بررسی نقوش برجسته درگاه جنوبی تالار تخت پاسارگاد

بررسی نقوش برجسته درگاه جنوبی تالار تخت پاسارگاد

دو جفت نگاره برجسته بدنه های درگاه های جنوبی، درست همانند یکدیگر است. بخشی از نگاره های هر درگاه آشکار و نمایاننده همدیگر است. در همه سنگ تراشی های مورد گفت وگو، پادشاه بر تخت نشسته و روی او به سوی شمال یعنی درون تالار اصلی بنا می باشد. تخت و چهار پایه زیر پای او و تن پوش و ابزار شاهی پادشاه در درگاه های شمالی و جنوبی یکسان است. تنها در یک مورد ناهمسانی هست و آن این است که در نگاره های درگاه های جنوبی، پادشاه با تن پوش تمام رسمی و نشانه ها و زیورهای شاهی نیست و بر روی سنگ ها، شکاف یا سوراخ هایی که حاکی بر بودن گردنبند و دست بند و روپوش طلایی کلاه و جز آن باشد، پدیدار نیست. در بین نگاره های یکان های خاندان پادشاهی در تخت جمشید، تنها جایی که نگاره پادشاه، بدون نشانه ها و زیورهای شاهی می باشد. انجمن نگاره برجسته خزانه و نگاره های بنام حرمسرا است.

در نگاره مورد گفت وگو تنها خدمتگزار پادشاه، مردی است که در یک دست حوله و دست دیگر مگس پران را بالای سر شاه نگاه داشته است. چهره این خدمتگزار درهر چهار نگاره از بین رفته است، به گونه ای نمی توان تمیز داد که مانند نگاره های درگاه های شمالی بدون ریش بوده است یا نه و هم چنین روشن نیست، آیا دسته مگس پران دارای سنگ تراشی زیبا بوده است یا نه.

سایبان شاهی که در این نگاره بالای سر پادشاه و خدمتگزار او گسترده شده، همانند سایبان درگاه های شمالی است، ولی در درگاه های جنوبی نشانه فروهر بالدار با نگاره اهورامزدا که در میان دایره ای قرار دارد. در بالای سایبان نگارده شده است.

جستار شایان نگرش این است که در این جا، نگاره، پدیده خدا، گل نیلوفری با دو غنچه در دست چپ دارد (نگاه شود به ایوان تخت جمشید، آپادانا و کناره آن). در صورتی که نگاره همانند نشانه اهورامزدا در درگاه های تالار شورا چنبره (حلقه) در دست دارد.

تخت پادشاه و جانشین او در تالار شورا و آرامگاه های پادشاهی می باشد. در نگاره مورد بحث، تختگاه شاهنشاه در هر مورد به وسیله نمایندگان ۱۴ ملت پیرو شاهنشاهی هخامنشی نگاه داشته شده است. این یکانها در سه بخش که به وسیله کناره هموار و برجسته زیر تختگاه از هم جدا شده قرار گرفته اند. ردیف بار سازمان یافته از چهار تن بوده و ردیف میانه و پایین هر کدام دارای پنج تن است بر بدنه هر درگاه دو گروه برنده تخت، نگارده شده است. بنابراین ۲۸ ملت نمایانده شده اند و این شمار با شمار برندگان تخت داریوش یکم در هر بدنه درگاه خاوری تالار شورا شیراز جور در می آید. در نگاره های آرامگاه ها نیز نمایندگان ۲۸ ملت را نشان داده اند، ولی دو نماینده هم افزون بر آنها در کنار پایه تختگاه دیده می شود.

تا اندازه ای که از نگاره های مزبور بر می آید و می توان تمیز داد و سنجید، گمان می رود که نمایندگان ملت هایی که تخت داریوش را در تالار شورا نگاه داشته اند با برندگان تخت اردشیر یکم در تالار تخت برابری دارند. تنها روش قرار گرفتن آنها ناهمگون است. در مورد روشن نمودن مرد نماینده هر ملت که بیشتر گمانی است و روش قرار گرفتن آنان با سنجش برندگان تخت در نگاره های آرامگاه ها شاهی و گروه نمایندگی بر جبهه آپادانا درباره نگاره های برنده تخت تالار شورا (نگاه شود به ایوان تخت جمشید، ساختمان شورا، ایوان شمالی) و درگاه خاوری یاد گردیده است و درباره نگاره های برندگان تخت مورد گفت وگو می نماید و در هر مورد به آن نگاه شود، همبستگی نگاره های تالار شورا با نگاره های گروه های نمایندگی بر جبهه آپادانا در ایوان تخت جمشید، ساختمان شورا. ایوان شمالی و درگاه خاوری شرح داده شده است.

هم چنین در سازوکار بخش برجسته دیگری که در پشت نوک نیام کمان پادشاه قرار دارد و ابزار جنگ دار آن را می برد و پشت پایه هایی که نگهبان پارسی یکی از آنها را نگاه داشته است، شرح داده خواهد شد. نگاره شیر که بر دو پا ایستاده و در نگاره درگاه جنوبی دیوار شرقی به شاه یورش آورده است، در حرمسرا و در کاخ داریوش نیز سنگ تراشی شده است. آن چه بر بالای پیشانی جانور به دست پادشاه آمده، کاکل حیوان است.