معرفی جاذبه های گردشگری شهرستان ایرانشهر از شهرهای مهم توریستی جنوب شرقی ایران

معرفی جاذبه های گردشگری شهرستان ایرانشهر از شهرهای مهم توریستی جنوب شرقی ایران

آثار پیش از تاریخ

نخستین کاوش علمی که از نظر باستان شناختی در بلوچستان انجام گرفت توسط اورل اشتاین بود، که در سال های ۱۹۳۲- ۱۹۳۳، طی سفرهایی به سیستان، شمال و جنوب بلوچستان و کناره های دریای مکران و خلیج فارس، توانست شماری از محوطه های باستانی را مورد بررسی و شناسایی قرار دهد.

تپه بمپور

این تپه تنها محوطه باستانی بلوچستان از دوران پیش از تاریخ است، که به گونه علمی مورد بررسی قرار گرفته است. این محوطه را اشتین پیدا کرده و سپس خانم دکاردی در آن جا به کاوش پرداخته است. بر پایه نوشته اشتین، در باختر دژ بمپور، در پهنه ای حدود ۲۷۰ متر مربع، سفال زیادی پراکنده بوده است، اختلاف گونه های سفال موجود نشان دهنده یک استقرار دراز در این محوطه است. در طی کاوش های اشتین در ترانشه های گوناگون جز سفال های پیش از تاریخ، شماری پیکره گاو و اشیای دیگر نیز پیدا شد. کاوش های بمپور، شش دوره استقرار از دومین ربع هزاره سوم تاحدود سال های ۱۹۰۰ پ.م، را نشان داده اند.

سفال

دوره ۱: سفال این دوره تنها گونه سفال خاکستری و سرخ با روکش کرم رنگ است.

دوره ۲: این سفال، همان سفال دوره ۱ می باشد، با این تفاوت که سفال ها دراین دوره همراه با آثار معماری پیدا شده اند.

دوره ۳: سفال دوره ۳ با سفال شمال استان سیستان و بلوچستان، به ویژه سیستان و نیز جنوب خاور بلوچستان و دوره ۴ موندیگاک در افغانستان، همسانی هایی دارد.

دوره ۴: این سفال با سفال سیستان و گورستان خوراب، همانندی هایی دارد.

دوره ۵: سفال این دوره، مانند سفال محوطه های قلعه و شغا/ چوغا در فارس و سفال کولی در مکران پاکستان است. در این دوره سفال خاکستری منقور و سفال سیاه بر زمینه خاکستری که در دوره ۶ نیز دیده می شود، به دست آمده است. از ویژگی های دیگر این دوره استفاده از صدف های دریایی و پیوند با کرانه های دریای مکران است.

دوره ۶: سفال این دوره گونه ای سفال محلی است، که از سفال های دوره ۵ تأثیر گرفته است. این سفال گونه ای سفال سیاه بر زمینه خاکستری است و همانند سفال «ام النار» در عمان است، که نشانگر پیوند بمپور با محوطه های کرانه های جنوبی خلیج فارس و دوره سرشناس به دوره «بربر» در بحرین است.

آثار معماری

کار کاوش در کارگاه های اصلی انجام می گرفته است و شش دوره استقرار در هر دو کارگاه پیدا شده است؛ هیچ اثر معماری از دوره 1 بمپور پیدا نشده، تنها تکه شکسته سفال نشانگر استقرار در این دوره است.

در این محوطه در دوره 2 آثار دو ساختمان نیز پیدا شده است. دیوار آنها با خشت هایی به اندازه 4 در 10 سانتی متر بنا گردیده و دارای پوشش بوده اند. در اتاق کوچکی شمار زیادی سفال به دست آمده، که نشانگر یک دوره سکونت کوتاه در این دوره بوده است.

در پیمایش دوره 3، محل یاد شده نخست هموار گردیده و سپس دیوارهای جدیدی در جهت پیشین ساخته شده اند. و در اتاق A، در پیمایش دوره 3، چهار طبقه استقرار دیده شده است. سفال های دو طبقه نخستین استقرار، ادامه سفال دوره ۲ می باشد، ولی جنس و گونه سفال های دو طبقه بعدی با طبقات پیشین، تفاوت هایی دارد.

به دست آمدن سفال های غیر لوکس نشان می دهد که اتاق A از صورت اتاق نشیمن بیرون آمده و شاید به گونه آشپزخانه در آمده است، به بیان دیگر وضع «طبقه» اجتماعی افرادی که از آن اتاق استفاده می کرده اند، تغییر یافته است.

سفال های طبقات ۳ و ۴، هر چند از لحاظ کیفیت، از سفال های طبقات پیشین پست ترند، ولی به خاطر پیوندشان با سفال جنوب سیستان، مهم هستند.

در دوره ۴، تمامی محوطه یک بار دیگر صاف شده است. در پیمایش این دوره، محل سکونت نخست در جهت جنوب خاوری تپه بوده و تا طبقه دوم استقرار دوره ۴، وضع به همین ترتیب بوده است. ساختمان های اصلی پیدا شده از این دوره از طبقه ۳ سکونت در بمپور است. در درون اتاق ها و در روی کف آنها، یک خمره بزرگ و چند خمره کوچک کار گذاشته بودند. در یکی از اتاق ها، شماری اشیای گوناگون به دست آمده که نشان می دهد ساکنان آن، ناگهانی محل سکونت خود را ترک کرده اند.

دوره ۵، نیز به دو طبقه تقسیم شده است: طبقه نخست، یک دیوار دراز وجود دارد که در کنار آن آثار سکونت به چشم می خورد. خشت های مورد استفاده در طبقه دوم دوره ۵، از گونه خشتهای کوچک به اندازه ۱۰×۱۰×۱۳ سانتی متر بوده است.

دوره ۵ بمپور دارای یک طبقه استقرار بوده است. بیشتر آثار این دوره به وسیله گورهای دوره بعد از بین رفته اند و خشت های استفاده شده در این دوره 18 × 18 × 19سانتی متر هستند.