تحلیل نگاره های تخت جمشید از حیث شخصیت پردازی

تحلیل نگاره های تخت جمشید از حیث شخصیت پردازی

از روی سازوکار نگاره های برجسته نماهای تخت جمشید به این جستار می توان پی برد که به چه انگیزه در نگاره های خزانه تنها مادی ها دارای جنگ ابزارند. در نگاره های خزانه نگاره همه کسان از نیمرخ نشان داده شده است و چون مادی ها شمشیر خود را به پهلوی راست می بستند هر گاه سوی راست یک تن مادی نشان داده شده، جنگ ابزار پیداست، بر عکس خنجر پارسی در سوی جلو بین کمر و جبه بسته می شد و از همین رو در نگاره های تالار شورا و آپادانا، خنجر کسانی که از روبه رو نشان داده شده اند، نمودار است. خنجر نگاره های پارسی ها که از نیمرخ نموده شده است، پدیدار نیست. در نگاره برجسته سوی جنوبی حیاط گنجینه، سوی چپ، یکان مادی دیده می شود. در این جا تنه کمربند نمودار می باشد که استوار کشیده شده است و این جستار از چین خوردگی قباد (که در نگاره خاوری نموده نشده است) روشن می گردد. در کنار دست چپ او گوشه کمربند نمودار است و بند نیام شمشیر که دور پای راست او را گرفته است، پایین قبای او به صورت نا آشکار دیده می شود. برای دیدن جنگ ابزار مادی باید به نگاره سوی خاوری حیاط خزانه که سوی راست او را نشان می دهد، نگاه کرد.

نگاره یک تن مادی دیگر که نگاره جنگ ابزار او زیباتر و بهتر مانده و کسی که برنده تبرزین و کمان پادشاه می باشد، در نگاره پهلوی جنوبی حیاط خزانه نشان داده شده و در جستار آینده شرح داده خواهد شد. شمشیر نخستین مرد مادی که بی تردید دارای جایگاهی بلند است به گونه شگفت آوری پیدا شد که ساده و نیمه کاره است. دشنه گوشه دار آن با قبه بریدگی راست گوشه شکل که از نیام ساده بیرون است تنها به صورت صفحه راست گوشه شکل روشن شده است. نوک نیام که شاید سه پره بوده از میان رفته است. گره ای که در پایین نیام به جا مانده منگوله زیری آن است که بر جلو ران چپ دیده می شود (با شمشیر دومین تن مادی ایوان تخت جمشید شیراز، خزانه، نگاره های برجسته سنگی، شرح انجمن سنگ تراشی سنجیده می شود) دسته این شمشیر بر ناهمسانی شمشیرهای دیگر مادی که در نگاره های تخت جمشید نشان داده شده است رو به جلو نگرش دارد. برگه بالای نیام همانند پرنده است و به وسیله فلزی به چنبره کمربند بسته شده است. چنبره مزبور از اصل کمربند پایین افتاده به وسیله تکمه از بین رفته است) یا قلابی به آن بسته شده است.

هر یک از یکانی که در نگاره های خزانه نشان داده شده دارای چیزی یا نشانی هستند که نشان از جایگاه و نژادگی و کار آنان است و به وسیله آن آشکار شده اند. مرد مادی که به پیشگاه شاه بار یافته است عصایی ساده در دست چپ دارد و به گونه ای آن را نگاه داشته که سر آن به سوی پادشاه نزدیک است. این سازوکار نگه داشتن عصا در نگاره انجمن بار تالار تخت نیز دیده می شود، در صورتی که عصای دربانان در نگاره آپادانا نزدیکی کمی دارد و یا آن را به گونه راست نگه داشته اند.

این عصا نشانه نیرو و جایگاه است و در نگاره های تخت جمشید در پیدا کسانی که در هنگام بزرگ داشت و سوای آن کار انجام می دهند، آن را به دست می گیرند، مانند بزرگانی که به شاه گزارش می دهند و در نگاره بار خزانه و تالار تخت نشان داده شده اند و یا دربانانی که گروه های نمایندگی را به پیشگاه شاهنشاه رهبری می کنند و یا کارگزارانی که در پلکان ها ایستاده و بزرگانی را که از پله ها بالا می آیند، راهنمایی می کنند (مانند راه پله اصلی تالار شورا) درباره سربازان و خدمتگزاران نیز عصا در دست دارند. صورت و موی او، مانند یکان دیگر انجمن به گونه یکنواخت برساخته نموده شده، ولی ریش وی بر ناهمگونی ریش بلند راست گوشه شکل یکان های خاندان شاهی، کوتاه و نوک تیز است.

کار استادانه دیگری که کارگران ویژه کار انجام می داده، درزگیری باریک بنیانه سنگ هاست به گونه ای که خط های میان دو سنگ به دشواری دیده می شود و اکنون که ۲۵ سده از ساختمان کاخ ها می گذرد و باز دیدن درزهای بین سنگ ها بسیار دشوار است.