معماری درگاه های تالارهای تخت جمشید

معماری درگاه های تالارهای تخت جمشید

دو درگاه قرار گرفته در میان تالار ۳۸ و اتاق ۴۰ حتا پیش از آن که کف آن ها به پایان رسد بسته شده بود. درگاه های بدون درب اتاق ۴۰ را با اتاق های ۳۱ و ۵۱ پیوند می دهد. آب روی که باز بوده و در ایوان تخت جمشید شیراز؛ خزانه؛ ویژگی های ساختمانی...؛ و آب روها شرح آن در نوشته های پیشین داده شد انگیزه یک فرورفتگی در بخش جنوبی کف اتاق ۴۰ گردیده است. بر دیوارهای اتاق مزبور نشانه آتش سوزی سخت دیده می شود.

بخشی از آسمانه اتاق مزبور در هنگام آتش سوزی به تالار ۳۸ فرو افتاده و انگیزه سوختن بخشی از دیوار خاوری آن تالار شده است. در کنار سوی پشت همان دیوار، درون اتاق ۴۰ و ۹۰ سانتی متری بالای کف اتاق پاره ای از تیر آسمانه که سر آن چهار گوشه سوخته بود پیدا شد. بازمانده این تیر ۲۴۷۱۸ سانتی متر است. پاره ای از یک تیر دیگر که بازمانده آن ۱۸۸۱۴ سانتی متر می باشد نیز به دست آمد. خاک آوار اتاق ۴۰ در بردارنده اندازه زیادی خاکستر و ریزه های زغال بود.

اتاق ۴۰ افزون بر این که در میان راهروهای مزبور چنبره پیوندی به شمار می آمده به درستی اتاق انبار هم بوده است. از چیزهای پیدا شده در آن چنین برمی آید. که اتاق هم اسلحه خانه و هم مركز ابزار بوده است. یک دسته هاون مفرغی که در بخش مرکزی اتاق پیدا شده شاید برای کارهای عادی و یا برای روان ساختن آیین و بایستگی دینی به کار می رفته است. در بین بازمانده چیزهای از آن ابزار نظامی که پیش تر در اتاق ۴۰ گرد آوری می شده است، چهار دهانه مفرغی و برخی ابزارهای آهنی مانند تیغه ی یک دشنه و یک خنجر و یک سرنیزه به دست آمده؛ در اتاق مزبور پیکان نگاه داری نمی کرده اند زیرا حتا یک پلکان هم در آنجا پیدا نشده در صورتی که در اتاق نزدیک آن یعنی اتاق ۵۱ و هم چنین دهلیز ۵۰ شماری زیاد سر تیر به دست آمده است.

شاید کمان و چوبه ی تیر در اتاق ۴۰ گرد آوری می شده و آتش گرفتن و سوختن آنها انگیزه سوختن همه ی اتاق گردیده باشد، افزودن بر ابزار - نظامی و جنگی اندازه ای هم از بازمانده های چیزهای دیگر به دست آمده که شاید در این نگاه داری می کرده اند و این گونه چيزها عبارت است از پاره های سوخته ی پارچه و یک باردان مفرغی و سرپوش آن ۲. این گونه چیزها در پیدا در حین چپاول بنای خزانه هنگامی که اموال و اثاث بوده در بخش های دیگر بنا را به سوی درب بیرون رو شمالی می برده اند گم شده است. چیزهای موردیاد عبارت است یک سکه لیدی و پاره ای از زینت طلای آراسته شده با بیوکن لوری و یک کلاهک طلایی و دسته باردان به شکل آهو و یک بار دان گلی یا مانند آن و چند تکمه و مهره.

دو درگاه اتاق ۵۱ یعنی اتاق قرار گرفته در گوشه ی شمال خاوری بنای گنجینه درب و آستانه نبوده کف قرمز رنگ اتاق مزبور با کف اتاق های نزدیک یک سره بوده است و دیوارهای آن نیز مانند دیوارهای اتاق ۴۰ در آتش سوزی سخت قرار گرفته است. یک کومه ی پارچه سوخته نزدیک گوشه جنوب خاوری اتاق تا اندازه ای نشانه ی آتش را نشان می دهد. در خاک آوار اتاق هم اندازهای زیاد زغال دیده می شود.

از نشانه های بازمانده چنین برمی آید که چیزهای بوده، در اتاق های ۵۱ و ۴۰ نزدیک به همانند یکدیگر بوده است. در هر دو اتاق اندازهای پارچه سوخته و ابزار و لوازم نظامی پیدا شد. در اتاق ۵۱ پاره های افسار و دهانه دیده نشد، ولی سر تیر مفرغی و هشت سر تیر آهنی و یک دسته یا قبضه شمشیر مفرغی پیدا شد، یک چرخ قرقره مفرغی که به وسیله لوله آهنی سوراخ شده است و یک ابزار درخشان که روی آن ماده سرخی چسبیده بوده و یک چنبره پرده و یک صفحه کوچک گرد مفرغی که مورد کاربرد آن روشن نیست در این اتاق به دست آمده؛ چیزهای پیدا شده دیگر در اتاق ۵۱ عبارت است از نمونه هایی از باردان ها و ابزار سفره خانه ی شاهی که از قرار روشن در هنگام چپاول بنا از دست کسان افتاده است و یک چنبره طلای ساده و یک پاره از یک آیینه مفرغی و چند مهره و یک زنگ مفرغی و یک سنجاق زلف مارپیچ، که با نگاره گل و بوته دوازده پر آراسته شده است و پاره های چیزهای مفرغی که از آثاث و چیزهای گوناگون بوده است و دارای دو دشنه سوراخ داره و پاره ای از گل و بوته ی دوازده پر به کرانه 5 / 6 سانتی متر و یک رویه گرد له شده می باشد. پاره ای از یک برچسب گلی نیز در خاک اتاق به دست آمد.