آب های زیر زمینی 2

آب های زیر زمینی 2

آب های زیر زمینی معمولا به سه حالت دیده می شود:

آب محبوس:

آبی که به وسیله نیروی چسبندگی مولکول ها در حجم سنگ نگه داری می شود. این نیرو همیشه بزرگ تر از نیروی ثقل است. آب هایمحبوس از نظر کانی شناسی و سنگ شناسی بسیار حائز اهمیت است.

آب ثقلی یا آب آزاد:

عبارت است از آبی که در داخل خلل و فرج و یا فضا های آزاد سنگ تحت تاثیر نیروی ثقل جریان می یابد. مشروط بر این که سنگ مزبور از آب های اشباع شده باشد.

آب اشباع:

حداکثر مقدار آبی که سنگ قابل نفوذ می تواند در خود نگه دارد، آب اشباع می گویند.
به غیر آب هایی که در سیکل هیدرولوژیکی هستند، آب های کمی نیز ممکن است از خارج سیکل وارد منابع آب های زیر زمینی شده باشند که شامل آب های ذاتی و آب های جوان می شوند.

آب های ذاتی:

آب محبوس شده در موقع تشکیل سنگ های رسوبی در خلل و فرج سنگ. که این آب ها معمولا شور هستند و مناسب شرب نمی باشند.

آب های جوان:

آب هایی که از مواد مذاب درون زمین یا آتشفشان ها یا منابع کیهانی نتیجه شده و به آب های زیر زمینی اضافه شده اند. به این آب ها مواد مذاب معدنی، آب آتش فشانی یا آب کیهانی می گویند.

تقسیم بندی تشکیلات زمین شناسی

آب خانه یا سفره آب:

آب خانه ها تشکیلات زمین شناسی اشباع و نفوذ پذیری هستند که می توانند آب قابل توجهی را در شرایط معمولی از خود عبور داده و یا در خود ذخیره نمایند که در حالت دوم سفره آب های زیر زمینی نامیده می شوند.

سفره نیمه تراوا:

تشکیلات زمین شناسی اشباع شده ای هستند که می توانند آب دار باشند، ولی قابلیت آب دهی آن ها به دلیل ریز دانه بودن کم تر از آب خانه است. به این لایه ها، لایه های نشتی هم می گویند که قابلیت انتقال افقی آن ها قابل صرف نظر کردن می باشد.

سفره نا تراوا:

تشکیلات زمین شناسی اشباع شده ای هستند که اگر چه ممکن است حاوی مقداری آب باشند، ولی آب از درون آن ها قادر به حرکت نیست. مانند سنگ های رسی

مناطق بی آب:

به قسمت هایی از زمین اطلاق می شود که نه آب دارند و نه آب را از خود عبور می دهند. مانند گرانیت و سینیت بدون شکستگی

خلل و فرج و فضا های خالی

آن قسمت از یک توده سنگی یا خاک که از مواد کانی اشغال نشده باشد، ممکن است به وسیله آب زیر زمینی اشغال شود. این چنین فضا هایی خلل و فرج نامیده می شود، که مانند مجرا های زیر زمینی عمل می نمایند. لذا در مطالعه آب های زیر زمینی اهمیت فراوانی دارند.

انواع سفره ها آب

سفره ها معمولا گسترش وسیعی دارند و می توان آن ها را به عنوان منابع بزرگ آب های زیر زمینی تلقی کرد. آب این منابع در اثر تغذیه های طبیعی و یا مصنوعی تامین می شود و تخلیه آب آن ها در نتیجه نیروی ثقل و یا پمپاژ از چاه ها انجام می گیرد.

سفره آزاد:

در سفره آزاد یا نامحسوس، سطح ایستایی بالا ترین سطح منطقه اشباع شده را تشکیل می دهد. این گونه سفره ها را سفره غیر آرتزین می گویند. این سفره ها روی یک لایه غیر قابل نفوذ قرار دارند و سطح آب این گونه سفره ها با فشار اتمسفری در حال تعادل هیرواستاتیکی است.

سفره محبوس:

این گونه سفره ها از بالا و پایین به وسیله ی دو لایه غیر قابل نفوذ محبوس می شوند. این سفره ها هنگامی به وجود می آیند که آب های زیر زمینی تحت فشاری بیش از فشار اتمسفرقرار گیرند. در یک سفره محبوس، یک سطح فرضی که فشار هیرواستاتیکی آب درون سفره تبعیت می کند، سطح پیزو متریک می گویند. بسته به موقعیت سطح پیزو متریک نسبت به سطح زمین، به این گونه سفره ها سفره آرتزین و سفره فشار دار نیز می گویند. به طوری که اگر سطح پیزو متریک پایین تر از دهانه چاه و سطح زمین باشد، سفره فشاری و اگر سطح پیزو متریک بالای دهانه چاه باشد، سفره آرتزین است.