تغذیه در بیماران مبتلا به سلیاک

تغذیه در بیماران مبتلا به سلیاک

بیماری سلیاک نوعی بیماری ارثی می‌باشد. این بیماری درواقع نوعی در عدم تحمل گلوتن می‌باشد که در صورت مصرف گلوتن باعث پاسخ ایمنی بدن می‌گردد. در این مقاله قصد داریم به این بیماری بپردازیم.
سلیاک چیست
بیماری سلیاک (celiac Disease) که به نام‌هایی چون اسپروی سلیاک و آنتروپاتی حساس به گلوتن نیز نامیده می‌شود، نوعی اختلال خود ایمنی می‌باشد که در افرادی که زمینه ارثی دارند بروز می‌کند. در این‌گونه افراد گلوتن که بخشی از ساختمان غلات است باعث پاسخ ایمنی نامناسب می‌گردد و درنهایت مخاط روده آسیب‌دیده و پرزهای روده از بین می‌روند. در این حالت قابلیت جذبی روده کاهش‌یافته و فرد مستعد بسیاری از بیماری‌ها می‌گردد.

انواع بیماری سلیاک
سلیاک تیپیک: بیمار با علائم سوء جذب کلاسیک نظیر اسهال، مدفوع چرب، لاغری شدید اندام‌ها و اتساع شکم مراجعه می‌کند.
سلیاک غیر تیپیک: بیمار با تظاهرات غیرمعمول نظیر کوتاهی قد، کم‌خونی، نازایی، علائم عصبی، بیماری متابولیک استخوانی و درگیری کبدی مراجعه می‌کند.
سلیاک خاموش: این بیماران در غیاب علائم بالینی بیماری، تغییرات مرفولوژیک این بیماری را در بیوپسی روده باریک دارند. در اکثر این افراد در بررسی خویشاوندان بیمار مبتلابه سلیاک یا افراد در معرض خطر شناخته می‌شوند.
سلیاک نهفته: افرادی که با رژیم حاوی گلوتن در دوره بیوپسی طبیعی روده دارند لیکن در زمان دیگری بیوپسی روده باریک، آتروفی پرزهای روده را نشان می‌دهد. همچنین کودکانی که بیماری سلیاک اثبات‌شده یا بیوپسی داشته و مدتی روی رژیم فاقد گلوتن بوده‌اند و با شروع مجدد گلوتن هرچند که توصیه نمی‌گردد بیماری آن‌ها برگشت نداشته است.
سلیاک بالقوه: این گروه در بیوپسی روده باریک، هیستولوژی منطبق بر بیماری سلیاک را ندارند، لیکن مشخصه‌های ایمنولوژیکی بیماری نظیر آنتی‌بادی ضد اندومیزیال و ترانس گلوتامیناز بافتی و یا افزایش لنفوسیت‌های داخل اپی تلیوم روده را در بیوپسی دارند.
گلوتن چیست
گلوتن به دسته‌ای از پرولامین های غلات اطلاق می‌گردد که در غلاتی مانند گندم، جو، یولاف و چاودار وجود دارد. در هرکدام از این غلات گلوتن نام مخصوص به خود را دارد. در گندم گلیادین، در جو هوردئین، در یولاف آونین و در چاودار سکالین می‌باشد. فرد مبتلابه سلیاک به خوردن غذاهای حاوی این غلات دچار مشکلات گوارشی که در بالا اشاره شد می‌گردد. وقتی قدرت جذبی روده کاهش پیدا کرد فرد مستعد بسیاری از بیماری‌ها ازجمله پوکی استخوان به خاطر عدم جذب کلسیم، کم‌خونی به خاطر عدم جذب آهن، ریزش مو و مشکلات پوستی به دلیل عدم جذب ویتامین‌های گروه ب می‌شود.
در صورت داشتن بیماری سلیاک باید از خوردن چه چیزهایی اجتناب نمود؟ 

اجتناب از غذای حاوی گلوتن، پروتئینی که به‌طور طبیعی در گندم، چاودار و جو یافت می‌شود، در درمان بیماری سلیاک بسیار مهم است. حذف گلوتن از رژیم غذایی شما باعث بهبود علائم، آسیب زدایی به روده کوچک شما و جلوگیری از آسیب بیشتر در طول زمان می‌شود. درحالی‌که ممکن است لازم باشد از غذاهای خاصی اجتناب کنید، خبر خوب این است که بسیاری از غذاها و محصولات سالم بدون گلوتن در دسترس می‌باشند که شما می‌توانید از آن‌ها بهره بگیرید. شما باید از تمام محصولات حاوی گلوتن، مانند غلات، دانه‌ها و ماکارونی و بسیاری از غذاهای فرآوری شده اجتناب کنید. در زمان خریداری مواد غذایی بهتر است برچسب آن را به‌دقت بخوانید و مطمئن شوید که در ترکیبات آن گلوتن وجود ندارد. علاوه بر این، در مورد انتخاب غذای بدون گلوتن با متخصص تغذیه و یا پزشک متخصص در بیماری سلیاک صحبت کنید.
در صورت داشتن بیماری سلیاک چه غذایی می‌توان مصرف نمود؟
غذاها مانند گوشت، ماهی، میوه‌ها، سبزی‌ها، برنج و سیب‌زمینی بدون افزودنی یا ادویه حاوی گلوتن نیستند و بخشی از رژیم غذایی متعادل هستند شما می‌توانید آن را مصرف کنید. شما می‌توانید انواع نان، ماکارونی و سایر غذاهای گلوتن را که در فروشگاه‌ها، رستوران‌ها و شرکت‌های مواد غذایی خاص وجود دارد راحت مصرف کنید. شما همچنین می‌توانید به‌جای آرد گندم سیب‌زمینی، برنج، سویا، گل‌کلم، گندم‌سیاه یا آرد لوبیا بخورید.
در صورت نداشتن بیماری سلیاک رژیم غذایی فاقد گلوتن ایمن هست؟
در سال‌های اخیر، بیشتر افراد بدون بیماری سلیاک، یک رژیم غذایی بدون گلوتن را در پیش‌گرفته‌اند و معتقدند که اجتناب از گلوتن سالم‌تر است و می‌تواند به کاهش وزن کمک کند. اطلاعات جاری نشان می‌دهد که عموم مردم باید رژیم غذایی بدون گلوتن برای کاهش وزن یا سلامت بهتر را رعایت کنند. رژیم غذایی بدون گلوتن همیشه یک رژیم سالم نیست. به‌عنوان‌مثال، یک رژیم غذایی بدون گلوتن ممکن است به‌اندازه کافی از مواد مغذی، ویتامین‌ها و مواد معدنی موردنیاز بدن مانند فیبر، آهن و کلسیم را فراهم نکند. برخی از محصولات بدون گلوتن می‌توانند کالری و قند زیاد داشته باشند. اگر تصور می‌کنید که مبتلابه سلیاک هستید پیش از مراجعه به پزشک رژیم بدون گلوتن را شروع نکنید. لازم است که ابتدا به پزشک مراجعه نموده و سپس در صورت تشخیص پزشک او به شما رژیم بدون گلوتن را پیشنهاد می‌کند.