معرفی و بررسی فیلم ایت (It)

معرفی و بررسی فیلم ایت (1)

 فیلم «ایت» یکی از فیلمهایی بود که در سال 2018 با فروش نسبتا بالای خود، به شهرت خاصی دست پیدا کرد. بسیاری این فیلم را یک فیلم هارور یا ترسناک میدانند. اما واقعیت پیرامون ژانر این فیلم چیز دیگری است که در ادامه به این مبحث خواهیم پرداخت.

داستان فیلم، ماجرای غیب شدن یک پسر بچه را در سال 1988 روایت میکند. پسربچه ای بنام بیلی که برادر بزرگترش، جورج یک قایق مقوایی برای او درست میکند. بیلی قایق مقوایی کوچک را در روزی بارانی داخل آبهای کنار خیابان رها میکند و خودش هم بدنبال این قایق میدود.

هوا حسابی طوفانی شده و قایق با سرعتی بیشتر از سرعت دویدن پسربچه در حال حرکت است. ناگهان قایق از راه دریچه فاضلاب غیب شده و بیلی هرچه قدر تلاش میکند آن را ببیند ناکام میماند. در این لحظه ناگهان سر و کله یک دلقک خنده رو پیدا شده و قایق را به بیلی نشان میدهد. بیلی تلاش میکند که آن را از دست دلقک بگیرد اما ناگهان دلقک خنده رو به موجودی وحشی تبدیل شده و دست بیلی را گاز میگیرد و از جا میکند. سپس از پای بیلی گرفته و او را به داخل فاضلاب میکشاند.

مدتها از این قضیه میگذرد و برای بچه های دیگری نیز در شهر اتفاقی مشابه اتفاقی که برای بیلی افتاد، رخ میدهد. برادر بیلی، جورج به کمک دوستانش میخواهد تا سر از این قضایا دربیاورد و برادر خودش را نیز پیدا کند. در این راه، تعدادی از دوستان و همکلاسی هایش که به تیم بازنده ها در مدرسه مشهورند به او کمک میکنند و دختر زیبایی نیز جزو هم تیمی های اوست که بعدتر، باعث ایجاد کشمکش بین جورج و یکی دیگر از پسرها که خاطر خواه دختر است، میشود.

داستان شاید برای کودکان و نوجوانان به دلیل دست گذاشتن روی کنجکاوی های این سن مناسب باشد؛ اما نه فیلم خوبی است و نه در ترساندن مخاطبش موفق عمل میکند. از همان سکانس ابتدایی که هوای بارانی را میبینیم و سپس بیلی کوچک را که در آن هوا قایقش را دنبال میکند، اندکی متوجه عنصر ترس در فیلم میشویم. اما در ادامه و زمانیکه سر و کله دلقک خونخوار در فیلم پیدا میشود به نوعی برگ برنده فیلم رو شده و دیگر از هیچ عنصری در فیلم نمیترسیم.

 فیلم ایت، با توسل به تمهیداتی مانند حضور ناگهانی شخصیت ها درون قاب، نورپردازی کم مایه و رعب آور، قرار دادن شخصیت هایش درون مکان های تنگ و خطرناک سعی میکند مخاطب را بترساند اما این موارد در روزگار ما به قدری تکراری و کلیشه ای هستند که کاملا حوصله مخاطب را سر میبرند.

موسیقی فیلم و صدا گذاری این اثر طبق معمول در خدمت ترساندن مخاطب قرار میگیرد و حتی در لحظاتی هم موفق میشود اندکی حس ترس را به بیننده القا کند. برای مثال در همان سکانس ابتدایی و قبل از شروع قضیه تعقیب کردن قایق، بیلی به زیر زمین میرود تا واکس مخصوصی را برای برادرش بردارد و در این صحنه، به کمک صدا گذاری فیلم و صدای (هام) قرار گرفته بر تصاویر، اندکی این حس ترس تشدید میشود.

اما دقیقا چه عاملی باعث میشود که این فیلم در ترساندن مخاطب خود ناکام بماند، صحنه های ترسناکش خنده دار بنظر برسد و در آخر به فیلمی تکراری و خسته کننده بدل شود؟

شاید مهمترین دلیل این مساله را بتوان در بحث هیولا و فیلم ترسناک ردیابی کرد. در فیلمهای هارور، همواره هیولایی وجود دارد که یا میتواند نیرویی ماورایی مانند جن وروح باشد، یا میتواند عاملی انسانی مانند قاتلین و دیوانه های زنجیری باشد و یا اینکه عوامل طبیعی مانند سیل و زلزله در نقش هیولای فیلم ترسناک ظاهر شوند. در تمامی این موارد، موقعی فیلم میتواند بیننده را با خود همراه کند و او را نیز بترساند که حس حضور هیولا را در فیلم ایجاد کرده و کاری کند که بیننده هر لحظه احساس کند الان است که هیولا ظاهر شود اما این اتفاق در فیلم نیفتد. برگ برنده یک فیلم هارور هیولای آن است و فیلمهای ترسناک موفق تاریخ، در زمان و در مکان مناسبی از این هیولا پرده برداری کرده اند.

اما تا قبل از ظاهر شدن این مظهر شر و خطر در فیلم، در تمامی صحنه ها سایه حضور او احساس میشود. مثلا در فیلم درخشش اثر بی نظیر استیون کوبریک، ما در تمام لحظات میدانیم که خطری در حال تهدید کردن شخصیت های فیلم است. اما تا قبل از سکانس آخر دقیقا نمیدانیم که منشا این خطر چیست و کجاست و هیولا را هم نمیبینیم. در فیلم ایت اما در همان سکانس اول متوجه منشا شر و خطر شده و دیگر این عنصر، کارکرد خود را که تولید ترس است از دست میدهد.

در سایر لحظات فیلم هم، جاهایی که این هیولا در اشکال و اجسام مختلف تلاش میکند تا به دیگر بچه ها صدمه برساند ما آن هیولا را به تصنعی ترین شکل ممکن بر پرده مشاهده میکنیم. البته این تصنع وهجو آلودگی شخصیت های ترسناک فیلم شاید عمدی و به قصد رعایت مساله سن مخاطب فیلم است (چون این فیلم یک اثر تین ایجری محسوب میشود و قاعدتا قرار نیست خیلی هم ترسناک باشد) اما به هر حال زمانی که کارگردان تصمیم میگیرد فیلمی بسازد که برخی از قاعده ها و فرمول های ژانر ترسناک در آن حضور داشته باشد و فیلم هم با تمهیدات دم دستی و تکراری بارها و بارها تلاش میکند که بیننده را بترساند، تصنعی بودن هیولا را به اشتباهی جبران ناپذیر تبدیل میکند.

فیلم در بسیاری از لحظات بین رومانتیک بودن، ماجراجویانه بودن و ترساندن مخاطب گیر میکند و ما در پایان بالاخره نمیفهمیم که با چه نوع فیلمی سر و کار داریم. فیلمی که میخواهد ترسهای مشترک میان نوجوانان را بررسی کند، فیلمی که به مساله عشق در سنین پایین میپردازد یا فیلمی که داستانش داستان قلدر مآبی عده ای از نوجوانان و در مقابل، مظلومیت بقیه و در نهایت اتحاد این گروه برای شکست دادن قلدرهاست. فیلم در بیان یک مضمون واحد لنگ میزند به طوری که در بخشهایی از فیلم ممکن است مخاطب فراموش کند که اصلا هدف قهرمان فیلم چیست و موانع پیش روی او چه موانعی است!

مطالب مرتبط: 

معرفی و بررسی فیلم ایت (1)

معرفی و بررسی فیلم ایت (2)