مصاحبه خواندنی جورج بلو استون با فیلم ساز رویاپرداز ایتالیا

مصاحبه خواندنی جورج بلو استون با فیلم ساز رویاپرداز ایتالیا (1)

این مصاحبه توسط جورج بلو استون، یکی از خبرنگاران مشهور سینما در سال 1957 تدارک دیده شد. او با قلم خواندنی و دوست داشتنی خودش ما را با کارگردانی آشنا کرد که درس رویا پردازی را به تمام فیلمسازان جهان داد. این کارگردان کسی بود که از رئالیستی ترین فیلمهای ایتالیایی، دنیایی تخیلی و فانتزی خلق کرد و بیش از همه به اتوبیوگرافی اهمیت می داد. او کسی نبود جز فدریکو فلینی مرد همیشه شاد و خوشحال سینمای ایتالیا.

به راحتی می توان متوجه شد که چرا شورلت سیاه رنگ فدریکو فلینی به یک نیمه افسانه تبدیل شده است. در کتابی که این اواخر درباره شب های کابیریا منتشر شده است، یادداشتی بلند به قلم پیر پائولو پازولینی وجود دارد که این اتوموبیل غول پیکر را توصیف می کند. از طرف دیگر اگر تجربه نشستن در کنار فلینی در هنگام رانندگی را داشته باشید مطمئنا متوجه خواهید شد که چرا دوستان او هرگز این ماشین را از یاد نمی برند.

در نگاه اول، رانندگی فلینی بسیار آشفته و ناخوشایند است. از میان سایر ماشین ها مارپیچ می راند، از چند سانتی متری کنار جدول های پیاده رو رد می شود و چراغ چشمک زن زرد را آنچنان حریصانه رد می کند که تو گویی در مسابقه رالی کوهستان شرکت کرده است. اما پس از گذشت  تنها ده دقیقه اطمینان شما به او و رانندگی او به دو دلیل، بیشتر می شود. نخست آنکه، فلینی هیچ مقصد مشخصی در ذهن ندارد. او عاشق رانندگی است. او سرخوشانه در لحظه حال به سر می برد. می دانم که او به کافه خواهد رفت و به کسی تلفن می زند. بعد به سراغ یکی از دوستانش هم خواهد رفت و او را نیز به این ارابه سرکش سوار خواهد کرد. واضح است که رانندگی سرگرمی و عامل اصلی او برای دور شدن از زندگی عادی است. به نظر می رسد او در زیر پوستش، یک باتری مغناطیسی دارد که با حرکت شارژ می شود. دومین نکته ای که باعث می شود اطمینان شما به او جلب شود مهارت او در رانندگی است. بند بند این غول آهنی هر لحظه بطور کامل تحت کنترل فلینی است. در حالی که او یکی از دستانش را به نرمی و سبکی روی فرمان گذاشته است با حرکات دست دیگرش کلام خود را رهبری می کند. در این لحظه با دقت و بی دقت است. در این لحظه گفته روسلینی درباره او را به یاد می آورم: او در یک لحظه با دقت و بی دقت است. هم  تمرکز دارد و هم سر به هواست.

 البته این توصیف جنیویو اگل که فلینی را رویایی از واقعیت می داند هم مناسب به نظر می رسد. در این حال به شکل اجتناب ناپذیر این پرسش به ذهن انسان هجوم می آورد که وقتی فلینی ماسینا، کوئین و بیسهارت را کارگردانی می کرد آیا آن ها همین حس را داشته اند که اکنون من دارم که کنار او نشسته ام و از شیشه جلو، شب خیال انگیز رم را می بینم که از مقابل چشمانم و با سرعت و شتاب می گذرد؟

وقتی که آرامش خود را باز یافتید، آنگاه می توانید چهره او را تماشا کنید. او جوانتر و درشت هیکل تر از چیزی است که در تصاویرش است. طره خاکستری در میان سیاهی موهایش، کاملا با شخصیت کارگردانی که در سی و شش سالگی به شهرت رسیده است همخوانی دارد و بر جوانی او رنگ اقتدار و پختگی پاشیده است. وقتی که یکی از مصاحبه کنندگان از او پرسید: مهمترین ویژگی یک انسان از نظر شما چیست؟ فلینی در پاسخ بی درنگ به او گفت: عشق دوستان و نزدیکان به او. در ادامه مصاحبه گر از او سوال می کند که: و بدترین ویژگی انسان از نظر شما چیست؟ و فلینی جواب می دهد که، خودپسندی از نظر من بدترین ویژگی یک انسان است.

پاسخ هایی که فلینی به سوال کننده می دهد، بصورت کامل و کلی بازتاب دهنده سینمای فلینی است. چشم ها آرام هستند و حسی از همدردی و حتی رنج را نشان می دهند. بینی عقابی او جلوه ای مغرورانه دارد. چهره او ترکیبی از یک رویا پرداز ساده دل و یک خانه به دوش رنج دیده و سرسخت است. پس از جشنواره کن امسال یک منتقد جوان فرانسوی که ژان ماری دالیه نام داشت، از او سوال کرد و سپس درباره فلینی شروع به نوشتن کرد: فلینی کم سخن می گوید اما رفتاری صمیمانه دارد. او درون گرا و درون نگر است اما خودشیفته نیست. خلق و خویی به شدت حساس دارد اما این رفتار نه آزاردهنده است و نه پریشان کننده. او هرگز از خود نمی پرسد که در آینده چه اتفاقی برای آن چه منتقدین (فلینی گرایی) می نامند رخ خواهد داد. تصاویر و ایده ها در ذهن او انبار می شوند و بعد بر بستر فیلم ها خالی می شوند و تنها دغدغه او تکامل بخشیدن به تک تک این ایده ها و تصاویر است. من که اکنون کنار نشسته ام می توانم صحت این گفته را تایید کنم. او در حالی که رانندگی میکند سخن می گوید اما نه به سادگی و راحتی. دست های بزرگ او اغلب وضوح و بیانگری بیشتری از کلام دارند. واضح است که او ترجیح می دهد به جای سخن گفتن فقط این غول آهنی را براند و حرکت کند.

مصاحبه گر از فلینی سوال می کند: من شنیده ام دستگاه غیر رسمی سانسور واتیکان قصد داشته اجازه ندهد فیلم شب های کابیریا به کن برود. اما کاردینال اسپیرای جنوایی باعث شده است که فیلم شما تصویب شود و به جشنواره برود. آیا این ادعا صحت دارد؟

فلینی: ایم حرف را از کجا شنیده اید؟

مصاحبه کننده: فکر کنم در مجله سینمایی نوو.

فلینی: خوب. اگر میخواهید کارها و اخبار مربوط به کارهای من را متوجه شوید لطفا سینما نوو نخوانید. آن ها من و جاده را خائن به نئورئالیسم می نامیدند. در ایتالیا پیدا کردن یک نقد سازنده و صادقانه درباره کارگردان ها بسیار دشوار است. آدم ها منافع و دغدغه های پرشماری دارند.

سوال کننده: با وجود این کاردینال اسپیرا نکات واقعی و موثقی هم دارد. این طور نیست؟

فلینی: شایعه های زیادی هست، اما هیچ کدام اهمیت ندارند.

سوال کننده: آیا در اینجا با مساله سانسور مواجه هستید؟

فلینی: فیلم ساز ها همیشه و همه جا با مساله سانسور مواجه هستند. در همه کشورها در ایتالیا هم اگر سانسور از جانب کلیسا اعمال نشود مطمئنا از جانب بروکراسی اعمال می شود.