بررسی نقوش برجسته تالار خزانه تخت جمشید

بررسی نقوش برجسته تالار خزانه تخت جمشید

در انجمن نگاره برجسته خزانه که نگاره ۹ تن بر هر یک از آنها سنگ تراشی شده نزدیک به دو برابر درازای نگاره های بار تالار تخت نزدیک به 20/ 3 متر می باشد که تنها نگاره شش تن بر هر یک از آنها نموده شده است. در نگاره تالار تخت به جای چهار نگهبان یا خدمتگزاران نگاره های خزانه، تنها نگاره دو تن بیرون از سایبان سنگ تراشی شده است. با ارج تر، این که نگاره جانشین خشایارشا که در سنگ تراشی خزانه پشت سر پادشاه یعنی داریوش یکم ایستاده است. در نگاره برجسته تالار تخت دیده نمی شود.

در این جا گمان می رود که اردشیر یکم را بر فراز تخت نموده باشند ناسازگاری روزگار بین به پایان رسیدن نگاره های خزانه (۴۸۷ - ۴۸۶ پیش از میلاد) سنگ تراشی نگاره های تالار تخت می بایست در مرز و سنگ تراشی نگاره های ایوان تخت جمشید می بایست در مرز ۲۵ سال باشد. نگاره درگاه های مورد گفت وگو به گونه ای انجام گرفته که در هر مورد برد و بدنه درگاه نگاره دو سوی مخالف اشخاص دیده می شود. این جستار در مورد نگاره های بارگاه شاهی و نگهبانان، درست می نماید و به درستی پیروی از نگاره بارگاه برجسته ساختمان خزانه است، در هر دو انجمن نگاره پادشاه و ویژگی های او و تخت و جای پا به درستی همانند می باشد (نگاه شود به ایران تخت جمشید شیراز، گنجینه، نگاره های برجسته سنگی) و برتری که در سنگ تراشی تالار تخت پدیدار است، آن است که در پیدا در نگاره های آنجا بر خلاف نگاره های خزانه، نگاره پادشاه را با زر و زیورهای تن پوش رسمی، آراسته بوده اند.

شیارهایی کنار نگاره کلاه بلند می رساند که روی کلاه را با ورقه ای، شاید از طلا که لبه بالای آن کنگره داشته پوشیده بوده اند. سوراخ های نزدیک مچ و گردن نشانه آن است که دست بند و گردنبند به نگاره برجسته کار گزارده بودند. بودن گوشواره دست کم در یک مورد از سوراخی که در نرمه گوش پادشاه و دو سوراخ در کنار آن دیده می شود، روشن می گردد. ایوان کوتاهی که در نگاره برجسته خزانه نموده اند و شاه را بالاتر رویه دیگران نشان می دهد در سنگ تراشی تالار تخت از بین رفته، ولی در برابر نگاره اشخاص پایین تر از جایگاه خاندان شاهی را به تناسب کوچک تر از افراد نگاره های خزانه، سنگ تراشی کرده اند.

همانندی عود سوز جلو تخت در هر دو انجمن سنگ تراشی شایان نگرش است (با ایوان تخت جمشید با خزانه، نگاره برجسته سنگی سنجیده شود)، ولی شکاف های آراسته نیز مانند عود سوزهای خزانه در سنگ تراشی های بعدی دیده نمی شود و زنجیری که سر عودسوز و گیره را به هم پیوند می دهد در نگاره های تالار تخت آمیخته از چنبرهای دراز است، در حالی که در نگاره های کهنتر چنبره های زنجیر به شکل واک (حرف) S می باشد. درباره نگاره مرد مادی که به پیشگاه شاه بار یافته و شاید هزار بد باشد (در ایوان تخت جمشید، نگاره های برجسته زیر شرح انجمن سنگ تراشی و روشن کردند تاریخ بایسته داده شده است) مرد مزبور در نگاره مورد گفت وگو به سازوکاری خشک تر از آنچه در سنگ تراشی خزانه دیده می شود، خم گشته و نیایش می کند. بازوی چپ وی بیشتر خم شده، از این رو عصای او کم تر کج است، سرش به آن اندازه بالا نیست که بتواند چشم به چشم پادشاه بیندازد و چین تن پوش او نیز سنگ تراشی نشده است. سازوکار عادی شمشیر او که در نگاره های خاوری خزانه دیده می شود، در سنگ تراشی تالار تخت پیراست گردیده و در نگاره های آن جا دسته شمشیر به همان روش که در همه نگاره های مادی ها در تخت جمشید دیده می شود رو به پس است.

به جای نگاره جانشین شاه که در نگاره های تالار تخت سنگ تراشی نشده، نگاره یکی از ویژگان شاه را با مگش پران و حوله نموده اند که همواره خواه در حین راه رفتن پادشاه و خواه هنگام بر تخت نشینی او، پشت سرش می ایستاده است.

ایستادن جانشین بین پادشاه و جنگ ابزاردار در سنگ تراشی های خزانه، انگیزه نبودن مگس پران را که در نگاره های تالار تخت بالای سر شاه قرار دارد، آشکار می نماید. دسته مگس پران به شکل سر یک جانور است که شاید سر گاو باشد.