آشنایی با آرامگاه ابن بابویه ری

آشنایی با آرامگاه ابن بابویه ری

شهرستان «ری» که در جنوب شرقی شهر تهران واقع شده است یکی از مشهورترین و نام آشناترین شهرهای کهن و باستانی کشور ایران می باشد که در ادوار گوناگون شاهد حوادث و وقایع فراوانی بر خویش بوده و در متون و اسناد کهن تاریخی با اسامی مختلفی معرفی شاده است که به اختصار می توان به موارد زیر اشاره کرد: در ضمائم غیر رسمی تورات همانند کتاب تربیت «راگس» و در کتاب ژودیت با نام «راگو» (راگز یا راجس): در اوستا رغه و در کتیبه بیستون «راگا» آماده است. در دوره سلوکیان این شهر را «اروپا» یا «اروپس» نام داده اند و اشکانیان آن را «ارشکیه» نام نهاده اند؛ به زمان ساسانیان آن را «ری»، «ری شهر»، «ری اردشیر» و نیز «رام فیروز» بیان کرده اند که به روایت شاهنامه فردوسی نام قدیم آن « پیروزرام » می باشد.

بافت شهر ری و تقسیمات آن

شهر ری و اصولا پهنه شهر باستانی آن از نظر تاریخی و تحول ما در طول زمان به دو قسمت تقسیم می شود: الف) ری کهنه باستانی (در عهد پیش از اسلام، ب) ری مستحدث (در عهد اسلامی)

ری کهنه باستانی (ری برین)

این بخش همان قسمتی از شهر ری محسوب می شود که در قسمت جنوبی چشمه على و در بین برج  عظیم و گسترده ای که از زمان پیش از ورود دین اسلام به وجود آمده بود واقع شده است که در سال ۲۲ هجری قمری و فتح شهر توسط نعیم بن مقرن از بین رفته است.

ری مستحدث (ری زیرین)

قسمت دوم یا ری در زمان اسلام شامل آن بخش شهر می شود که در جنوب شرقی قسمت اول یا ری برین یا به عبارت دیگر در بخش جنوبی از کوه بی بی شهربانو قرار گرفته است و آن را «ری سفلی» یا «ری زیرین» نامیده اند و این همان بخش از شهر است که پس از تخریب ری برین ساخته شد.

آرامگاه ابن بابویه

این آرامگاه در بخش ری برین واقع شده و هم اکنون دارای مساحتی بالغ بر حدود 963 / 11 هکتار است که از جانب شرقی آن محور استخوان بندی شهر ری به عنوان ستون فقرات ستون اصلی شهری عبور می کند ؛ این محور از حرم حضرت عبدالعظیم شروع و پس از طی بازارچه سرپوشیده در جهت شمالی از میدان شهر ری تا سه راه ورامین امتداد یافته و از آنجا پس از عبور از کنار گورستان ابن بابویه به سمت میدان صفائیه و کارخانه سیمان می رود؛ در این گورستان شخصیت های علمی، مذهبی، سیاسی، و هنری بسیار ارامیده اند. از جمله ایشان به مشاهیر زیر اشاره می شود:

1. آرامگاه ابن بابویه (شیخ صدوق) - (۳۰۶ - ۳۸۱ ق)

ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی مشهور به «شیخ صدوق» یکی از برجسته ترین فقها و محدثان جهان اسلام و عالم تشیع در دوره آل بویه است که به دعای حضرت ولی عصر (عج) در شهر قم به دنیا آمد و آن حضرت او را پیش از ولادت « فقيه خير و مبارک» نامیدند. ابن بابویه به سال ۳۴۷ ق از قم متوجه شهر ری گردید و در آن سامان مورد احترام و توجه رکن الدوله دیلمی و وزیرش صاحب ابن عباد قرار داشت؛ تألیفات این فقیه محدث بالغ بر ۲۴۵ مجلد بوده و مشهورترین اثر او کتاب من لایحضر الفقیه می باشد که یکی از کتب اربعه در اصول فقه و کلام شیعی است.

مقبره شیخ در قسمت ری برین و در نزدیکی برج طغرل (جانب غربی برج) قرار گرفته است که هم اکنون بر روی صفه هشت ضلعی بلندی قرار دارد. بنای بقعه دارای طرح تقریبا هشت بهشت بوده و مدخل اصلی آن از سمت مشرق است که از ایوان بزرگ آینه کاری شده به رواق و از آنجا به داخل حرم که به صورت مربع شکل است وارد می شود. تمام بنا از آثار دوره فتحعلی شاه قاجار (۱۲۳۸ ق) است.

۲. بقعه امامزاده هادی و خواهرش زینب خاتون

در قسمت شمال شرقی قبرستان، بنایی آجری از دوران صفویه است در حال حاضر نمای بقعه با سنگ مرمر سفید پوشانده شده است) بنا دارای نوشته قدیمی با کاشی معرق بر روی مرقد داخل حرم است و حکایت از بنای بقعه به فرمان شاه تهماسب صفوی دارد و نیز دارای نوشته ای دیگر به مورخه (۱۲۸۶ ق) که مشتمل بر نام امامزاده هادی و خواهرش زینب خاتون از نوادگان امام هفتم (ع) است در پایین آن به چشم می خورد.

3. آرامگاه حسین بهزاد نقاش (۱۲۷۴ - ۱۳۴۷ش)

در طی نزدیک به نیم قرن اخیر نام حسین بهزاد با نقاشی ایرانی (مینیاتور) اجین گشته و به مرزهای جهانی هنر پیوسته است. وی در سال ۱۳۴۷ چهره در نقاب خاک کشید و مزارش در حاشیه کناری شمال غربی و در پشت مسجد علی بن ابی طالب (ع) که در منتهی الیه شمال غربی گورستان واقع است قرار دارد و سنگ قبری از همسرش که در کنار او دفن شده به جای مانده است.