معرفی و تحلیل و بررسی کتاب هنر سینما اثر دیوید بوردول و کریستین تامپسون

معرفی و تحلیل و بررسی کتاب هنر سینما اثر دیوید بوردول و کریستین تامپسون

دیوید بوردول و کریستین تامپسون زوج موفق تئوری پردازی در سینما، کتاب «هنر سینما» را به این خاطر نگارش و معرفی کردند تا بلکه بتوانند جهان را از شر تحلیلهای روان کاوانه و فلسفی فیلمها، برهانند! کتاب هنر سینما در شرایطی نگاشته شد که نیاز به یک ابزار تحلیل فیلم که بتواند فیلمها را کاملا تخصصی و ابزارشناسانه بررسی کند و درگیر مسائل مضمونی و محتوایی نشود، در مجامع نقدنویسی و آکادمیکی سینما احساس میشد.

هنر سینما در فصول ابتدایی، به معرفی ابزار تولید و توزیع، معرفی پستها و مشاغل مختلف در پروسه تولید فیلم و سایر مسائل فنی و ابزاری میپردازد. با خواندن این فصول شما کاملا در جریان قرار میگیرید که اصلا یک فیلم چگونه تولید میشود. رفته رفته مباحث کتاب حالت تئوریک به خود میگیرند و ما با مسائل نقد فیلم، تحلیل، بررسی و شناخت فیلم و سینما قرار میگیریم. به چهار گونه کلی از فیلمها اشاره میکند و فیلمهای شاخصی از تاریخ سینما را در زیرمجموعه این دسته بندی¬ها معرفی میکند. به بحث بعدی که میرسد در واقع ارائه یک چارچوب نظری برای بنیان گذاشتن مهمترین دستگاه و مکتب نقادی در سینما میباشد.

بوردول و تامپسون نظریه نقد نئوفرمالیسم را در این کتاب بطور کامل بحث و بررسی میکنند و سپس فیلمهایی را از جمله: «همشهری کین»، «منشی همه کاره او»، «دلیجان» و ... را با کمک همین نظریه تحلیل مینمایند. در ادامه که تمامی مسائل فنی و تئوریک لازمه را معرفی و مورد بحث و مداقه قرار دادند، حالا زمان آن میرسد که نگاهی اجمالی و سریع به تاریخ سینما بیندازند.

کتاب هنر سینما را به تمام کسانی که دل در گرو سینما دارند میتوان معرفی نمود، چه آنان که تازه دریافته¬اند که قصد دارند در سینما به شغل حرفه¬ای خود برسند و از طریق آن امرار معاش نمایند، چه آنان که میخواهند فیلمها را بهتر ببینند و کاملتر متوجه شوند، به درد آنانی خواهد خورد که عاشق نقد کردن و قضاوت کردن راجع آثار هنری هستند و حالا دریافته¬اند که برای علمی¬تر و کاملتر بحث کردن و مورد انتقاد قرار دادن آثار سینمایی نیاز به یک پشتوانه فکری و نظری هم دارند و در نهایت هم کسانی که میخواهند در حوزه آموزشی و حتی پژوهشی در مسیر سینما گام بردارند، این کتاب ساده، کامل، خوشخوان و بینظیر را قطعا در طی مسیر خود نیاز خواهند داشت. هنر سینما با ترجمه عالی «فتاح محمدی» هیچ نیاز دیگری را در حوزه نقد فیلم باقی نمیگذارد. البته که دریای علم و دانش و همچنین سینما، پایان ناپذیر است و موفق کسانی هستند که هرچه از این آب شور میخورند تشنه¬تر شده و نیاز به دانایی را بیشتر در وجود خود احساس میکنند، اما شما با خواندن همین کتاب هم مسائل حیاتی و کم نظیری را در حوزه نقد فیلم و پژوهش سینمایی درخواهید یافت.

اصلا مسائل نظری که در این کتاب مورد بحث قرار میگیرند چیست؟ حتما شما هم در اینترنت زمانی که بدنبال خواندن نقد و نظر فلان منتقد راجع بهمان فیلم بوده¬اید، بارها با عناوینی نظیر (نقد فیلم... از منظر روان کاوانی لکان)، (بررسی فیلم ... از دیدگاه آرای فلسفی ژیل دلوز)، (ژیژک راجع فیلم... چه میگوید)، (بررسی ردپای مفاهیم روان کاوانه در فیلم ...)، (چرا باید قبل از تماشای فیلم ... راجع سیاست مطالعه کنید) و ... مواجهه داشته¬اید، حتما بعدش هم از خود پرسیده¬اید آیا واقعا برای فهم این فیلمها باید کتابهای فراوانی در حوزه¬های جامعه شناسی، روان شناسی، روان¬کاوی، سیاست، فلسفه و... بخوانم؟ بعد از تماشای فیلم و خواندن چنین نقدهایی از خود پرسیده¬اید: آیا واقعا کارگردان این موقع ساخت فیلمش به نظریه ایکس از جانب آقای ایگرگ اشراف داشته است؟ یعنی او این نظریه و چند نظریه دیگر را در حوزه علوم انسانی مطالعه کرده است و سپس تصمیم گرفته تا فیلمی بر اساس آنها بسازد؟ در پاسخ به همین سوال آخر باید بگوید در 99/99 درصد مواقع اینگونه نیست. فرایند خلق یک اثر هنری، فرایندی شهودی است، در یک لحظه ایده¬ای به ذهن نویسنده یا فیلمساز الهام میشود، مدتها مینشیند و با تفکر و تعمق در ایده خود آن را بسط و گسترش میدهد و نهایتا به داستانی میرسد، اکثر نویسنده¬ها در مدت نگارش اثرشان خود را کاملا از دنیای اطراف جدا کرده و لای هیچ کتابی را هم باز نمیکنند.

این گونه نیست که آنها بر اساس یک تئوری به سراغ نگارش یک داستان بروند که اگر هم چنین کنند نتیجه کار یک داستان بی روح، خسته کننده، باسمه¬ای و کلیشه¬ای خواهد شد و دیگر خبری از این پیچ و خمهای دراماتیک و گره افکنیها و گره گشایی¬ها نخواهد بود. اما بسیاری از روشن فکران فعال در حوزه علوم انسانی، مصرانه علاقه دارند تا در فیلمهای سینمایی به دنبال ردپای مفاهیم رشته خود بگردند و با سرهم کردن بعضی مسائل(بعضا درست و بعضا هم نادرست) ثابت کنند که مثلا فلان تئوری رشته ما در چنین فیلم مشهوری هم وجود دارند و بدین طریق برای رشته خود و همچنین تئوری مربوطه اعتباری کسب کنند. اما به واقع تحلیل یک فیلم نباید اینگونه باشد، حداقل جریان اصلی نقد فیلم در نشریات سینمایی و آکادمیهای سینمایی نباید اینگونه باشد. با خواندن کتاب هنر سینما شما یاد خواهید گرفت که چگونه میتوانید به شیوه¬ای نئوفرمال فیلمها را تحلیل و بررسی کنید. چگونه باید داستان فیلم را بازخوانی کنید، بعد از تحلیل و بررسی داستان فیلم، اصول کارگردانی آن و در واقع دکوپاژ و میزانسن را بر اساس داستان و تم مورد نظر در فیلم تحلیل کرده و اگر کارگردانی فیلم، استایل فیلم، فرم آن و سایر مسائل در حوزه دکوپاژ و میزانسن در خدمت داستان و فی الواقع ستون فقرات فیلم بود به آن نمره قبولی را بدهید و اگر چنین نبود، دلایل این فاصله و ضعف را برشمرید و تحلیل کنید. شما در مرحله بعد باید در حوزه تدوین و ریتم شناسی سینما صاحب دانش بشوید، ریتم از جمله مسائل مهم در مکتب نقادی نئوفرمالیسم محسوب میشود و شما با خواندن هنر سینما در این زمینه هم میتوانید دست به تحلیل و بررسی بزنید.

کتاب هنر سینما کتابی کاملا قابل فهم است، با توجه به مثالهای فراوانی که راجع فیلمهای سینمایی مختلف در تمامی سبکها، جنبش¬ها و دوره¬های تاریخی سینما زده است، خواندنش میتواند تجربه¬ای بشدت لذت بخش باشد و شما را هرقدر هم خلاصه با تاریخ سینما بیش از پیش آَشنا کند. آموزندگی و سرگرمی و لذت بخشی دو رسالت بزرگ است که بر دوش آثار هنری فاخر گذاشته شده است، کتابهایی مانند هنر سینما نیز که هر دوی این رسالت بزرگ را انجام میدهند، خودشان به آثار هنری بزرگی نیز بدل میشوند.