کاخ سعد آباد تهران، مجموعه ای از کاخ موزه های سلطنتی

کاخ سعد آباد تهران

کاخ سعد آباد در کوهپایه‌های توچال و دره دربند تهران واقع شده است. در کاخ سعد آباد، مجموعه ایی از کاخ های کوچک و بزرگ قرار دارد که به دوره‌های قاجاریه و پهلوی برمی گردد. این کاخ زیبا یکی از مکان‌های تاریخی و گردشگری تهران محسوب می شود. جالب است بدانید منطقه سعد آباد در دوره قاجار، استراحتگاه تابستانی شاهان بوده است. مجموعه سعدآباد دارای 20 بنا و کاخ است که متعلق به دوره های قاجاریه و پهلوی می باشد و عبارتند از:

• کاخ احمدشاهی
• کاخ شهوند (کاخ موزه سبز)
• کاخ سفید (کاخ موزه ملت)
• کاخ اختصاصی (موزه تاریخ طبیعی سابق در حال حاضر در اختیـار نهاد ریاســت جمهوری)
• کاخ اسود (سیاه)
• موزه هنرهای زیبا
• کاخ شمس (موزه هنر و مردم)
• کاخ اشرف (موزه ظروف سلطنتی)
• کاخ غلامرضا ( موزه سلاح های دربار)
• کاخ ملکه مادر (ســــاختمان جمهوری)
• کاخ احمدرضا (در اختیار نهاد ریاست جمهوری)
• ساختمان عبدالرضا ( در اختیار نهاد ریاست جمهوری)
• کاخ بهمن پهلوی پسر غلامرضا
• کاخ شهرام پسر اشرف (موزه نظامی)
• کاخ فریده دیبا (موزه نگارستان)
• کاخ قدیم ولیعهد رضا پهلوی (موزه استاد بهزاد)
• کاخ جدید ولیعهد رضا پهلوی (موزه دفینه سابق و در اختیار نهاد ریاست جمهوری)
• کاخ فرحناز و علیرضا فرزندان محمدرضا شاه ( موزه میرعماد )
• کاخ لیلا پهلوی (مرکز هدفمندی برنامه ریزی کودکان و نوجوانان)
• محل اسکان رضا شاه به همراه همسر چهارمش ملکه عصمت ( موزه استاد فرشچیان)
• کالسکه خانه و استراحتگاه سورچی ها متعلق به دوره قاجار (موزه برادران امیدوار)
• ساختمان گارد جاویدان ( موزه اسناد و آلبوم های سلطنتی )
• آشپزخانه مخصوص کاخ سفید (موزه آشپزخانه سلطنتی )
• ساختمان تیمسار کسرایی (موزه آب)

درهای ورودی کاخ سعد آباد

• در نظامیه که رضاشاه بیشتر از آن برای ورود به سعدآباد استفاده می‌کرد
• در زعفرانیه
• در خیابان دربند که محمدرضا شاه بیشتر از این در وارد کاخ می‌شد
• در میدان دربند
• دو در جعفرآباد
• در رودخانه
• در کاخ سفید

کاخ احمد شاهی

قدیمی‌ترین کاخ موجود در مجموعه سعد آباد، کاخ احمد شاهی می‌باشد. زمان ساخت این بنا از اواخر سلطنت احمد شاه قاجار آغاز و در زمان وزارت جنگی رضاخان به پایان رسید. این کاخ، در حال حاضر غیرقابل بازدید، برای عموم است.

کاخ بهمن (ساختمان بهمن)

یکی از زیباترین ساختمان‌های مجموعه، کاخ بهمن می‌باشد. این ساختمان در نزدیکی موزه مردم شناسی و در کنار درب شمالی دربند واقع شده است. در حال حاضر از این ساختمان به عنوان دفتر مدیریت موزه استفاده می شود.

کاخ اختصاصی

کاخ اختصاصی در بخش غرب موزه هنرهای زیبا قرار دارد. در حال حاضر از این کاخ به عنوان نهاد ریاست جمهوری ایران استفاده می شود و امکان بازدید از آن وجود ندارد.

ساختمان جمهور (کاخ ملکه مادر)

کاخ ملکه مادر در اختیار نهاد ریاست جمهوری ایران می باشد و از آن به عنوان اقامت مهمانان ویژه دولت استفاده می شود. متاسفانه امکان بازدید از آن وجود ندارد.

کاخ سبز (کاخ شهوند، کاخ رضا شاه پهلوی)

یکی از زیباترین کاخ ‌های ایران، کاخ سبز می باشد. این کاخ در شمال غربی مجموعه سعدآباد واقع شده است.  جنس سر در و ستون‌های ورودی کاخ، از سنگ مرمر خراسان می باشد. هم چنین ترکیبی از هنر ایرانی و اروپایی در معماری آن به چشم می خورد. در ساخت این کاخ، از سنگ‌های سبز کمیاب معدن خمسه زنجان و سنگ مرمر خراسان استفاده شده و به همین خاطر، به قصر سنگی کاخ مرمر نیز معروف است. در زمان بازسازی و مرمت کاخ، قصر سنگی به کاخ شهوند، معروف شد و بعد از انقلاب ایران، نام این کاخ به کاخ سبز تغییر کرد.

کاخ‌ موزه سفید (کاخ ملت، کاخ شاه پهلوی)

بزرگترین کاخ موجود در مجموعه کاخ سعدآباد، کاخ موزه سفید است. در دوران پهلوی این کاخ  به امور اداری و تشریفاتی و اقامتگاه تابستانی شاه و همسرش فرح اختصاص داشت. این کاخ دارای ۵۴ واحد مختلف، از جمله ۱۰ تالار تشریفاتی، سفره خانه‌ می باشد. شما می توانید در طبقه همکف، مجموعه‌ای از سفالینه‌های ایران، از هزاره چهارم پیش از میلاد تا سده هفتم هجری و همچنین کریستال‌هایی از دوره قاجار را مشاهده نمایید. قبل از انقلاب اسلامی، نگاره‌ای از تندیس برنزی رضاشاه با چکمه‌های سربازی وجود داشت که در جریان انقلاب ۱۳۵۷ ایران در اهواز تخریب  شد. البته باقی‌مانده‌ این تندیس حفظ و به مجموعه کاخ‌موزه سعدآباد منتقل گردید.

موزه آب (دفتر رئیس تشریفات کاخ، دفتر مسئول حفاظت ارتش)

ساختمان این موزه متعلق به دوران قاجار و پهلوی دوم می باشد و شامل دو بخش اصلی و فرعی است. بخش فرعی این ساختمان در زمان پهلوی دوم ساخته و از آن به عنوان دفتر مخصوص محمدرضا پهلوی استفاده می شده است.  شما در این موزه، می توانید  اسناد و مدارک مربوط به آب (مانند دفترچه میرآب، وقف نامه‌ها)، ابزار و ادوات مربوط به آب (مانند فنجان آبی، ساعت آبی، لوازم حفر چاه و قنات) و تندیس‌های گوناگونی از دانشمندان آب‌شناس و تندیس میرآب را مشاهده نمایید.

اتاق استراحت شاه، کاخ سعدآباد

موزه مینیاتور اسناد حسین بهزاد، در بخش مرکزی مجموعه سعد آباد واقع شده و به اواخر دوران قاجار و اوایل دوران پهلوی برمی گردد. از این موزه در دوران پهلوی به عنوان استراحتگاه و محل کار رضا شاه استفاده می‌شده است.

موزه برادران امیدوار (کالسکه‌خانه قجری)

ساختمان این موزه  به دوران قاجار برمی گردد. این موزه، شامل ۴ اتاق با نمای آجری قرمز رنگ و گچ بری‌های زیبا می‌باشد.

موزه چهره‌های ماندگار (کاخ ملکه توران امیرسلیمانی، همسر رضا شاه پهلوی)

موزه چهره‌های ماندگار یکی دیگر از  بناهای دوره قاجاری در مجموعه سعد آباد است. در بخش جنوبی ساختمان، موزه استاد فرشچیان قرار دارد. مجموعه دارای دو عمارت اندرونی و بیرونی یک باغ بوده‌ است. عمارت بیرونی شامل موزه استاد فرشچیان و عمارت اندرونی، موزه چهره‌های ماندگار را در خود جای داده که در قسمت شمالی قرار گرفته است. این دو عمارت به عنوان کاخ اختصاصی ملکه توران امیرسلیمانی (همسر سوم رضا شاه و مادر غلامرضا پهلوی) مورد استفاده قرار میگرفته است.

موزه خط و کتابت میرعماد (کاخ فرحناز و علی‌رضا)

این موزه، در بخش مرکزی مجموعه سعدآباد واقع شده و به دلیل  شباهت بنای این موزه، به ساختمان‌های اواخر دوره قاجار و اوایل دوران پهلوی، به معماری دوره انتقال تعلق دارد.

موزه ظروف سلطنتی (موزه ظروف، کاخ اشرف پهلوی)

موزه ظروف به دستور رضاشاه، توسط مهندس فرمانفرمائیان طراحی و در دو طبقه بین سال‌های ۱۸ – ۱۳۱۵ ساخته شد. طراحی داخلی این بنا  توسط متخصصان خارجی به سبک فرانسوی و نمای خارجی آن از سنگ تیشه‌ای به سنگ مرمر سفید تبدیل گردید.

موزه مردم‌شناسی (کاخ شمس پهلوی)

این موزه، در ضلع شمال غربی مجموعه سعد آباد قرار دارد. معماری این بنا از سبک اروپایی، به ویژه آلمانی الگو برداری شده است.

موزه مینیاتور استاد آبکار (کاخ لیلا پهلوی)

موزه کلارا آبکار، در بخش مرکزی مجموعه سعد آباد واقع شده و به عنوان اقامتگاه تابستانی لیلا پهلوی، استفاده می شده است.

موزه فرشچیان (کاخ ملکه عصمت دولتشاهی، همسر رضا شاه پهلوی)

این موزه متعلق به دوره قاجار است. در زمان گذشته ساختمان موزه محلی برای سکونت رضا شاه و همسر چهارمش ملکه عصمت بوده و در دوران محمدرضا پهلوی، برادر شاه و سپس سرآشپز مخصوص او، در آنجا زندگی می کردند و بعدها نیز به انبار تبدیل گردید. بعد از بازسازی در سال ۱۳۸۰ خورشیدی با عنوان موزه مینیاتور استاد فرشچیان، افتتاح شد.

موزه نظامی (کاخ شهرام)

این موزه، در بخش مرکزی مجموعه سعد آباد واقع شده و به دستور رضا شاه، در سال ۱۳۱۴ خورشیدی ساخته شده است. در این موزه  بیش از ۷۰ قلم اسلحه‌ گرم از نوع شکاری، جنگی، کمری و ملزومات آنها نگهداری می شود. شما در این موزه می توانید بیشتر با اتفاقات و رویدادهای تاریخ معاصر ایران آشنا شوید.

باغ موزه

در باغ موزه‌ سعدآباد پوشش گیاهی متنوعی وجود دارد که شامل جنگل‌های طبیعی، گونه‌های متنوع سوزنی‌برگ و پهن‌برگ زینتی می باشد. هم چنین بسیاری از گونه‌های زینتی، نادر و غیر بومی نیز در این محل کاشته شده‌اند.

موزه‌ آشپزخانه‌ سلطنتی

ساختمان موزه آشپزخانه‌ به دوران پهلوی دوم برمی گردد و شامل دو طبقه‌ همکف و زیرزمین است. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی از این مکان به‌عنوان انبار مرکزی سعدآباد استفاده می‌شده، اما بعد ها مجددا به موزه‌ آشپزخانه سلطنتی تبدیل گردید.

موزه‌ اتومبیل‌های سلطنتی

اتومبیل‌های سلطنتی خاندان پهلوی بعد از نابودی رژیم طاغوت تاکنون بلا استفاده بوده؛ ولی در سال ۱۳۹۱ با حضور معاون رییس جمهور و ریاست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اولین موزه‌ اتومبیل‌های سلطنتی تاسیس گردید.