آرامگاه استر و مردخای

آرامگاه استر و مردخای

آرامگاه استر و مردخای در کشور ایران و در شهر بسیار زیبای همدان قرار دارد. این جا دومین مقصد زیارتی یهودیان جهان محسوب می شود. لذا از اهمیت بسیاری هم برای داخل کشور بعنوان یک مکان تاریخی که در فهرست آثار ملی ثبت شده است و هم بعنوان یکی مکان بین المللی برای دیگر یهودیان از سراسر جهان، برخوردار است. این بنا در ابتدای خیابان شریعتی که یکی از انشعابات میدان امام می باشد قرار دارد. اینجا را بعنوان یکی از اصلی ترین نقاط در تاریخ و تمدن همدان می دانند. در داخل این بنا یک عمو و بردار زاده مدفون  شده اند به نام های مردخای و استر. این دو در گذشته در زمان خشایار شاه به دربار ایران راه یافته اند. باهم مروری به داستان این دو خواهیم کرد. بر طبق روایات و مستندات، در روزگارهای قدیم، خشایار شاه به ملکه ی خود دستور کشف حجاب می دهد و از آنجایی که ملکه از انجام آن سرباز می زند خشایار شاه برآشفته و بسیار عصبانی می شود و تصمیم می گیرد برای خود ملکه ای دیگر اختیار کند. برای همین دختران زیبای شهر را به دربار فرا می خوانند. در میان آنها دختری یهودی به نام استر نیز حضوز داشته است. خشایارشاه استر را انتخاب کرده و او به همسری شاه وقت ایران در می آید. عموی استر یعنی مردخای نیز مرد زیرک و باهوشی بود که به درجه ی مرد عالی رتبه ی دربار درآمد.

بر طبق آنجه در فرهنگ یهود چاپ اورشلیم آمده است، هامان که صدر اعظم خشایار شاه بوده است قصد کشتار همه ی یهودیان ایران را می کند و برای این کار حکم حکومتی می گیرد. اما با تکاپوهای استر و مردخای سرانجام این حکم توسط استر باز پس گرفته شد و او منجی قوم خود در ایران شد. اگرچه بسیاری افراد این داستان را یک حکایت و افسانه می دانند اما این روزها هنوز هم در میان قوم یهود سالروز وقوع این افسانه تاریخی در میان قوم یهود باقی مانده است. این مراسم که مصادف است با اواخر اسفند و اوایل فروردین هر سال روزی است که یهودیان در مراسمی تحت عنوان «پوریم» دور هم جمع می شوند و سالگرد رهایی قوم خود از نسل کشی را جشن می گیرند. همانطور که گفته شد مقبره ی استرومردخای بعد از بیت المقدس دومین مقصد زیارتی یهودیان در جهان می باشد. اینجا یک بنایی مذهبی می باشد که بر اساس مستندات در دانشنامه ی بریتانیکا در خصوص عید پوریم، قدمتی برگشته به قرن دوم میلادی دارد.

اگر اطلاع داشته باشید در دسامبر 2010 بود که باستان شناسان اسرائیلی بنای مسجدالقصی را مورد مطالعه ی خود قرار داده بودند. در آن زمان گروهی زیاد از دانشجویان دانشگاه بوعلی که خود را دانشجویان خط امام می خواندند در جلوی این بنا تجمع کردند و تهدید کردند چنانچه حرمت مسجد عظیم شیعیان مورد هتک قرار گیرد آنان نیز استرو مردخای را با خاک یکسان خواهند کرد. در نتیجه ی آن اعتراضات بود که اگر دقت کنید کلمه ی زیارتگاه از سردر این مکان پاک شده و استرومردخای تنها باقی مانده است.

همانطور که می دانید روز شنبه برای یهودیان باید گرامی داشته شود و در این مذهب این روز تعطیل می باشد ما بقیه ی روزها می توانید به این بنا مراجعه کنید و مبلغ ورودی بسیار کم در حد دو هزار تومان می باشد. این بنا در دو شیفت صبح و بعد از ظهر پذیرای مهمانان و بازدیدکنندگان محترم می باشد. ورود به این بنا به صورت خانوادگی امکان پذیر است اما نگران نباشید جا برای تنها و با جمع دوستان رفتن نیز مهیا می باشد. تنها کمی با خادم این زیارتگاه خوش برخورد کنید. اما داخل این بنا چگونه است؟ ورودی اصلی این بنا یک در قدیمی چوبی می باشد. چند پله می خورد و پایین می رود. این روزها با شهری شدن شهرهای قدیمی و آسفالت کردن و اضافه شدند لایه ها، ساختمان های قدیمی پایین تر از تراز خیابان هستند. آرامگاه

استر و مردخای، گنبدی کشیده و بلند دارد که از بیرون بنا نیز گنبد آن دیده می شود. متولی این بنا مردی یهودی و بسیار مهمان نواز به نام آقای صدر می باشد که معلم بازنشسته ی کلیمی می باشد. قفل فلزی این بنا را آقای صدر باز و بسته می کند. در ورود به داخل آرامگاه یک در سنگی بدون لولا می باشد که در نوع خود بی نظیر است چرا که به راحتی باز و بسته می شود. باید خم شوی تا بتوانی وارد این فضا شوی. دور تا دور تالار ورودی را فانوس های چیده اند. بر روی هر یک از این فانوس ها، قطعه سربی وجود دارد که نام یک شخص را بر هر یک حکاکی کرده اند. آقای صدر می گوید که یهودیان برای درگذشتگان خود در این بنا چراغ روشن می کنند.

در داخل خود بنا لوحی وجود دارد که بر روی آن نوشته شده است: مقبره ی استر و مردخای، از ابنیه ی بازمانده از دوره ی ایلخانان، قرن هشتم می باشد که بر پایه ی بنایی قدیمی تر استوار گردیده است. بموجب روایات تاریخی این بقعه آرامگاه استر، ملکه ی خشایارشاه و عموی او مردخای می باشد که در جریان وقایع زمان خود در پیشگیری از قتل عام یهودیان نقش موثری ایفا نموده اند. بدین جهت این محل، در شمار یکی از زیارتگاههای آنان می باشد. در اتاقکی تو در تو که در تالار ورودی این بنا وجود دارد جملاتی به زیان عبری وجود دارد. در داخل دو مقبره ی بزرگ چوبی کنده کاری وجود دارد که در واقع مقبره ی استر و مردخای می باشد. این مقابر ارتفاعی برابر یک متر دارند و به رنگ قهوه ای سوخته هستند. مقبره ی استر قدیمی تر می باشد. این مقبره به دست یک منبت کار تویسرکانی ساخته شده است. پارچه هایی بر روی مقابر وجود دارد که در واقع نذرهای بازدیدکنندگان یهودی می باشد. اگر به این بنا بروید متوجه می شوید که بسیار ساده و در عین حال جالب و زیبا می باشد و این بنا هرگز دستکاری نشده است و تنها یکبار بازسازی شده است. در کنار این مقبره ها اتاقک دیگری وجود دارد که صندلی هایی کهنه دورتا دور آن چیده شده اند و در واقع محلی برای مراسمات دعا و نیایش یهودیان می باشد. تعدادی تابلو نیز بر روی دیوار وجود دارند. جالب است که سالانه بازدیدکنندگان زیادی برای دیدن این زیارتگاه ساده از جاهای مختلف دنیا به همدان می آیند.