شرح جزئیات تزئین های تالارهای تخت جمشید

شرح جزئیات تزئین های تالارهای تخت جمشید

باید دانست که شکل هراسناک که در نگاره درگاه تالار تخت به حالت نبرد با شاه نمایانده شده است، سنجیده شود، شکل هر دو همانند یک دیگر است. دو تن از خدمتکاران درباری که پشت سر جانشين در رویه پایین تر از تختگاه ویژه خاندان شاهی دیده می شوند، شاید در سوی چپ پادشاه ایستاده باشند و جانشین هم به همین سازوکار در سوی راست پادشاه قرار داشته باشد. روشن است که مرد یکم یعنی برنده حوله بر مرد دوم که ابزاردار پادشاه است حق پیشی دارد و تن پوش مرد یکم جبه برساخته پارسی است، پاپوش کوتاه او همانند پاپوشی است که همه پارسیان سوای یکان های خاندان شاهی در همه نگاره های تخت جمشید شیراز به پا دارند.

در بالای برگه روی پاپوش دو بند پدیدار است که آنها را به وسیله سه قبه تا تکمه بر روی پا به هم می بسته اند. بندهای آراستنی نوک تیز در پیدا در دو سوی پاپوش دوخته شده است. کلاه مرد برنده حوله با کلاه دیگر یکان ها ناهمگون است. کلاه او باشلیق یا کلاه و شال گردن همراه بوده و به گونه ای دور سر و گردن را گرفته است که تنها چشم و بینی و دهان از آن بیرون می باشد. نوک باشليق پشت سر افتاده و یک سر پهن چهارگوش آن، بخش بالای پشت را پوشانده است. تنها در نگاره سوی خاوری حیاط خزانه خط های موج دار مو که روبه بالا شانه زده شده و در هر دو نگاره در بالای پیشانی به چنبره های زلف پایان می پذیرد، نشان داده شده است. در هیچ یک از دو نگاره نشانه سبیل یا ریش دیده نمی شود.

با سنجش با نگاره کسان همانند آن، روشن می شود که اگر این مرد افزون بر سبیل دارای ریش هم می بود باید چند چنبره موی ریشش از گوشه لب زیر باشليق پدیدار باشد. بنابراین می توان گمان کرد که این مرد خواجه بوده است در دست راست خود نشانه کار و سرگرمی خویش را گرفته است که عبارت است از حوله تا شده که بخش بالای آن برگشته است تا کسی که باید آن را به کاربرد به آسانی بتواند آن را از دست حوله دار بگیرد. دست چپ او روی مچ دست راست قرار دارد و این کار را تنها یک تن دیگر از خدمتکاران شاه که او نیز دست دیگرش آزاد است، یعنی کسی که باردان کندر یا عود را می برد، انجام داده است.

پشت سر حوله دار یکی از بزرگان ماد که ابزار جنگی پادشاه می برد، ایستاده است، شمشیر زیبای ویژه بسیار آراسته ای دارد و از دیدگاه تن پوش و قیافه به مرد مادی که به پیشگاه شاه بار یافته، همانند است سوای آن که گوشواره او چنبره ساده بازی است که نوک بریده شده تیزدار دو دنباله کلاه او به تکمه پاگرهای پیوست است. یک تکمه یا قلاب به شکل گل روی کمر او دیده می شود و از روی آن می توان سازوکار این بخش کمر مرد مادی دیگر را که خراب شده و از بین رفته است، روشن نمود. دسته شمشیر ابزار جنگی رو به پشت است و شمشیر همه یکان مادی نگاره های تخت جمشید سوای شمشیر مادی، کسی که به پیشگاه شاهنشاه بار یافته است و در بالا گفته شد، به همین روش می باشد.

قبه بالای دسته شمشیر دارای شیار موازی با لبه آن است. در درازی دسته شمشیر و در میانه آن دو خط بریدگی پدیدار است و در دو سوی آن تراشهایی به شکل چهار گوشه یا سه گوشه کنده شده است. نیام شمشیر که آراستگی زیبایی دارد در اصل از فلزی گرانبها ساخته شده بوده است. و به وسیله ابزار فلزی آمیخته از صفحه که با میخ چهارگوش به برگه بالای نیام پیوست شده و میله ای که از استوانه ای گذشته و کمربند را سوراخ کرده است به کمر پیوست است. دسته گلی آمیخته از پنج نخلچه زینت بخش بالای نیام است که آن را به شکل پرنده ساخته اند و دور این برگه با بریدگی های موازی که ادامه کار کناره بالای نیام است، آراسته شده و سوی دیگر و سوی زیر آن دارای نگاره گل می باشد که همانند کناره نیام است.

بالای نیام به شکل سپر بوده با نگاره دو جانور روبه روی هم آراسته شده است از سر آنها که به شکل سر شاهین می ماند شاخی هموار به سوی جلو نزدیک است. بدن این دو جانور هم چون بدن شیر دیده می شود و روی گردن و سینه آن نگاره، پولک یا فلس مانند دارد و پاهای جلو نیز به پای شیر می ماند. یک پای جلو بلند و کنار کناره قرار دارد و پاهای دیگر کنار بیوکن نخلچه نهاده شده است. پاهای پشت، چنگال دارد و روی زمین که نخچله از آن بالا آمده، قرار گرفته است. بال های جانور به شکل برساخته در هنر دوره هخامنشی رو به بالاست و پرهایی دارد که تک تک نمودار است، دم سه شاخه آن نزدیک به موازی با انحنای بال ها می باشد.