شرح فرهنگ هخامنشی از روی دیوارنگاره های تخت جمشید

شرح فرهنگ هخامنشی از روی دیوارنگاره های تخت جمشید

مردمی که در جلو صف هستند، با ادب و ارج به پیشگاه شاهنشاه می رسند و برخی از بزرگان به نشانه ارج نهادن، دست خود را جلو دهان گرفته اند. این گونه ادای ارج نهی در نگاره های پادشاه در گنجینه و تالار تخت به خوبی نشان داده شده است. با پیدایی این، بیشتر نگاره های پارسیان و مادی ها در دیستک مرکزی، همانند نگاره های بزرگان در آپادانا نمایان گشته است، یعنی در نگاره های مزبور، حالی سرورآمیز و نارسمی پدیدار است که درست با سازوکار صفهای خدمتکاران که در کاخ های نشیمنی سنگ تراشی شده است و با دسته های گوناگون گروه های نمایندگان توده های گوناگون که پیشکش های خود را پیشکش می نمایند و هم چنین با صف نگهبانان ناهمسانی دارد، بنابراین می توان گمان کرد که ساختمان رایزنی نه تنها به آهنگ جای گفت وگوها و رایزنی های دولتی و رسمی به کار می رفته بلکه برای برگزاری جشن ها و گرد آمدن های سرورانگیز مانند انجمن میهمانی پادشاه و بزرگان در بارش، مورد سود جستن قرار می گرفته است.

کلاه بزرگان و نژادگان پارسی از همان گونه کلاه بلند راه راه نگهبانان است. تن پوش ایشان که خوشبختانه در برخی جاها از بخش جلو نموده شده است و گمان می رود، همان روش تن پوش پارسی باشد که پروفسور هرتسفلد آن را شرح داده است. این تن پوش عبارت است از یک پاره پارچه راست گوشه شکل است که چاک یا شکافی در میان دارد و چون آن را بر دوش خود افکنند پس و پیش آن تا ساق پا می رسد و از دو سو تا مچ دست می رسد، هر دو سوی آن باز است و روی آن کمربندی بسته می شود.

پایانه گره خورده کمربند در نگاره های برجسته هویداست. کفش بزرگان عبارت است از کفش کوتاه پارسی سه بندی که بر ساخته سه تکمه دارد. موی سر و چهره به صورت چنبره چنبره (حلقه حلقه تازی) آراسته بوده و پایانه آن هم، مانند چهره بزرگان و نگهبانان مادی فرفری است. چهره نگهبانان پارس در همه جا همگی به صورت چنبره چنبره است. بسیاری از بزرگان، گوشواره در گوش و آنان که از روبه رو نشان داده شده اند.

یاره (طوق تازی) یا راه راه و یا گردن بند ساده بر گردن دارند. بیشتر نژادگان یک گل نیلوفر التوس) بدون غنچه در دستی که آزاد است، گرفته اند (نگاه کنید به ایوان تخت جمشید، آپادانا شیراز) همه کسانی که از روبه رو نشان داده شده اند، دشنه ای به کمر دارند، برساخته کسانی که نیمرخ نموده شده اند، نیام کمانی به سوی چپ بسته اند، ولی برخی هم هیچ گونه جنگ ابزاری ندارند.

بزرگان مادی پوشیده شده به تن پوش برساخته کشور خود هستند که عبارت باشد از: کلاه گرد آسمانه داری یا چیزی همانند نوار در پشت سوای چند مورد که در زیر آورده خواهد شد و قبای کمردار و شلواری بلند. در برخی جا، بودن کفش از نشان بند آن پیداست، روی شانه برخی از مادی ها جبه گشاد و آستین بلندی قرار دارد (نگاه کنید به نگاره های ایوان تخت جمشید، آپادانا: پلکان های با نگاره های برجسته و سنگ نبشته ها) که از پیش به وسیله دو بند بسته شده است. دو تن از بزرگان کلاه با شلیق سه گنبده همانند کلاه گروه نمایندگی مادی و چند گروه دیگر که در صف گروهای نمایندگی بر جبهه پلکان آپادانا دیده می شود، بر سر دارند. در دو نگاره یاد شده چهره ها از پایین بند چانه باشليق، بیرون است، در حالی که در سنگ تراشی های آپادانا چانه مردم گروه های نمایندگی یاد شده به درستی باشلیق پوشیده است. در نگاره خدمتگزاران کاخهای نشیمنی، چانه مادی هایی که خوراک می برند نیز لبه باشليق پوشیده است.

درباره روش ایستادن و رفتار و ابزار و گونه ابزار جنگی بزرگان که در نگاره های پلکان ها دیده می شود، باید گفت، صف های پارسی و مادی یکسان و همانند است. افزون بر نگاره گل و غنچه که در دست بزرگان مزبور نموده شده است، برخی از مادی ها چیزی گرد که در پیدا، میوه است. در دست دارند. در نگاره های برخی از مادی ها که از سوی جلو نشان داده شده است بر ناهمسانی نگاره های بزرگان پارسی، یاره و گردنبند، دیده نمی شود، نیام كمان مادی ها همانند نیام کمان پارسی هاست، ولی شمشیرهای کوتاهشان که در سوی راست بدن به کمر بسته اند به درستی آشکار و ویژه خودشان است. تنها نیام شمشیر یکی از بزرگان مادی منبت کاری و آراسته گردیده و نگاره نخلچه کوچکی در بخش بالای آن کنده کاری شده است. پروفسور هرتسفلد به ناهمگونی نگاره اندام های این مردمان اشاره می کند.

انگیزه این ناهمگونی دگرگونی جدایی ها بین پله ها و بخش پله پلهای جان پناه ها و دلبستگی استادان سنگ تراش به این که نگاره های سر اشخاص روبه روی با هم قرار گیرد، می باشد، بدین روش، نگاره مادی ها با اندام بلند و میانه و کوتاه بر جان پناه پلکان پایین پهلوی خاوری تراشیده شده است. به هر حال بر جان پناه بالایی که به همین روش ساخته شده، در نگاره بزرگان پارسی از دستور روبه رو بودن سرها تا اندازه خردمندانه تر پیروی شده است و در جای مزبور، سوای یک مورد سرهای بیش از دو تن در هر پله روبه رو با هم نیست، در حالی که در صف مادی ها سر چهار تن روبه روی یکدیگر قرار دارد و تناسب اندام ها و نگاره های اشخاص، یکسان است.