معرفی قلعه های باستانی بندرعباس

معرفی قلعه های باستانی بندرعباس

۱. قلعه شميل

این قلعه حدود یک کیلومتر از آبادی فعلی شمیل فاصله دارد و در میان فضاهای باز و شکاف ها و پیچ و خم های چند رشته کوه بنا شده و اثار دیوارها و برج های دیده بانی آن هنوز باقی است. مدخل قلعه دارای درب بزرگی بوده که فعلا وجود ندارد و گفته می شود که زمانی آن را به جای دیگری برده اند. دیوارهای حفاظتی قلعه از ملات گل و یا سنگ و ساروج بنا شده و در دل صخره های اطراف آن حفره های متعدد کوچک و بزرگ با ظرفیت های متفاوت وجود دارد که از آن ها برای سکونت افراد و نگه داری مهمات و احشام استفاده می شد. راه ورود به قسمت های اصلی قلعه، در اثر مرور زمان از بین رفته و اینک عبور و مرور با دشواری صورت می گیرد. قلعه از سه بخش متمایز تشکیل شده و هر یک دارای برج های جداگانه بوده است.

آب آشامیدنی قلعه از رودخانه شميل با حفر قنات در عمق نسبتا زیاد وارد قلعه شده و از راه دهانه چند چاه، مورد استفاده قرار می گرفت که اثر دو تا از چاه ها هنوز باقی است. ورود به قلعه تنها از یک سمت مقدور بوده و آن سمت نیز بر راه کاروان رو قدیم مسلط و عبور و مرور کاروانیان به آسانی قابل مشاهده و کنترل بود.

قلعه شمیل یکی از هفت قلعه بزرگ در آبادی بلوک عباسی بود و در سال ۷۹۷/ ه ق به وسیله امیرزاده محمد فرزند امیر تیموگورکانی غارت و خراب شد، اما بعدها مرمت گردید و کماکان به عنوان مرکز قدرت به حساب آمد. در دوران حضور عوامل امامان مسقط در بندرعباس سال ها در تصرف آنان بود تا این که در نیمه دوم قرن سیزدهم هجری قمری، به فرمان تهماسب میرزا مؤیدالدوله حکمران فارس، فرزندش عبد الباقی میرزا این قلعه و قلاع دیگر منطقه را از تصرف عوامل بیگانه خارج ساخت. در بعضی از منابع، سابقه بعضی از این قلاع را به پیش از اسلام رسانده اند.

۲. قلعه کشکو

این قلعه در ابتدای آبادی «کشکو» بر فراز تپه ای با خشت خام و به صورت مدور با محیطی حدود چهارصد متر و ارتفاع ده متر بنا شده و آثار آن هنوز باقی است. در کنار آن چاهی به عمق تقریبی چهل متر وجود داشت که آب مورد نیاز ساکنان و اطرافیان قلعه را تأمین می کرد.

٣. قلعه چاهستان

از قلعه های مهم منطقه «جرونات» یکی هم قلعه «چاهستان» بود که از تاریخ بنای آن اطلاعی در دست نیست. در بنای قلعه تمام مردم محل، مشارکت داشتند و نقل شده که زنان نیز خشت خام را بر روی سر و شانه به محل کار می بردند. در جریان احداث، قلعه طبق رسم محل، آهنگ های شاد و محلی نواخته می شد تا کارگران با نشاط بیشتر کار کنند. در احوال کریم خان زند نیز نوشته اند که هر جا ساختمانی در دست اجرا داشت، دستور می داد نوزاندگان بنوازند و خوانندگان بخوانند تا کارگران کمتر احساس خستگی کنند.

۴. قلعه قاضی

در روستای قلعه قاضی از استان هرمزگان، قلعه ای وجود داشت که آثار آن هنوز باقی است و وجه تسمیه آن نیز وجود همین قلعه در آن جاست. قلعه ظاهرة محل سکونت ریش سفید یا قاضی محل بوده است. از تاریخ بنای آن اطلاعی به دست نیامده است.

5. گنبد سرخ

از آثار تاریخی قدیمی در جرونات یکی هم گنبد سرخ است که در روستایی به همین نام، در محدوده دهستان شمیل و بر سر راه روستای پاقلاتان، کلذرت و سید آباد واقع است و از جاده بندرعباس - میناب حدود ده کیلومتر فاصله دارد. گنبد از آجر سرخ رنگ مربع شکل با ملات ساروج و سقف گنبدی ساخته شده و حدود پنج متر از سطح زمین ارتفاع دارد و قسمت بالایی سقف آن در حال حاضر ریخته است. قسمت پایین مربع شکل با طول تقریبی هر ضلع چهار متر و چهار درگاه از چهار طرف است. بخش میانی با مختصر تغییراتی که در معماری آن داده شده به صورت شش ضلعی در آمده است. بعد از بخش میانی، طاق گنبد شروع شده و چند نورگیر هم برای آن در نظر گرفته اند.

اثر یک فرورفتگی در کف گنبد، نشان می دهد که احتمالا یک یا دو نفر در آن جا به خاک سپرده شده اند و قبر آن ها برای مردم حالت «زیارتگاه» داشته است. تعدادی قبر قدیمی نیز در اطراف گنبد به چشم می خورد که سنگ نوشته ای ندارند. در باب گنبد سرخ افسانه ای وجود دارد که هر چند حداقل بخشی از آن افسانه است، اما ذکر آن خالی از لطف نیست و آن این است که روزگاری در این محل دو برادر با هم زندگی می کردند و از راه دامداری (شترداری) امرار معاش می نمودند تا این که یکی از آن ها به سفری طولانی می رود و چون بر می گردد نسبت به برادر خود سوء ظنی پیدا می کند و او را به قتل می رساند، اما در لحظات آخر، متوجه می شود که برادرش بی گناه است و از شدت تأثر و ندامت خود را نیز به هلاکت می رساند. مردم محل آن ها را در همین محل به خاک می سپارند و با خون شتران آن ها برای یکی قبری سرخ رنگ و با شیر شتران برای دیگری قبری سفید رنگ می سازند. گنبد سرخ در اثر مرور زمان و حوادث طبیعی و غیر طبیعی، ظاهری آشفته و در هم پیدا کرده و هم اکنون نیاز به مرمت و نگه داری دارد.