ای شعله درخشنده آتش، به حق پنجشنبه، نکبت برود و سعادت بیاید) و سرخی تو از من، زردی من از تو و ... می گویند.

در این شب پس از صرف غذای مخصوص چهارشنبه سوری ظروف شسته نمی شوند و دلیل آن این است که چهارشنبه خاتون که به خانه ها سر می زند مشاهده کند که زن خانواده غذای مخصوص را طبخ کرده و آذوقه به اندازه کافی در خانه موجود است.

عید نوروز

عید نوروز نیز مانند رسم همه ی ایران برگزار می شود و به ندرت دیده می شود که علاوه بر سین های متداول «سفید ماهی» و "سروسینه مرغ" را نیز در سفره هفت سین قرار دهند. در گذشته که وسایل ارتباط جمعی وجود نداشت برای تشخیص زمان دقیق تحویل سال از ماهی استفاده می کردند به طوری که ماهی سفیدی را قبل از نوروز صید کرده و در طشت بزرگی قرار می دادند. ماهی هنگام تحویل سال چرخشی به خود می داد و زمان تحویل سال را این گونه اعلام می کرد.

معمولا در روزهای عید به غیراز میوه، شیرینی و آجیل با تخم مرغهای رنگی که با روناس و پوست پیاز رنگ شده است از میهمان ها پذیرایی می کنند و رسمی به نام «مرغانه جنگی» (جنگ تخم مرغ) برگزار می شود به این شکل که هریک تخم مرغی را انتخاب کرده و با زدن آن از سر به تخم مرغ دیگری این بازی سر می گیرد و اگر کسی تخم مرغ دیگری را شکست تخم مرغ از آن او می شود و اگر هر دو شکست کسی برنده نیست.

بازی دیگری که به خصوص در ایام نوروز و با گرفتن عیدی پررونق می شد بازی هشتک بود. هشتک نوعی بازی با گردو به منظور برد و باخت است. در این بازی با پرتاب گردو به داخل چاله ای و شمردن زوج و فرد گردوها برد و باخت را مشخص می کنند. افرادی نیز شاهد بازی هستند که روی پرتاب ها شرط بندی می کنند. این بازی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران منسوخ شد.

در نوروز با حلوا که دارای طعم و اشکال مختلف است از مهمان ها پذیرایی می کنند. مانند حلواهایی با دوشاب، گزنه، گردو، شود و حلوای مخصوص به نام «هفت لا» یا، ضیابری حلوا» درست می کنند و «پلا دانه حلوا». به دلیل این که برنج را پس از آبکش کردن و نیم خشک شدن آسیاب کرده و حلوا درست می کنند چنین نام گذاری شده است.

سیزده نوروز

آخرین مرحله از مراسم نوروز سیزده به در است. در این روز به دلیل اعتقاد پیشینیان به نحس بودن سیزده و برای دفع نحسی آن با سرور و شادی و تهیه غذا، معمولا به کنار رودخانه و چمن زارهای پرگل رفته روز را سپری می کنند. لازم به ذکر است در گذشته مخصوصا در بازار عدد ۱۳ به شکل ۱+۱۲ نوشته می شد و به جای واژه سیزده از «زیاده) استفاده می کردند. اکنون این باور تغییر کرده است اما هنوز رسم سیزده به در برگزار می شود و مردم سبزه های خود را پس از گره زدن و آرزو کردن که معمولا توسط دختران دم بخت صورت می گیرد به آب می سپارند.