چگونه یک مسابقه فوتبال را درام شناسی کنیم

چگونه یک مسابقه فوتبال را درام شناسی کنیم (1)

فوتبال، پر طرفدارترین مسابقه ورزشی در جهان است. در امریکا بسکتبال و در بعضی کشورهای دیگر هم سوارکاری یا شطرنج، اما در کل اکثر کشورهای دنیا فوتبال را بیش از دیگر ورزش ها دنبال میکنند.

حتما تا به حال شنیده اید که (فوتبال زندگیست) یا اینکه (فوتبال هیچ فرقی با تئاتر و سینما ندارد). همه این جمله ها میتوانند درست باشد چرا که فوتبال خصوصیاتی دارد که آن را به زندگی و تئاتر و سینما حسابی شبیه کرده است.

در این مطلب قصد دارم مسائلی را برشمارم که با استفاده از آنها، بتوانیم میزان دراماتیک بودن یک بازی فوتبال را مشخص کنیم. بگذاریم درام را در ابتدا خیلی ساده تعریف کنیم. قهرمان (پروتاگونیست) قصد دارد که به هدفی برسد. در این مسیر یک مانع وحود دارد که این مانع (آنتاگونیست) نامیده میشود. آنتاگونیست تا جایی که امکان دارد نمیگذارد که پروتاگونیست به هدف خود برسد. اما در یک درام متعارف، در نهایت قهرمان موفق میشود که از سد دشمن و مانع بگذرد و به هدف خود برسد.

بگذارید در ابتدا این تعریف ساده را در فوتبال به کار ببریم. یازده نفر در یک تیم قصد دارند تا از یک بازی سه امتیاز را کسب کنند تا هم رتبه شان در جدول رقابت ها بهتر شود، هم طرفداران شان را از خود راضی نگاه دارند. در راه رسیدن به این هدف، تیم مقابل وجود دارد که او هم همان سه امتیاز را می خواهد. در واقع دو طرف در این داستان وجود دارند که برای یک هدف میجنگند اما مشکل اینجاست که این هدف (سه امتیاز بازی) فقط به یکی از آنها خواهد رسید. پس اگر این سه امتیاز انحصاری نبود دیگر رقابتی هم وجود نداشت.

اما اینکه در این درام، قهرمان  ضد قهرمان چه کسانی هستند، گاهی نسبی است و گاهی هم مطلق. مثلا در یک بازی که بین دو تیم برگزار میشود، طرفدار تیم الف، تیم خود را پروتاگونیست و تیم ب را هم آنتاگونیست می داند. در مقابل اما، طرفدار تیم ب تیم محبوب خود را قهرمان و تیم الف را ضد قهرمان می داند. پس برای هر کسی در یک مسابقه فوتبال یک قهرمان و یک ضد قهرمان وجود دارد.

در بین این مبحث باید بگویم دقیقا به همین دلیل است که کسانی که هوادار یک تیم هستند بیشتر از فوتبال لذت می برند تا کسانی که طرفدار تیم خاصی نیستند و گاهی برای تفریح فوتبال نگاه میکنند. کسانی که تفریحی فوتبال می بینند چون قهرمان و ضد قهرمانی برایشان وجود ندارد، فقط سعی میکنند از صحنه های زیبا و شوتهای فوق العاده بازیکنان لذت ببرند؛ اما این لذت موقت است. مثل زمانی که شما یک فیلم را فقط برای جلوه های ویژه آن  و  یا یک صحنه بخصوص انفجار یک پل نگاه میکنید. آن لحظه لذت خواهید برد اما بعدش بلافاصله آن را فراموش خواهید کرد. اما کسانی که فیلم را بخاطر خود فیلم تماشا میکنند، به قدری در داستان فیلم غرق می شوند که ممکن است حین تماشای فیلم نعره بکشند و دیوانه وار از دست شخصیتی عصبانی شوند.

جالب اینجاست که کسانی که فوتبالی نیستند یا فوتبال را تفریحی دنبال می کنند، دائما به عشاق فوتبال سرکوفت می زنند که چرا اینقدر افراطی هستید و چرا اینقدر فوتبال برایتان مهم است. دلیل مطرح کردن این سوال این است که آنها درام فوتبال را نشناخته اند و در این داستان، قهرمان  ضد قهرمانی ندارند.

اما از این مبحث که بگذریم، باید اشاره شود پس مشخص شد که در بیشتر بازی ها قهرمان و ضد قهرمان یک امر نسبی است و هر کسی بنا بر اینکه طرفدار تیم خاصی است برای خود یک تیم را آنتاگونیست و یک تیم را هم پروتاگونیست می داند. اما در بعضی بازی ها هم ندرتا بیشتر تماشاچیان بازی یک قهرمان و یک ضد قهرمان مشترک دارند.

برای مثال، در یک بازی که تیمی فقیر و ضعیف مقابل تیمی قوی و ثروتمند قرار میگیرد، بجز طرفداران تیم ثروتمند بقیه تماشاچیان بازی در قلب شان دوست دارند که تیم ضعیف تر ببرد. کلا این یک قاعده است که موقع رو در رویی دو تیم که یکی ضعیف و دیگری قوی است، بجز هوادران تیم قوی بقیه دوست دارند که تیم ضعیف برنده بازی باشد.

یا مثلا یک تیم را در نظر بگیرید که وجودش و یا سیاستهایش خیلی به مذاق عشاق فوتبال خوش نمی آید. تیم پاریس سن ژرمن که با پول سرمایه گذاران عرب و در واقع با پول نفت توانسته بسیاری از بازیکنان شاخص جهان را بخرد و به همین دلیل از نظر فوتبال دوستان هیچ اصالتی ندارد یا مثلا تیم دیگری در آلمان که بخاطر اینکه از شرکت ثروتمندی تغذیه میشد و حتی هواداران خود را نیز با پول جذب باشگاه میکرد، این گونه تیم هایی برای اکثر فوتبال دوستان حکم آنتی گونیست های درام فوتبال را دارند. اگر این تیم ها مقابل یک تیم اصیل و پر طرفدار بازی کنند، احتمالا بسیاری منتطظر شکست این ضد قهرمانان هستند.

حالا از بحث قهرمان و ضد قهرمان که بگذریم، به ساختار دراماتیک می رسیم. ساختار دراماتیک یک قصه، شروع دارد و بسط دارد و پایان. هر داستانی را که ما میشنویم یا میخوانیم در ابتدا، هنوز آغاز نشده است. زمانی که آغاز می شود همه چیز در نظم و ثبات خاصی است. در همه فیلمهایی که میبینید، شخصیت در ابتدای قیلم مشغول زندگی کردن است. حالا یا از زندگی خود لذت می برد یا اینکه از زندگی بیزار و افسرده است. اما به هر حال در یک ثبات خاص مشغول زندگی کردن است و هنوز دچار تنش و بجران نشده است. چنین کسی مانند تیمی است که چه صدر نشین جدول است و چه قعر نشین، اما در ابتدا به بحرانی در آن بازی نرسیده است. همه چیز آماده است و دو تیم مشغول ارزیابی یکدیگر هستند. حالا این وسط بحرانی آغاز میشود. این بحران چند گونه می تواند باشد.

یا بحران این است که تیم حریف در همان دقایق ابتدایی به گل می رسد. چنین بحرانی به درام های مدرن شبیه است که داستان در همان شروع خود نظم و ثبات را از دست داده است. تیم قهرمان تا به خودش می آید می بیند که تیم ضد قهرمان گل زده است. حالا با شروع این بحران تمام بازیکنان ممکن است تمرکز خود را از دست بدهند و حتی گل های بیشتری بخورند و یا اینکه نه، تمرکز خود را حفظ کنند، بازی را به آرامش و ثبات برسانند و بعد از آرام شدن این منحنی درام، حالا تلاش کنند که بحران ایجاد شده را مدیریت کرده و به تیم آنتاگونیست گل بزنند.