نحوه برگزاری نوروز از زمان قدیم تا به امروز

نحوه برگزاری نوروز از زمان قدیم تا به امروز

نوروز، قدیمی ترین و بزرگ ترین جشن در زمان ایرانیان بوده است. هرودوت می گوید: این جشن در دوران هخامنشیان برگزار می شده است. نمونه ای از نقش های آثار نوروز در تالار آپادانا تخت جمشید که کار دست هخامنشیان بوده است، آشکار است. در سنگ نگاره های این دیواره ها دیده می شود که، نمایندگان استان ها و کشور ها، هرکدام با لباس ملی آن کشور، خود به دیدار شاه آمده اند و پیشکش ها و هدایایی آورده اند.

گزنفون مورخ یونانی دوره هخامنشیان می گوید: که دید و بازدید و دادن هدایای نوروزی در زمان کوروش بزرگ وجود داشته است. و کوچکتر ها به دیدار بزرگتر های خود می رفتند و از آن ها هدایایی می گرفتند. پیشینه نوروز به 1500 سال پیش بر می گردد. با توجه به منابع مهم تاریخی نوروز، پیشانی سال نو بوده است. و به جمشید بر می گردد که دستور داد که لباس نو بر تن کنند و جشن و شادی و پایکوبی گرفتند. فردوسی هم موسس نوروز را، جمشید می داند. طبق یک سری از بحث های تاریخ شناسان در مورد اینکه جمشید بنیان گذار نوروز بوده است،

تردید دارند. چون در مورد ساخت تخت جمشید و به تخت نشستن تخت جمشید و کارهای داریوش بزرگ و شاهان بزرگ هخامنشی، اختلاف نظر هایی وجود دارد. اوستا، قدیمی ترین کتاب مستند است که اشاره ای به بنیان گذار نوروز نشده است. پس در کل نوروز به جمشید چه نسبت داده شود و چه داده نشود، قدمت نوروز به قبل از قدرت رسیدن هخامنشیان بر می گردد. و نوروز ریشه در اعتقادات مذهبی ایرانیان داشته است. ایرانیان باستان بر این عقیده بوده اند که 5 روز قبل از فروردین یعنی 5 روز آخر اسفند، روح مردگان از آسمان به زمین می آید تا بازماندگان، آرامش خانواده های خود را ببینند. پس باید خانه را تمیز و پاکیزه می کردند و به نیازمندان کمک می کردند.

نارحتی ها و مشکلات را به فراموشی سپرد. تا روح مردگان با دیدن بازماندگان شاد خود، با شادی و آرامش به سرزمینشان بر گردند. همچنین سبزه سبز کردن در دوران ساسانیان رواج داشته است و 7 نوع سبزه درست می کردند. گندم، جو، باقلا، برنج، ارزن، ذرت، لوبیا، نخود. و هرکدام ازین ها که بهتر رشد می کردند،سال جدید، آن را برای ایجاد محصول می کاشتند.

جاحظ بصری می گوید: در بامداد نوروز، زمانی که ستاره شناسان ساعت سال نو را، در می آورند و اعلام می کنند، شخصی به عنوان پیک نوروزی سوار بر اسب یا الاغ می شود و در کوچه و خیابان های شهر می گردد و زمان رسیدن عید را بلند می گوید و جار می زند. مردم از خانه های خود به بیرون می آیند و به همدیگر شیرین و شربت تعارف می کنند. از یک ماه قبل از عید، بازار پوشاک و پارچه فروشان رونق می گیرد. بچه ها و جوانان به عشق خریدن لباس نو و آمدن نوروز با مادر های خود، به مغازه ها و حیاط خانه ها می روند. بیشتر مردم ایران به پوشاک نوی نوروز اهمیت زیادی می دهند. از روز های اول اسفند، مردم به خانه تکانی و تمیز کردن منازل خود می پرداختند. فرش ها و قالی ها را، در جوی ها و رودخانه ها می شویند و ظروف مسی کدر شده را، سفید می کنند. و باید آنچنان این تمیز کاری، با سرعت انجام شود که تا قبل از چهار شنبه سوری تمام شود.

زنان از یک هفته قبل از نوروز به پختن شیرینی های خوشمزه می پردازند. در روستاها و شهرها، تخم مرغ را با استفاده از پوست پیاز و یا گزنه و یا دیگر مواد رنگی در داخل دیگ می جوشانند تا رنگ بگیرد و به بچه ها کادو بدهند. از معروف ترین شیرینی های نوروزی سمنو است و رسم بر این بود که سمنو حتما بپزند. سمنو توان و قدرت مرد خانه است و اگر پخته نشود مرد خانه می میرد. هنوز هم بعضی از شهرها و روستاهای ایران به نوروز خوانی می پردازند. نوروز خوانان به دم در خانه ها می روند و این شعر را می خوانند و می نوازند.

باد بهار آمده، عید بزرگان آمده

مژده دهید ای دوستان، نوروز سلطان آمده

در شهر هایی مثل اردبیل و مشکین شهر و بعضی شهر ها و روستاهای ایران، تکلم چی هایی وجود دارند که عروسک گردانی می کنند و شعر ها و سروده های نوروز می خوانند.

بهار آمد بهار آمد، خوش آمد

عید نوروز شما مبارک

ماه و سال و روز و هفته شما مبارک

جفای فصل زمستان، سپری شده

صفای فصل بهار، رسیده

در زمان های دوری که مکتب خانه وجود داشت، مکتب دار شعر های نوروزی به کودکان و بچه ها یاد می داد. و در نوروز، کودکان شعرها برای پدر و مادر و یا اقوامشان می خواندند و برای مکتب دار و خودشان، عیدی جمع می کردند. نمونه ای از شعر زیر حکایت از آن دوران دارد.

ای بابای نیکو سرشت، جای تو بادا در بهشت

استاده من عیدی نوشت، حرف حسه گفت و نوشت

بابا بده نوروزیم، تا برخورم از روزیم

در نغمه های نوروزی هجو و طنز به میزان قابل ملاحظه ای دیده می شود. اما با ورود ماموران نظم وامنیت سوری به ایران در زمان احمد شاه، احمد شاه برای ایجاد نظم و ترتیب و امنیت در کشور دستور داد تا در ترانه های نوروزی واقعه های سیاسی و اجتماعی را، به نفع خویش وارد کنند. پس از شروع مبارزات میرزا کوچک خان جنگلی، بر علیه جبهه روس ها و خفقان ایجاد شده توسط آن ها، نورزی خوان های آزادی خواه، این چنین شعر می گفتند:

شود نوروز ما امسال فیروز، خوشی بینم اندر او شب و روز

زراعت سوخت ما را جمله دیروز، بیاید خرم و خوش عید نوروز

در این نوروز پیروز، اساس عدل در گیلان نهادند.

به دشمن تیر های خود گشادند، از ایشان ملت مظلوم شادند

دعا گویند بر ایشان هر چه و روز، بیاید خرم و خوش عید نوروز

شود میرزا در این نوروز پیروز.